آیا شیعه معتقد به تحریف قرآن است؟

خبرگزاری شبستان؛ مشهور دانشمندان شیعه برآنند که هیچ گونه تحریفی در ساحت مقدس قرآن راه نیافته و قرآنی که امروز در دست ما است، همان کتاب آسمانی است که بر پیامبر گرامی نازل شد و هیچ زیاده و نقصانی در آن صورت نگرفته است. برای روشن شدن این سخن، به چند گواه روشن در این زمینه، اشاره می کنیم: نخست: پروردگار عالم صیانت و پاسداری از کتاب آسمانی مسلمانان را تضمین نموده و می فرماید: « اِنّا نَحْنُ نَزَّلْناالذِّکْرَ وَانّا لَهُ لَحافِظُوْنَ »(1)ما قرآن را فرو فرستادیم و یقیناً از آن نگهبانی می کنیم. روشن است که شیعیان جهان، از آنجا که قرآن را به عنوان سرلوحه اندیشه و رفتارخود قرار می دهند، به این آیه شریفه ارج نهاده و به پیام آن در حفظ و صیانت کتاب خدا، ایمان دارند. دوم: پیشوای بزرگ شیعیان علی ( علیه السلام ) که خود همواره همراه پیامبرگرامی و از کاتبان وحی بود، در مناسبتهای گوناگون ، مردم را به سوی همین قرآن، دعوت فرموده است که برخی از سخنان آن حضرت را یادآور می شویم: «واعلموا أنّ هذا القرآن هو النّاصح الّذی لایغشّ و الهادی الّذی لایضلّ »(2) بدانید که این قرآن، موعظه گری است که هرگز غش و خیانت نمی کند و راهنمایی است که هرگز گمراه نمی سازد. « اِنَّ اللهَ سُبْحانَهُ لَمْ یَعِظْ أحَداً بِمِثْلِ هذَا الْقُرآنِ فَإنَّهُ حَبْلُ اللهِ الْمَتِیْنُ وَسَبَبُهُ الْمُبِیْنُ» (3)خداوند سبحان، هرگز کسی را به مانند این قرآن نصیحت نفرموده است، قرآن ریسمان ستبر الهی و وسیله استوار خداست « ثم أنزل علیه الکتاب نوراً لا تطفأ مصابیحه، و سراجاً لایخبوا توقّده و منهاجاً لایضلّ نهجه و فرقاناً لایخمد برهانه»(4) سپس خداوند کتابی را فرو فرستاد که نوری است خاموش نشدنی و چراغی است که هرگز بی فروغ نمی شود و راهی است که هرگز رهروانش را گمراه نمی سازد و مایه جدایی حق و باطل است که هیچگاه دچار خمودی برهان نمی گردد. از سخنان والای پیشوای بزرگ شیعیان، به خوبی روشن می گردد که قرآن کریم بسان چراغ فروزانی است که تا ابد، روشنگر راه انسانهای پیرو آن،باقی خواهد ماند و هیچگونه دگرگونی که موجب خاموشی فروغ آن و یا باعث گمراهی انسانها گردد، در آن راه نخواهد یافت.

