مسجد امام صادق (ع) بیرجند؛ مرکز تربیت نسل جدید از مداحان با نگاه مقاومت

خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم- گاهی یک کلاس، فقط چند صندلی و یک مربی نیست؛ گاهی یک کلاس، ادامه یک راه است. جایی که صدای کودکانه «یا حسین» هنوز لرزان است، اما نیت‌ها محکم‌اند و دل‌ها به نام اباعبدالله(ع) گره خورده‌اند.

در یک روز عادی، مسجد امام جعفر صادق(ع) فقط محل برگزاری یک جلسه آموزشی نبود؛ مسجد، نفس می‌کشید با اشک نوجوانانی که آمده بودند یاد بگیرند چگونه نام اهل‌بیت(ع) را بر زبان بیاورند، بی‌آنکه آن را خرج شهرت کنند. مادرانی که آرام در گوشه مسجد نشسته بودند، با نگاه‌هایی پر از دعا، آینده فرزندانشان را در همین چند متر فرش مسجد می‌دیدند؛ آینده‌ای که شاید به منبر ختم شود، شاید به روضه‌ای ساده، اما حتماً به نوکری.

در میان همهمه آرام بچه‌ها، زمزمه سرودها و صلوات‌ها، خبر حضور مهمانی از جنس تجربه دهان‌به‌دهان می‌چرخید؛ کسی که سال‌هاست مداحی را نه فقط با صدا، بلکه با فهم، اخلاق و مسئولیت اجتماعی معنا کرده است. حضور «سیدرضا جدا» مسئول بسیج مداحان و هیئات مذهبی کشور، برای این کلاس تنها یک بازدید اداری نبود؛ او آمده بود تا از نزدیک ببیند بذری که اینجا کاشته شده، چگونه در حال جوانه زدن است.

این جلسه، روایتی بود از تلاقی نسل‌ها؛ از پیرغلامانی که بی‌ادعا گوشه مسجد نشسته بودند، تا نوجوانانی که تازه یاد گرفته‌اند قبل از بلند خواندن، باید فروتن باشند. جلسه‌ای که در آن بارها تکرار شد مداحی فقط هنر اجرا نیست، بلکه تعهد است؛ تعهد به حقیقت، به تاریخ، به اهل‌بیت(ع) و به مردمی که پای روضه می‌نشینند.

اینجا کسی عجله‌ای برای مشهور شدن نداشت. این کلاس، کلاس صدا نبود؛ کلاس ساختن انسان بود. انسان‌هایی که قرار است پرچم روضه را، همان‌طور که نسل‌های قبل سپرده‌اند، سالم و بی‌حاشیه به نسل‌های بعد برسانند.

روایت یک کلاس که برای حسین(ع) نفس می‌کشد

در یک روز عادی، مسجد امام جعفر صادق(ع) بیرجند حال‌وهوایی متفاوت داشت؛ صدای زمزمه‌های کودکانه، اشک‌های بی‌ریای نوجوانان، نگاه‌های امیدوار والدین و حضور استادی که آمده بود نه فقط آموزش بدهد، بلکه دل‌ها را به مسیر درست نوکری اهل‌بیت(ع) گره بزند. اینجا کلاس آموزش مداحی بود؛ کلاسی که نه با صدا، بلکه با اخلاص آغاز می‌شود.

حضور سیدرضا جدا، مسئول بسیج مداحان و هیئات مذهبی کشور، در این کلاس اتفاقی نبود. این دعوت از دل یک دغدغه شکل گرفته بود؛ دغدغه تربیت نسلی که مداحی را فقط اجرا نداند، بلکه آن را رسالت بفهمد.

وی آمده بود تا از نزدیک ببیند این کلاس‌ها چگونه اداره می‌شود، شیوه آموزش چگونه است و بچه‌هایی که امروز روی زمین مسجد می‌نشینند، فردا چگونه می‌توانند روی منبر امام حسین(ع) بایستند.

با وجود غیبت برخی هنرجویان به‌دلیل شیفت کاری یا موانع خانوادگی، جمعی از نوجوانان و جوانان با هر زحمتی که بود خودشان را به کلاس رسانده بودند؛ حضوری که خود گواهی از علاقه و انتخاب آگاهانه این مسیر بود.

