به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از رسانه بینالمللی اهلبیت(ع)، کتاب «بهنظرتان مسجد نسازیم؟ اسلام، هزینهٔ سیاسی و اجرای دموکراسی در یونان» به مناقشهای تاریخی میپردازد که ساخت نخستین مسجد رسمی در آتن، پایتخت یونان، را نزدیک به یک قرن و نیم عقب انداخت. این اثر نشان میدهد چگونه سیاست، افکار عمومی، و دخالت نهادهای مذهبی در یونان مانع شکلگیری یک مکان عبادی رسمی برای مسلمانان شد و دولتها را در تصمیمگیری محتاط و مردد ساخت.
پروژه کامبوس؛ آغاز امید، پیش از المپیک ۲۰۰۴
نخستین تلاش جدی دولت یونان در این مسیر، پروژه «کامبوس» (Kambos) دهکدهای در حومه شهر آتن بود که در ژوئن ۲۰۰۰ آغاز شد. این پروژه در بحبوحه آمادهسازی یونان برای میزبانی بازیهای المپیک ۲۰۰۴ مطرح شد. مقامات آتنی این طرح را فرصتی میدیدند تا چهرهای مدرن، اروپایی و چندفرهنگی از یونان به نمایش بگذارند و نشان دهند این کشور در مسیر همگرایی با الگوهای دموکراتیک اروپا قرار گرفته است.
حذف واژه «مسجد» برای فرار از جنجال سیاسی
این ابتکار ذیل لایحهای دولتی با عنوان «مسائل مربوط به آمادگی بازیهای المپیک ۲۰۰۴ و سایر مقررات» در پارلمان مطرح شد. برای جلوگیری از جنجال سیاسی، در ماده ۷ لایحه بهجای واژه «مسجد» (temenos یا dzami)، اصطلاح «مرکز فرهنگی اسلامی» بهکار رفت تا حساسیتها نسبت به ساخت عبادتگاه اسلامی کاهش یابد. این مرکز قرار بود در زمینی ۳۵ هزار مترمربعی متعلق به وزارت کشاورزی در منطقه کامبوس ساخته شود.
مخالفتهای محلی، کلیسا و «هزینه سیاسی»؛ سه مانع اصلی
اهداف این طرح دوگانه بود: از یکسو تأمین نیازهای عبادی مسلمانان مقیم آتن و پاسخگویی به تعهدات یونان در قبال سازمانهایی مانند سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا، و از سوی دیگر تقویت وجهه خارجی کشور و بهرهبرداری دیپلماتیک از این اقدام. مطابق طرح اولیه، مرکز تحت نظارت دولت اداره میشد و تأمین مالی آن با مشارکت یک کشور ثروتمند عربی مانند عربستان سعودی یا کویت انجام میگرفت.
با وجود این برنامهریزی، پروژه کامبوس از ابتدا با سه مانع جدی مواجه شد: مخالفتهای محلی، حساسیتهای کلیسای ارتدوکس، و محاسبات «هزینه سیاسی» (Politiko Kostos). تحلیل دولت نشان داد ادامه طرح میتواند پیامدهایی منفی برای جایگاه احزاب حاکم در میان رأیدهندگان داشته باشد. کلیسای ارتدوکس اگرچه در سال ۲۰۰۲ موافقت رسمی خود را اعلام کرد، اما همزمان نسبت به تداعی نمادهای اسلامی با «ترکی» و خاطره اشغال عثمانی هشدار داد و این موضع دوپهلو فضا را بحرانیتر کرد.
ووتانیکوس ۲۰۱۷؛ مسجدی کوچک، کنترلشده و بدون مناره
در نتیجه، دولت یونان طرح کامبوس را کنار گذاشت و محل دیگری را جایگزین کرد. فشارهای بینالمللی، الزامات حقوقی مرتبط با آزادی مذهبی و نیاز جامعه مهاجران موجب شد در نهایت یک مکان جدید در منطقه صنعتی «ووتانیکوس» (Votanikos) انتخاب شود. این بار دولت تصمیم گرفت پروژه را تا حد امکان کمحساسیت اجرا کند تا بازتاب داخلی آن به حداقل برسد.
مسجد ووتانیکوس که ساخت آن در سال ۲۰۱۷ آغاز شد، نسخهای کوچک، بدون مناره، بدون تزئینات مذهبی و تحت نظارت کامل دولت بود؛ راهحلی کنترلشده برای جلوگیری از تکرار جنجالهای گذشته. برخلاف رویکرد نمایشی ابتدای دهه ۲۰۰۰ که با میزبانی المپیک همسو بود، این طرح با هدف کاهش تنش اجتماعی و نه نمایش مدرنیته بینالمللی شکل گرفت. این مسجد در واقع نتیجه مصالحهای بود که میان سیاست، جامعه و دین در یونان به وجود آمد.
نظر شما