خبرگزاری شبستان//چهارمحال و بختیاری
نوروزخوانی و رویت هلال ماه نو 2 آیین دیرین بختیاری است که در این مقال ضمن بیان تاریخچه ای از ریشه این قوم اصیل، به معرفی آن می پردازیم.
ایلات بختیاری که خاکشان بین استان های اصفهان، فارس، لرستان و خوزستان واقع شده به لر بزرگ معروف هستند و با ایلات همجوار خود - لرستانی ها - یا لر کوچک و کردها از یک ریشه و نژاد بوده و ایرانی خالص هستند.
زبان این ایلات بخصوص زبان بختیاری ها در حقیقت همان زبان پهلوی عهد ساسان است، زیرا با زبان های ترک و عرب مخلوط نشده است.
باختر یعنی سرزمین امروز بختیاری ها جایی بوده بین عراق عرب همدان و پارس و این همان منطقه ای است که اکنون جایگاه ایل های بختیاری است و نام آن طوایف قطعا باختری بوده که با پس و پیش شدن حروف مبدل به بختیاری گشته است بنابراین بختیاری ها از کهن ترین روزهای تاریخ در محل کنونی ساکن بوده و مانند همیشه مطیع و مدافع حکومت مرکزی بوده اند.
در هر حال خاک فعلی بختیاری ها از لحاظ آب و هوا مختلف است، جنوب و جنوب غربی آن گرمسیر یا قشلاق است و شمال و مشرق آن سردسیر یا ییلاق، گرمسیر آن حوالی بهبهان، رامهرمز، اهواز، شوشتر و ایذه و نقاط سردسیر آن حوالی کارون علیا و پشت کوه چهارمحال، زردکوه، فریدون تا حدود اصفهان است.
رویت هلال ماه نو:
دیدن هلال ماه در فرهنگ ایرانی همراه با دعا و فال نیکو بوده است. گاهی شاعران خوش قریحه ای چون امیر معزی برای امیر علی فرامرز علاالدوله(داماد ملک شاه) به هنگام استهلال و جستن ماه رباعی بر بدیهه می سرایند.
بختیاری ها برای جستن ماه نو روی بلندی یا تپه ای می روند و با دیدن هلال ماه با ذکر صلوات بر پیامبر، اشعار دعا گونه زیر را می خوانند:
مه نه دیدم به شادی/ به ری گو و ماهی / به ری ورزای خیشی/ به ری گله میشی/ شادی ویدی/ شادی بری
( ماه را به شادی دیدم/ به روی گاو و ماهی/ به روی گاو نر خیشی/ به روی گله میش/ شادی امد/ شادی بروی)
پس از آن حاجات و مراد خویش را از خدا خواسته و برای آینده خویش راز و نیاز و در دل نیت خیر می کنند.
نوروز خوانی در فرهنگ بختیاری:
بهار و آمدن نوروز برای بختیاری ها جشن بزرگی است. آن ها نیز چون سایر ایرانی ها خانه و سیاه چادر خویش را تزیین کرده، گل آرایی می کنند و با پوشیدن لباس نو و پختن حلوا، شیرینی و نان تازه، خوردنی ها و غذاهای ویژه در این جشن باستانی شرکت می کنند.
از طبیعت رنگارنگ خویش، گل های شقایق و باوینه را زینت سیاه چادر خویش قرار داده و لباس های رنگارنگ بر تن می پوشند.، کودکان با شادی و همهمه اشعاری را برای رسیدن بهار می خوانند:
بهار اوی بهار اوی/ کاسوزلی سوار اوی/ سوار ترکه مار اوی/ بنگ ایکنه فلی ناز/ قلیون بیار شیری ناز/ قلیون زرد گل گلی/ دم خونه عواس قلی
( بهار آمد، بهار آمد، آسبزعلی سوار آمد، سوار چوب مارگونه امد، بانگ می زند فلک ناز، قلیون را بیار شیرین ناز، قلیون زرد گل گلی، جلوی خانه ی عباس قلی).
کوچکترها در آغاز سال نو به دیدن بزرگان و اقوام خویش رفته و از آن ها عیدانه دریافت می کنند. اگر چه بیشتر عیدانه جنبه پول یا پارچه دارد برای کودکان خاطره های ماندگاری بر جای می گذارد.
از آداب معنوی نوروز بین بختیاری ها پختن حلوا برای ارواح درگذشتگان است، این حلوا که در آخرین جمعه سال پخته می شود با عید اموات رابطه نزدیکی دارد، این آیین را پختن حلوای الفه می نامند.
پایان پیام/
نظر شما