به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در این برنامه، چهرههایی از محافل فکری و فرهنگی از محمد علی سیف، سخنگوی سابق دولت ایالت خیبرپختونخوا، طاهر حمید تنولی، رئیس آکادمی اقبال شناسی پاکستان، استادان دانشگاه، پژوهشگران حوزه اقبالیات و علاقهمندان زبان و ادب فارسی حضور داشتند. فضای مراسم، علمی، اندیشهمحور و همراه با گفتوگوهای عمیق درباره میراث فکری اقبال لاهوری بود.
حسین چاقمی، مسئول خانه فرهنگ ایران در پیشاور اظهار داشت: علامه اقبال لاهوری شخصیتی بود که علوم و معارف را بدون تعصب فراگرفت و در عمل به حدیث معروف نبوی که میفرماید: «الحِکمَةُ ضالَّةُ المُؤمِن، أنَّی وَجَدَها فَهُوَ أحقُّ بِها» پایبند بود؛ بدین معنا که حکمت، گمشده مؤمن است و هر کجا آن را بیابد، شایستهترین فرد برای بهرهگیری از آن است.
وی افزود: اقبال، چه در فلسفه غرب، چه در عرفان اسلامی و چه در حکمت مشرقزمین، همواره در جستوجوی حقیقت بود و این آزادگی فکری، از او چهرهای جهانی ساخت.
چاقمی با نقل ابیات از اقبال بیان کرد: اقبال لاهوری توجه ویژه ای به ایران دارد. او درباره ایران چنین میسراید: «خوش بیا ای نکتهسنج خاوری/ ای که میزیبد ترا حرفِ دری/ محرمِ رازیم، با ما راز گوی/ آنچه میدانی ز ایران باز گوی» این ابیات، بیانگر پیوند عمیق فکری و معنوی اقبال با ایران است.
وی دامه داد: ایران در نگاه اقبال، صرفاً یک سرزمین جغرافیایی نیست، بلکه نماد حکمت، زبان اندیشه، عرفان و تداوم یک سنت تمدنی بزرگ است.
مسئول خانه فرهنگ ایران در پیشاور تأکید کرد: او در زمانی از ایران سخن میگوید که تهران هنوز نقش تعیینکنندهای در سیاست بینالملل نداشت؛ اما اقبال با نگاهی تمدنی و تاریخی، ایران را کانون بیداری فکری و احیای عالم مشرق میدید. این نگاه آیندهنگرانه، امروز بیش از هر زمان دیگری قابل تأمل است.
چاقمی همچنین، گفت: اهمیت علامه اقبال در ایران، جایگاهی کمنظیر دارد. رهبر جمهوری اسلامی ایران، بارها از اقبال لاهوری بهعنوان پیر فکری خود یاد کردهاند؛ نکتهای که نشاندهنده عمق نفوذ اندیشه اقبال در تفکر معاصر ایران است. افزون بر آن، اقبال تنها شخصیت غیرایرانی است که نام او در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران ثبت شده و روزی به نام او اختصاص یافته است. این امر، نشانه روشنی از پیوند عمیق فکری، فرهنگی و فلسفی میان اقبال و ایران است.
پیوند عمیق اقبال لاهوری با ایران و زبان فارسی
محمد علی سیف، مهمان افتخاری این رویداد، سناتور سابق، وزیر سابق فدرال و ایالتی و رهبر بزرگ فعلی حزب تحریک انصاف پاکستان، رنگ و بویی خارقالعاده به این گردهمایی بخشید. آنچه برای حضار شگفتآور بود این بود که سیف تخصص و تسلط علمی خود را بر اقبال به گونهای نشان داد که اکثر افراد حاضر در جلسه، حتی شخصیتهای برجسته، از دیدن عمق دانش او متعجب شدند.
سخنگوی اسبق ایالت خیبرپختونخوا با تمرکز بر اقبال و آینده جهان، اندیشههای اقبال را فراتر از زمان خود دانست و گفت که بسیاری از دغدغههای اقبال، از جمله بحران هویت، سلطهگری، و فقدان خودآگاهی در جوامع، امروز نیز در سطح جهانی مطرح است.
وی گفت: اقبال با نگاهی آیندهنگر، انسان معاصر را به بازگشت به خویشتن، اخلاق و معنویت دعوت میکند و این پیام، همچنان برای جهان امروز کارآمد و ضروری است.
