به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان، کتاب «اطلس توصیفی اهل سنت ایران؛ جغرافیا و جریان شناسی مذهبی اهل سنت ایران» نوشته مهدی مسائلی به تازگی توسط انتشارات امیرکبیر به چاپ سوم رسیده است.
طبق آمارهای رسمی، با وجود تنوع قومی و دینی، ۹۹ درصد مردم ایران مسلمان هستند و بین مسلمانان هم، شیعیان ۱۲ امامی اکثریت را دارند. با آمارهای حدودی گفته می شود حدود ۸ تا ۱۰ درصد جمعیت مسلمان ایران، اهل سنت و ۹۰ درصد شیعه هستند.
اهل سنت ایران بیشتر در استان های مرزی قرار دارند و ساکنان بومی استان های مرکزی کشور، سنی مذهب نیستند. قسمتی از جمعیت اهل سنت کشور را افغانستانی های مهاجر تشکیل می دهند که این عده بیشتر در استان های مرکزی و شرقی ساکن شده اند. اهالی سنت ایران با وجود اشتراک در مذهب، تفاوت های فکری و مرامی زیادی دارند. بیشتر مردم تفاوت اهل سنت را در مذاهب فقهی چهارگانه آن ها یعنی حنفی، شافعی، مالکی و حنبلی می دانند اما مذاهب اعتقادی و مرام های طریقتی زیادی بین اهل سنت ایران وجود دارد که آن ها را از یکدیگر متمایز می کند. تفاوت دیدگاه و رویکرد سیاسی، اجتماعی و تبلیغی هم بر نوع دین داری اهل سنت تاثیر می گذارد و جریان ها و گروه های متفاوتی را بین آن ها به وجود آورده است.
نویسنده کتاب پیش رو تلاش کرده با مشخص کردن جغرافیای اهل سنت ایران، گزارشی از مذاهب فقهی و نگرش های طریقتی و اعتقادی مذهبی اهل سنت ایران ارائه کند.
مهدی مسائلی می گوید در متن کتاب، اطلاعات را به صورت ترکیبی از مطالعات کتابخانه ای و میدانی کسب کرده و در گردآوری اطلاعات کتابخانه ای هم اولویت با پژوهش های میدانی و دست اول بوده است. این مولف در توصیف رهبران دینی اهل سنت، از القابی استفاده کرده که اهل سنت برای رهبران دینی خود در منطقه شان به کار می برند؛ مثل واژه «مولانا» در جنوب شرقی ایران که معادل «آیت الله» در حوزه های علمیه شیعه است. مسائلی در مقدمه کتاب می گوید یک پژوهشگر شیعه است اما تلاش کرده فارغ از خصوصیت مذهبی خود، به گردآوری اطلاعات و تحلیل بپردازد.
«اطلس توصیفی اهل سنت ایران» ۲بخش اصلی دارد که در ابتدا «بخش اول: آشنایی با اهل سنت» آمده و برای «تعریف اهل سنت» پیش روی مخاطب قرار گرفته است. دومین بخش کتاب با عنوان «اهل سنت ایران» دربرگیرنده ۶ فصل است که از این قرارند:
«نگاهی کلی به اهل سنت ایران»، «اهل سنت شمال غرب و غربِ ایران»، «اهل سنت جنوب کشور»، «اهل سنت جنوب شرقی و شرق کشور»، «اهل سنت شمال و شمال شرقی کشور» و «اهل سنت استان های مرکزی و پایتخت کشور».
در قسمتی از این کتاب می خوانیم:
اندیشه های مفتی زاده در این دوره برای اهل سنت صورتی روشن فکرانه داشت. او از اندیشه های دکتر علی شریعتی تاثیر جدی پذیرفته بود خود به این موضوع اذعان می کرد. همچنین در سال های قبل و بعد از آن انقلاب ارتباط نزدیکی میان مفتی زاده با اعضای نهضت آزادی برقرار بود. در این دوره مفتی زاده همسو با این گفتمان دینی نواندیش در ایران، سیاست را در گفتمان دینیِ اهل سنت کرد وارد نمود و به انقلابی مترقی باور داشت که دین داری و فرهنگ مردم را دگرگون می کند. نقد وی از اسلامِ محافظه کار، یادآور دیدگاه های شریعتی است. همسو با شریعتی که تشیع علوی را بر تشیع صفوی برتری می دهد، مفتی زاده نیز تسنن نبوی را بر تسنن اموی ترجیح می داد و اسلام را به عنوان عقیده ای بنیانی و دگرگون ساز و وحدت بخش مطرح می کرد. گفتمان مکتب قرآن در این دوره، بیش و پیش از هر خصلت دیگری، ویژگی سیاسی اجتماعی می یابد. در این دوره مفتی زاده و هوادارانش هماهنگی بیشتری با نهضت اسلام گرایی سراسری در ایران دارند و ارتباط مستقیمی میان وی و مبارزان و رهبران انقلاب ایجاد شده بود. او با علمای اهل تشیع در تهران ارتباط داشت و از طریق روحانیون شیعه انقلابی نکات و پیام هایی را برای امام خمینی در نجف ارسال می کرد. وی در یکی از اطلاعیه هایش می نویسد: « [...] زمانی که آقای حجتی کرمانی در سنندج بود، در حضور وی به وسیله چند نفر از روحانیان که به نجف می رفتند، این مطالب را به خدمت امام سفارش کردم [...]» در این دوره مفتی زاده تاکید فراوانی بر وحدت اسلامی دارد و بنا بر گفته خودش با هر دردسری مناطق سنی نشین را هم مسیر انقلاب می سازد.
چاپ سوم این کتاب با ۳۰۲ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۴۹۰ هزار تومان عرضه شده است.
نظر شما