 اگر تحریف در قرآن راه یابد، تمسک به آن موجب هدایت نمی شود 

سوم: دانشمندان شیعه، اتفاق نظر دارند که پیامبر گرامی فرمود: من در میان شما دو یادگار سنگین و گرانبها به جای می گذارم ؛ یکی کتاب خدا ( قرآن ) و دیگر اهل بیت و عترتم، مادام که به آن دو تمسک جویید، هرگز گمراه نمی شوید. این حدیث، از احادیث متواتر اسلامی است که هر دو گروه شیعه و سنی آن را نقل کرده اند. از این بیان نیز به روشنی معلوم می گردد که از نظر شیعه، کتاب خدا ( قرآن ) هرگز دچار دگرگونی نخواهد شد؛ زیرا اگر تحریف در قرآن راه یابد، تمسک به آن موجب هدایت و رفع گمراهی نمی شود و این نتیجه، با نص این روایت متواتر، ناسازگار است. چهارم: در روایات پیشوایان شیعه، که همه دانشمندان و فقیهان ما آنها را نقل کرده اند، به این حقیقت تصریح شده است که قرآن، معیار تشخیص حق و باطل و مایه جدایی درست از نادرست است؛ به این معنا که هر سخنی حتی آنچه به اسم روایات به ما می رسد، باید به قرآن بازگردانده شود، اگر با آیات آن سازگار است، حق و درست و در غیر این صورت، باطل و نادرست خواهد بود. روایات در این زمینه، در کتابهای فقهی و روایی شیعه بسیار است که به یکی از آنها اشاره می کنیم: امام صادق علیه السلام می فرماید:«ما لَمْ یُوافِقْ مِنَ الْحَدِیْثِ الْقُرآنَ فَهُوَ زُخْرُفٌ»(5) هر سخنی که با قرآن سازگار نباشد، بیهوده و باطل است. از این روایات نیز به خوبی روشن می گردد که دگرگونی، در قرآن راه ندارد و لذا این کتاب مقدس، تا ابد می تواند به عنوان میزان شناخت حق و باطل، قلمداد شود. پنجم: دانشمندان بزرگ شیعه که همواره پیشتازان فرهنگ اسلام و تشیع بوده اند، به این حقیقت اعتراف کرده اند که قرآن کریم هرگز دچار دگرگونی نخواهد شد. گرچه شمارش همه این بزرگان دشوار است، لیکن به عنوان نمونه به برخی از آنها اشاره می کنیم :1- ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بابویه قمی، معروف به «صدوق» (متوفای 381 هـ) می فرماید: اعتقاد ما درباره قرآن این است که آن سخن خدا و وحی است و کتابی است که باطل و نادرسی در آن راه ندارد و از جانب پروردگار حکیم و دانا نازل گردیده است و او فرو فرستنده و نگهبان آن می باشد»(6)

همه مسلمانان بر عدم فزونی قرآن، اتفاق نظر دارند 

 2 ـ سید مرتضی علی بن حسین موسوی علوی، معروف به «علم الهدی»(متوفای 436 هـ) می فرماید:گروهی از صحابه پیامبر؛ مانند عبدالله بن مسعود و اُبیّ بن کعب و غیر آنها،بارها همه قرآن را از اول تا به آخر، بر پیامبر گرامی خواندند و همه این ها به خوبی بر این حقیقت گواهی می دهند که قرآن گردآوری شده و مرتب و بدون کاستی و پراکندگی بوده است.(7) 3 ـ ابوجعفر محمد بن حسن طوسی معروف به «شیخ الطائفه»(متوفای 460 هـ ) می فرماید «اما سخن در فزونی یاکاستی قرآن، از مطالبی است که در خور این کتاب نمی باشد؛ زیرا همه مسلمانان بر عدم فزونی قرآن، اتفاق نظر دارند و در مورد کاستی آن هم، ظاهر مذهب مسلمانان، برخلاف آنانست و این گفتار(عدم زیادتی درقرآن)به مذهب ما سزاوارتر است. این سخن را سید مرتضی پذیرفته و تأیید نموده است و ظاهر روایات نیز همین حقیقت را به ثبوت می رساند. اندکی از مردم، به روایاتی در مورد نقصان آیات و یا جابه جایی آنها اشاره کرده اند که از طریق شیعه و اهل سنت رسیده است ولی این روایات، از قبیل خبرهای واحد هستند که موجب علم و یاعمل بر طبق آن نمی شوند و بهتر آن است که از آنها اعراض شود»(8) 4 ـ ابوعلی طبرسی، صاحب تفسیر«مجمع البیان» می فرماید: در مورد فزونی قرآن، همه امت اسلامی، بر بی پایگی آن، اتفاق نظر دارند، و اما در موردکاسته شدن آیات آن، اندکی از اصحاب ما و گروهی از فرقه «حشویه» از اهل سنت روایاتی آورده اند، ولی آنچه از مذهب ما پذیرفته شده و صحیح است، برخلاف آن می باشد(9)
5 ـ علی بن طاووس حلی معروف به«سید بن طاووس»(متوفای 664 هـ) می فرماید: نظر شیعه آن است که دگرگونی در قرآن راه ندارد(10)
6 ـ شیخ زین الدین عاملی(متوفای 877 هـ) در تفسیر آیه « اِنّا نَحْنُ نَزَّلْنا الذِّکْرَ وَاِنّا لَهُ لَحافِظُوْنَ» می فرماید: یعنی ما قرآن را از هر دگرگونی و تغییر و فزونی محافظت و پاسداری
می نماییم(11)
7 ـ قاضی سید نورالدین تستری، صاحب کتاب احقاق الحق،(متوفای 1019 هـ) می فرماید: آنچه برخی به شیعه امامیه نسبت داده اند که آنان به دگرگونی قرآن قائل هستند، مورد پذیرش همه شیعیان نیست. تنها اندکی از آنان، چنین عقیده ای دارند که درمیان شیعیان، به آنان اعتنا نمی شود(12)
8 ـ محمد بن حسین، معروف به «بهاءالدین عاملی»(متوفای1030هـ) می فرماید: صحیح آن است که قرآن عظیم، از هرگونه فزونی و کاستی مصون است و این که گفته می شود نام امیرمؤمنان علیه السلام از قرآن حذف شده است ! نزد دانشمندان پذیرفته نیست و هر کس که در تاریخ و روایات کاوش کند، می داند که قرآن به دلیل تواتر روایات و نقل هزاران تن از صحابه ثابت و استوار است و همه آن در زمان پیامبر گرامی، گردآوری شده است(13)
9 ـ فیض کاشانی، صاحب کتاب وافی(متوفای 1091 هـ) پس از آن که آیاتی از قبیل «اِنّا نَحْنُ نَزَّلْنا الذِّکْرَ وَاِنّا لَهُ لَحافِظُوْنَ» را که بر عدم دگرگونی قرآن دلالت دارند، ذکر می کند، می فرماید:در این هنگام، چگونه ممکن است تحریف و دگرگونی در قرآن راه یابد؟ علاوه بر این که روایات تحریف، مخالف کتاب خدا است. پس باید این روایات را بی پایه دانست(14)

