به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانونهای مساجد خبرگزاری شبستان، مسجد بهعنوان نخستین نهاد اجتماعی، فرهنگی و علمی در تمدن اسلامی، نقشی بنیادین در شکلگیری و گسترش این تمدن ایفا میکند و از صدر اسلام تا عصر طلایی تمدن اسلامی و دوران انقلاب اسلامی، مسجد نهتنها مکان عبادت، بلکه کانونی برای آموزش، پژوهش، تصمیمگیریهای سیاسی و تقویت همبستگیهای اجتماعی بوده است. امروز برای تبیین گفتمان مسجد محوری جهت ادارۀ امور با محوریت مسجد در بین آحاد جامعه به پژوهش مسجدی و تألیف آثار پژوهشی بنیادین و کاربردی نیازمندیم. به مناسبت فرا رسیدن ۲۵ آذرماه روز پژوهش گفتگویی با محمدعلی موظف رستمی، محقق، نویسنده و پژوهشگر در حوزه مسجد انجام دادیم و دلایل کم رونقی پژوهش در عرصه مسجد را از وی جویا شدیم، در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانید:
«محمدعلی موظف رستمی» در گفتگو با خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان با اشاره به کم رونقی پژوهش در حوزه مسجد گفت: متاسفانه در بحث پژوهش ما آنچنان که باید و شاید از این فرصت و ظرفیت استفاده نکرده ایم و این تنها مختص حوزه مسجد نیست، بلکه در حوزه های دیگر نیز شاهد کم رونقی و ضعف در پژوهش هستیم و یا پژوهش هایی که داریم با عمق فکری، اندیشه ای و ذهنی سطحی روبرو است.
این کارشناس و پژوهشگر در حوزه مسجد بیان کرد: برای آنکه در حوزه پژوهش(دینی و مسجد) به بازدهی لازم دست یابیم، لازم است راهبرد و هدف گذاری مشخصی داشته باشیم و با احصاء اهداف و سیاستها برای آینده چشم انداز و افق تعریف کنیم، لازم است که در این زمینه تمهیدات لازم توسط دست اندرکاران به کار گرفته شود و ابزارها و امکانات لازم برای پژوهش در این حوزه فراهم گردد.
موظف رستمی خاطر نشان کرد: در حال حاضر شاهد هستیم که در برخی از رشته ها از جمله علوم سیاسی، جامعه شناسی، کارهای تحقیقاتی و پژوهشی بسیاری توسط دانشجویان آن رشته صورت می گیرد در حالی که حوزه مسجد رشته دانشگاهی برای تحصیل دانشجویان نداریم که در مورد آن پژوهش انجام و مقاله ارایه شود، از طرفی مرجعی که موجب هدایت و جذب برای انجام تحقیق در این حوزه باشد، وجود ندارد و افرادی که در این حوزه پژوهش می کنند، تنها براساس علایق شخصی خودشان در این حوزه فعالیت می کنند، یا دانشجویان برخی از رشته ها از جمله الهیات موضوع پایان نامه شان را در مورد مسجد انتخاب و در این زمینه تحقیق و پژوهش می پردازند، همین موجب شده است که در حوزه مسجد نتوانستیم متخصص و صاحب نظر زیادی تربیت کنیم که با پژوهش و تحقیق در این حوزه به واکاوی مسائل و مشکلات مسجد بپردازند.
نویسنده کتاب «تعالی فرهنگی مسجد و نماز» ادامه داد: پژوهش در برخی از حوزه ها و رشته ها، به دلیل سود آوری که در آن رشته ها است، حمایت هایی از برخی مراجع رسمی صورت می گیرد، یا کاری تحقیقی در آن حوزه برای پژوهشگر آورده مالی به همراه دارد، اما فعالیت در حوزه دینی از جمله مسجد برای محقق هیچ آورده مالی ندارد و یا محقق این حوزه از حمایت های مادی لازم برخوردار نیست و در این زمینه دچار بخشی نگری شده ایم.
وی ابراز کرد: برخی از مراکز علمی و صنعتی از دانشجویان و پژوهشگران برخی رشته ها حمایت هایی از قبیل چاپ مقاله دارند و یا امتیازات ویژه ای به آنها در نظر می گیرند، در حالی که محققان در حوزه دینی و مسجد از چنین حمایت ها، تشویق ها و امتیازاتی برخورددار نیستند. از طرفی وقتی در بحث مسجد با مشکلات بسیاری روبرو هستیم، به طور قطع در بحث پژوهش مسجدی نیز تاثیر خواهد داشت و دچار کم توجهی در این زمینه خواهیم بود.