کلاسی که با احترام به پدر و مادر آغاز می‌شود

در ابتدای جلسه، مربی کلاس با زبانی صمیمی اما عمیق، به نکته‌ای اشاره کرد که بارها در طول برنامه تکرار شد. مداحی فقط صدا نیست؛ اگر احترام پدر و مادر نباشد، دعا نباشد، توسل نباشد، این صدا زمین‌گیر می‌شود.

او تأکید کرد: ۱۰ درصد مداحی صدا، ۱۰ درصد آموزش اصول و ۸۰ درصد اخلاص و توسل است.

همین نگاه بود که کلاس را از یک جلسه تمرینی ساده، به مجلسی تربیتی و اخلاقی تبدیل کرده بود. نوجوانان یاد گرفتند قبل از اینکه بلند بخوانند، باید خودشان را پایین بیاورند؛ تواضع داشته باشند، مغرور نشوند و بدانند نوکری اهل‌بیت(ع) جای فخر فروشی نیست.

پنج پله تا مداحی تراز اهل‌بیت(ع)

سیدرضا جدا مسئول بسیج مداحان و هیئات مذهبی کشور در این دیدار، به تشریح مسیر اصولی آموزش مداحی پرداخت و گفت: مداحی یک علم است؛ علمی که باید پله‌پله آموخته شود. از دکلمه‌خوانی ساده شروع می‌شود، به نوبت‌خوانی و سینه‌زنی، بعد متن‌خوانی و روضه‌خوانی و در نهایت اجرای کامل مجلس می رسد.

او تأکید کرد: نوجوانی که امروز زبان بدن، ارتباط چشمی، کنترل استرس و هدایت جمع را یاد می‌گیرد، فردا می‌تواند حتی در جلسات بزرگ، یک مجلس را بدون مداحی شور و فقط با دکلمه و بیان درست اداره کند.

مسئول بسیج مداحان کشور با بیان اینکه دکلمه صحیح می‌تواند یک مجلس بزرگ را مدیریت کند، افزود: رعایت اصولی همچون زبان بدن، انتقال احساس، گردش نگاه و حرکت دست‌ها از جمله مواردی است که باید به هنرجویان آموزش داده شود تا بتوانند در فضاهای مختلف، اجرای مؤثر و تأثیرگذار داشته باشند.

وی همچنین به نقش معنویت در موفقیت مداحان اشاره کرد و گفت: احترام به پدر و مادر، مراقبت از اخلاق و گفتار و نیت خالص برای خدمت به مردم، از عوامل تقویت بار معنوی مداح است. اگر این دو بال، یعنی آموزش صحیح و معنویت، در کنار هم قرار بگیرند، مسیر خدمت در دستگاه اهل‌بیت(ع) هموار خواهد شد.

جدا با نقل خاطره‌ای از حاج‌آقای سازگار، از اساتید برجسته مداحی کشور، خاطرنشان کرد: هدف اصلی نباید شهرت باشد، بلکه محشور شدن با اهل‌بیت(ع) مهم‌ترین آرزو برای یک مداح است و اگر نگاه اهل‌بیت به کسی باشد، عزت و اثرگذاری نیز به‌دنبال آن خواهد آمد.

وی از مسئولان و دست‌اندرکاران مجتمع فرهنگی امام جعفر صادق(ع) بیرجند به‌دلیل در اختیار گذاشتن فضای آموزشی طی سه سال گذشته قدردانی کرد و گفت: این کلاس‌ها با وجود کمبودها، با همت خادمان اهل‌بیت(ع) اداره شده و امید است با حمایت بیشتر بزرگان شهر، کاستی‌ها برطرف شود.

مسئول بسیج مداحان و هیئات مذهبی کشور با تشکر از والدین، هنرجویان و اساتید حاضر، ابراز امیدواری کرد: نوجوانان و جوانانی که امروز در این کلاس‌ها تربیت می‌شوند، در آینده پیام‌رسانان شایسته نهضت امام حسین(ع) در کشور باشند.

روضه؛ جایی که باید مستند، صادق و مؤثر باشد

یکی از محورهای مهم این جلسه، آسیب‌شناسی روضه‌خوانی بود. مربیان کلاس و مسئول بسیج مداحان کشور، به‌صراحت از خطر روضه‌های غیرمستند و احساسیِ بدون پشتوانه گفتند.