قرآن به دلیل تواتر روایات و نقل هزاران تن از صحابه، ثابت و استوار است

 10 ـ شیخ حر عاملی(متوفای 1104 هـ) می فرماید:«انسان کاوشگر درتاریخ و اخبار؛ بدرستی می داند که قرآن به دلیل تواتر روایات و نقل هزاران تن از صحابه، ثابت و استوار است و در زمان پیامبر، گردآوری شده و منظم بوده است(15)
11 ـ محقق بزرگوار «کاشف الغطاء» در کتاب معروف خود «کشف الغطاء» می گوید: شکی نیست که قرآن، در پرتو حفظ و صیانت الهی، از هر کمبود( و دگرگونی) محفوظ مانده است، چنانکه صریح قرآن و اتفاق نظر دانشمندان در همه عصرها بر آن گواهی می دهد و مخالفت گروه اندکی، قابل اعتنا نمی باشد.
12 ـ رهبر انقلاب اسلامی، حضرت آیة الله امام خمینی(قدس سره) نیز در این زمینه سخنی دارند که به عنوان گواه روشن دیگر، آن را یادآور می شویم: هرکس به عنایت مسلمانان در مورد گردآوری قرآن و نگهبانی و ضبط وتلاوت و نوشتن آن، آگاه باشد، بر بی پایگی پندار « تحریف قرآن» گواهی می دهد وآن را غیرقابل باور می یابد و اخباری که در این زمینه وارد شده، یا ضعیف است که نمی توان به آنها استدلال نمود و یامجهول است که نشانه های ساختگی بودن آنها آشکار می باشد و یا روایاتی است که مضمون آنها، تأویل و تفسیر قرآن است و یا اقسام دیگر که بیان آنها به تألیف کتابی جامع در این مورد نیاز دارد و اگر بیم خارج شدن از موضوع بحث نمی رفت، تاریخ قرآن و آنچه در طول قرنها برآن گذشته را شرح می دادیم و روشن می ساختیم که قرآن مجید، درست همین کتاب آسمانی است که در دست ما است و اختلاف نظری که در میان قاریان قرآن وجود دارد ، امری جدید است که هیچ ارتباطی با آنچه که جبرئیل امین بر قلب پاک پیامبر گرامی نازل نمود ، ندارد»(16)
نتیجه : جمهور مسلمانان ، اعم از شیعه و سنی برآنند که این کتاب آسمانی ، درست همان قرآنی است که بر پیامبر گرامی، فرو فرستاده شده است و از هرگونه تحریف و دگرگونی و فزونی و کاستی در امان است. با این بیان، بی پایگیِ نسبت ناروایی که به شیعیان داده اند، به ثبوت می رسد و اگر نقل روایات ضعیفی در این مورد موجب این اتهام گردیده است ، می گوییم نقل این روایات به فرقه اندکی از شیعه اختصاص ندارد ؛ زیرا جمعی از مفسران اهل سنت نیز اینگونه روایات ضعیف را نقل کرده اند که به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم: الف) ابوعبدالله محمد بن احمد انصاری قرطبی در تفسیر خود از ابوبکر انبازی و او نیز از اُبیّ بن کعب روایت می کند که سوره احزاب ( با هفتاد و سه آیه ) در زمان پیامبر به اندازه سوره بقره ( که دویست و هشتاد و شش آیه دارد ) بوده است و آیه « رجم » نیز در این سوره قرار داشته(16) هم اکنون اثری از چنین آیه ای در سوره احزاب به چشم نمی خورد! نیز در همین کتاب، از عایشه نقل می کند که گفته است: سوره احزاب در زمان پیامبر دویست آیه داشته، پس چون مصحف نوشته شد، به بیش از آنچه که الآن موجود است دست نیافتند !(17) ب) صاحب کتاب «الاتقان» نقل می کند که عدد سوره های مصحب «اُبیّ» یکصد و شانزده سوره بوده است؛ زیرا دو سوره دیگر به نامهای «حفد» و «خلع» در آن وجود داشته است(18) در حالی که همه می دانیم قرآن کریم یکصد و چهارده سوره دارد و از آن دو سوره (حفد و خلع) در قرآن، اثری نیست.
ج) هبة الله بن سلامه، در کتاب «الناسخ و المنسوخ» از انس بن مالک نقل می کند که گفته است:در زمان پیامبر سوره ای را می خواندیم که به اندازه سوره توبه بود و من تنها یک آیه از آن را حفظ کرده ام و آن این است: لَوْ اَنّ لاِبْنِ آدَمَ وادِیانِ مِنَ الذَّهَبِ لاَبْتَغی اِلَیْهِما ثالِثاً وَلَوْ اَنَّ لَهُ ثالِثاً لاَبْتَغی اِلَیْها رابِعاً وَلاَیَملأ جَوفَ اِبْنِ آدَمَ اِلاّ التُرابُ وَیَتُوبُ اللهُ عَلی مَنْ تابَ ! در حالی که می دانیم چنین آیه ای در قرآن یافت نمی شود و اصولاً با بلاغت قرآن نیز سازگار نمی باشد. د) جلال الدین سیوطی در تفسیر«در المنثور» از عمربن خطاب روایت می کند که سوره احزاب به اندازه سوره بقره بوده و در آن نیز آیه «رجم» وجود داشته است.(19)
بنابراین ، گروه اندکی از دو فرقه شیعه و سنی ، روایات ضعیف و سست بنیانی را در مورد « وقوع دگرگونی در قرآن»نقل کرده اند. این روایات ضعیف، از دیدگاه اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان؛ اعم از تشیع و تسنن پذیرفته نشده است، بلکه نص آیات قرآن و روایات صحیح ومتواتر اسلامی واجماع واتفاق هزاران تن از اصحاب پیامبر و اتفاق مسلمانان جهان بر آن است که هیچگونه تحریف ، تغییر ، فزونی و کاستی در قرآن مجید ، راه نداشته و ندارد.