وی بر لزوم طراحی رشته مدیریت مسجد در حوزه های علمیه تاکید کرد و گفت: با طراحی این رشته می توان متخصص در حوزه مسجد تربیت کرد و مقالاتی در این زمینه تالیف و ارایه کرد و با در نظر گرفتن ابعاد جهانی به نظریه پردازی و اندیشه پردازی در این حوزه پرداخت. البته ضرورت دارد که کارهای پژوهشی که در این حوزه انجام می شود، توسط افراد متخصص انجام شود، معتقدم کاری که بدون پشتوانه علمی صورت گیرد و سطحی باشد و عمق وژرفا نداشته باشد خروجی مطلوبی نخواهد داشت.
موظف رستمی همچنین بر لزوم راه اندازی پژوهشگاه و اندیشکده مسجد تاکید کرد و افزود: درچندسال اخیر پژوهشکده ای برای انجام فعالیت در عرصه مسجد تشکیل شد که فعالیت های آن در این زمینه مقطعی و محدود بود، اما لازم است اندیشکده ای دائمی که مسیرها را مشخص کند، تعیین راهبرد نماید و تولید اندیشه در این حوزه داشته باشد، شکل بگیرد و ایده ها و راهکارها پیرامون مسجد توسط صاحب نظران ارایه شود و پس از مشخص کردن مسیر، عملیاتی و مورد بهره برداری قرار گیرد، زیرا که امروز افرادی هستند که ایده ها و راهکارههای در حوزه مسجد دارند اما از این ایده ها و راهکارهها حمایت نمی شود در حالی که در کشورهای غربی اندیشکده های مختلفی در حوزه های مختلف فعال هستند و افراد متخصص در رشته های متنوع به تولید فکر و اندیشه می پردازند و فکر آنها ازسوی دولتشان حمایت می شود و مراکزی هم هستند که به این ایده ها و فکرها نیازمندند به همین جهت از آنها حمایت می کنند.
وی با اشاره به اینکه تحقیقات علمی و پژوهشی در حوزه مسجد در تقویت کارکرد مساجد موثر است، تصریح کرد:قطعا یکی از عناصر مانایی مسجد، این است که توام با فکر و اندیشه باشد، امروز موضوع هنر از موضوعات مغفولی است که باید در مسجد به آن پرداخته شود، مقام معظم رهبری فرمودند: «هرچیزی که با هنرمتصل باشد، ماندگاری و مانایی بیشتر خواهد داشت» امروز متاسفانه در جامعه ما از این عناصر(هنر، فرهنگ و ...) در مسجد استفاده نمی شود.
موظف رستمی با تاکید بر نقش اثربخش مسجد در تولید علم گفت: با نگاه به تاریخ اسلام می بینیم که همه عناصر علمی، تالیف کتاب، آموزش دانش آموزان، دانشجویان و طلاب، کارهای پژوهشی همه در مسجد صورت می گرفت و مسجد مرکز انجام همه این فعالیت ها بوده است، امروز این خلاء وجود دارد که فعالیت های مختلف آموزشی، هنری، فرهنگی، علمی به مسجد متصل نیست و نهادهای موازی با مسجد شکل گرفته است همین موجب شده است که مسجد دیگر جایگاه سابق خود را ندارد، در حالی که باید دانشگاه، علم و پژوهش به مسجد متصل شود.
این نویسنده و پژوهشگر در حوزه مسجد در پایان تصریح کرد: وقتی ارتباط مدرسه و دانشگاه و بحث آموزش با مسجد کم رنگ شود، کارکرد و ظرف مسجد کوچک و ضعیف می شود، بهترین اقدام این است که کارکردهای مسجد در مباحث مختلف پژوهشی، علمی و ... مشخص شود، مجتمع فرهنگی و دانشگاهها در کنار مسجد شکل بگیرند و مسجد نقطه ثقل همه آنها باشد، وقتی مسجد محور همه فعالیت ها باشد، کارکرد مسجد تقویت می شود.
نظر شما