تأکید شد که مداح باید اهل مطالعه باشد؛ مقتل بخواند، تاریخ بداند و بداند هر جمله‌ای که از منبر پایین می‌آید، مسئولیت دارد. در همین راستا، کلاس‌های بزرگسالان نیز با محوریت مقتل‌خوانی تخصصی در کنار نوگلان حسینی شکل گرفته تا زنجیره آموزش قطع نشود و تجربه، به نسل بعد منتقل شود.

نوگلان حسینی؛ کودکانی که زود بزرگ می‌شوند

در بخش‌هایی از برنامه، بچه‌ها به اجرای نمونه‌هایی از زمزمه، سرود و مداحی پرداختند. شاید صداها هنوز کودکانه بود، شاید بعضی کلمات با تردید ادا می‌شد، اما آنچه فضا را می‌لرزاند، صدق نیت بود.

اینجا کسی برای دیده‌شدن نخواند؛ همه آمده بودند تا یاد بگیرند چگونه دیده نشوند، اما محشور شوند. همان جمله‌ای که از استاد سازگار نقل شد و بارها در دل‌ها نشست «مشهور شدن مهم نیست؛ محشور شدن با اهل‌بیت مهم است.»

کلاسی رایگان، اما پرهزینه از جنس عشق

مهدی سبزه‌کار، مسئول برگزاری کلاس‌ها و مداح خراسان جنوبی، در توضیح روند شکل‌گیری این حرکت گفت: این کلاس‌ها از حدود چهار سال پیش و با جمعی اندک آغاز شد و امروز به بیش از ۱۰۰ هنرجو رسیده است. کلاس‌ها کاملاً رایگان است و با نیت صدقه جاریه برگزار می‌شود؛ با وجود کمبود امکانات، اما با پشتوانه عشق، اخلاص و حمایت مسجد امام جعفر صادق(ع) این کلاسها ادامه یافته است.

او تأکید کرد: هدف ما تربیت مداحِ صرف نیست؛ هدف، تربیت انسانِ حسینی است.

سبزه‌کار با اشاره به تفکیک کلاس‌ها و محتوای آموزشی، افزود: با نوگلان حسینی و دوره مقدماتی مداحی کار می‌کنیم و برای بزرگسالان نیز مقاطع مقتل‌خوانی برگزار می‌شود. هدف ما این است که مداحان علاوه بر سینه‌زنی، با اصول و محتوای صحیح مکتب اهل بیت (ع) آشنا شوند.

او در ادامه درباره انگیزه راه‌اندازی کلاس‌ها گفت: احساس می‌کردم جوانان شهر بیش‌تر به شور و سینه‌زنی گرایش دارند و در روضه‌ها ضعف و آسیب‌هایی وجود دارد. پس از شرکت در دوره‌های تخصصی در کربلا و مازندران، تصمیم گرفتم کلاس‌ها را با رویکرد فنی و اصولی برگزار کنم.

مداح برجسته خراسان جنوبی افزود: حتی در ایام تابستان که مسجد امام جعفر صادق (ع) قصد داشت هزینه‌ای دریافت کند، قبول نکردم و گفتم کل کلاس‌ها باید رایگان و به صورت صدقه جاری باشد. خوشبختانه حمایت هیات امنای مسجد امام جعفر صادق (ع) را همچنان داریم.

سبزه‌کار در پایان بیان کرد: رسالت مداح تنها به سینه‌زنی محدود نمی‌شود؛ مداحی علمی است که باید نسل به نسل منتقل شود تا ۱۴۰۰ سال این علم مستمر بماند. خوشبختانه مردم خراسان جنوبی، به‌ویژه بیرجند، به این عرصه فرهنگی علاقه دارند و بچه‌ها با شرکت در کلاس‌های مداحی، علاوه بر مهارت‌های مداحی، اخلاق، ادب و منش اهل بیت (ع) را نیز یاد می‌گیرند.

کلاس مداحی مسجد امام جعفر صادق (ع) بیرجند نقطه اتصال تجربه و آینده است. جایی که اشک کودکانه، توصیه استادانه و دعای مادرانه به هم گره می خورد تا شاید سال‌ها بعد، وقتی نام امام حسین(ع) بر منبری در این شهر یا شهرهای دورتر برده می‌شود، کسی بگوید: این صدا، از همان مسجد و همان کلاس شروع شد.