پی نوشت ها؛
1 ـ حجر : 9
2- نهج البلاغه ( صبحی صالح ) خطبه 176 .
3-نهج البلاغه ( صبحی صالح ) خطبه 176 .
4- نهج البلاغه ( صبحی صالح ) خطبه 198 .
5-اصول کافی ، ج 1 ، کتاب فضل العلم ، باب الأخذ بالسنّة و شواهد الکتاب ، روایت 4 .
6- الاعتقادات ، ص 93 .
7- مجمع البیان ، ج 1 ، ص 10 ، به نقل از جواب « المسائل الطرابلسیّات » سیّد مرتضی .
8ـ تبیان ، ج 1 ، ص 3 .
9- مجمع البیان ، ج 1 ، ص 10 .
10- سعد السعود ، ص 144 .
11- اظهارالحق ، ج 2 ، ص 130 .
12ـ آلاء الرحمن ، ص 25 .
13- آلاء الرحمن ، ص 25 .
14- تفسیر صافی ، ج 1 ، ص 51 .
15- آلاء الرحمن ، ص 25
16- تهذیب الاصول ، تقریرات دروس امام خمینی ، ج 2 ، ص 96 ] به قلم استاد جعفر سبحانی [ .
17-تفسیر قرطبی ، جزء 14 ، ص 113 ، در ابتدای تفسیر سوره احزاب .
18 ـ تفسیر قرطبی ، جزء 14 ، ص 113 ، در ابتدای تفسیر سوره احزاب .
19- اتقان ، ج 1 ، ص 67، در المنثور ، ج 5 ، ص 180 ، در ابتدای تفسیر سوره احزاب .
منبع: شیعه پاسخ می دهد، سید محمد رضا حسینی نسب
پایان پیام/