سیف افزود: کتاب «فکر اقبال اور اقوامِ عالم» از آن جهت حائز اهمیت است که اقبال را در چارچوب محدود ملی بررسی نمیکند، بلکه او را بهعنوان متفکری جهانی معرفی میکند.
سخنگوی اسبق ایالت خیبرپختونخوا تأکید کرد که این اثر، خواننده را با لایههای کمتر شناختهشده تفکر اقبال، بهویژه نگاه او به تنوع فرهنگی و گفتوگوی تمدنها، آشنا میسازد.
طاهر حمید تنولی، رئیس آکادمی اقبال شناسی پاکستان با اشاره به پیوند عمیق اقبال لاهوری با ایران و زبان فارسی، تأکید کرد که اقبال یکی از مهمترین حلقههای اتصال فرهنگی میان ایران، پاکستان و جهان اسلام است. وی اظهار داشت که اقبال، ایران را نه فقط یک جغرافیا، بلکه یک سنت فکری و تمدنی میدانست و بخش مهمی از اندیشههای خود را به زبان فارسی بیان کرده است.
وی کتاب «فکر اقبال اور اقوامِ عالم» را اثری ارزشمند در معرفی بُعد جهانی تفکر اقبال توصیف کرد که میتواند برای نسل جوان الهامبخش باشد.
عبدالواسع صاحب، امیر جماعت اسلامی، استان مرکزی خیبر پختونخوا، سخنرانی کوتاه اما روشنفکرانه و جامعی ایراد کردند که به این گردهمایی رنگ و بوی آکادمیک و فکری متمایزی بخشید. اندیشههای ایشان منعکسکننده اهمیت عملی اندیشه اقبال و ارتباط آن با ملتهای جهان بود که دیدگاههای جدیدی را در ذهن هر شنوندهای گشود.
تاجالدین تاجور متخصص برجسته اقبالشناسی و رئیس سابق کالج دولتی پیشاور به کیفیت پژوهشی، قدرت ارجاع، جنبههای هنری و تداوم فکری این کتاب پرداخت و آن را ضمیمهای بزرگ، ماندگار و درخشان به مطالعات اقبالشناسی خواند.
وی بیان کرد: شهزاد خان اندیشه اقبال را در منظری جهانی ارائه داده و اثری اصیل، معتبر و مبتنی بر تحقیق خلق کرده است که چراغی برای نسلهای آینده پژوهشگران خواهد بود.
فخر الاسلام، چهره تعلیم و تربیتی مشهور و مدیر سابق مرکز مطالعات پاکستان دانشگاه پیشاور، در سخنرانی خود، عشق علامه اقبال به مردم افغانستان و پشتون، دیدگاه اخلاقی و عظمت فکری او را روشن کرد. او روایت جالبی از دیدار تاریخی اقبال با نادرشاه، پادشاه افغانستان، نقل کرد و روشن ساخت که اقبال همیشه پیام آگاهی، خویشتنداری و وحدت فکری را به ملتها میداد.
وی همچنین، گفت: تنها حمزه بابا شینواری، قلندر مومند و دیگر شاعران و نویسندگان مشهور ملت پشتون بودند که هر ۱۳ کتاب اقبال را به پشتو، چه به نظم و چه به نثر، ترجمه کردند.
میراث فکری ایران، اقبال را در قلب ادبیات فارسی جاودانه میسازد
سخنرانان دیگر در سخنان خود به نقش زبان فارسی در اندیشه اقبال پرداخت و گفت که فارسی برای اقبال، زبان بیان مفاهیم عمیق فلسفی، عرفانی و انسانی بوده است.
وی افزود که انتخاب آگاهانه زبان فارسی از سوی اقبال، نشاندهنده پیوند عمیق او با میراث فکری ایران و جهان فارسیزبان است و این ویژگی، جایگاه اقبال را در تاریخ ادب فارسی منحصر بهفرد ساخته است.
در بخش پایانی سخنرانان با اشاره مستقیم به محتوای کتاب، اظهار داشت که «فکر اقبال اور اقوامِ عالم» تلاشی موفق در نشاندادن نگاه انسانی و فراملی اقبال است.
وی بیان کرد که اقبال، بدون تعصب قومی یا نژادی، به علوم و معارف مختلف توجه داشت و اقوام جهان را مخاطب پیام بیداری و خودآگاهی خود قرار میداد. این کتاب بهخوبی نشان میدهد که چگونه اقبال میتواند نقطه اتصال فکری میان شرق و غرب باشد
نظر شما