به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در سالهای اخیر، همزمان با پیچیدهتر شدن مسائل اقتصادی و اجتماعی، نگاهها بیش از گذشته به نقش نهادهای مردمی و ریشهدار معطوف شده است؛ نهادهایی که همواره در لحظات سخت، تکیهگاه جامعه بودهاند. مسجد، بهعنوان قدیمیترین و نزدیکترین پایگاه اجتماعی مردم، از جمله همین نهادهاست؛ مکانی که در طول تاریخ، مرکز همفکری، همیاری و رفع نیازهای عمومی بوده است.
اکنون، در شرایطی که جامعه با مجموعهای از دغدغهها و مشکلات روزمره روبهروست، مسجد میتواند در کمک به حل مسائل مردم نقش محوری داشته باشد؟ بسیاری از صاحبنظران معتقدند که احیای کارکردهای اجتماعی مسجد، ضرورتی اجتنابناپذیر است و میتواند بخشی از بار سنگین مشکلات بر دوش خانوادهها را سبکتر کند.
همزمان، تأکید رهبر معظم انقلاب بر این نکته که «اگر مسجد کیفیت شایسته خود را بیابد، هزینههای مادی و معنوی بسیاری از دوش جامعه برداشته خواهد شد»، بار دیگر اهمیت بازگشت مسجد به نقش طبیعی و تاریخی خود را یادآور میشود؛ نقشی که امروز، بیش از هر زمان دیگری مورد نیاز است.
در چنین فضایی، انتظار میرود مساجد از حاشیهنشینی فاصله گرفته و به جایگاه واقعی خود در خط مقدم امیدآفرینی و گرهگشایی بازگردند؛ جایی که مردم بتوانند برای مشورت، همیاری و حل مسائل روزمره به آن تکیه کنند.
در روزهایی که فشارهای اقتصادی و اجتماعی سایهای سنگین بر زندگی خانوادهها انداخته است، بازتعریف نقش مسجد میتواند بخشی از این بار را سبکتر کند. مسجد، بهعنوان نخستین نهاد اجتماعی اسلام، ظرفیتهایی دارد که هنوز به شکل کامل به کار گرفته نشده است؛ ظرفیتی برای شنیدن، برای همراهی و برای حل مسئله.
مسجد باید در کنار مردم باشد
حجتالاسلام علیاکبر زمانی، امام جماعت یکی از مساجد قدیمی شیراز، در گفتوگو با ما میگوید: «سالهاست به این نتیجه رسیدهام که مردم بیش از آنکه دنبال حرفهای رنگارنگ باشند، دنبال یک پشتیباناند. مسجد اگر نتواند دردِ مردم را بشنود، بالاخره از متن زندگی کنار گذاشته میشود. امروز باید مسجد، پایگاه مشاوره، همیاری و امید باشد.»
مسجد اگر واقعاً پای کار باشد، میتواند مشکلات محله را دقیقتر از هر دستگاهی شناسایی کند. چون مردم حرف خود را در مسجد راحتتر میزنند. این اعتماد باید حفظ و تقویت شود.
او میگوید هنوز خانوادههایی هستند که از روی شرم، مشکلاتشان را جایی بازگو نمیکنند و مسجد میتواند نخستین نقطه مراجعه آنان باشد.
نقش مسجد در رصد مشکلات محله
در بسیاری از محلهها، تجربههایی در حال شکلگیری است که نقش مسجد را در حل مسائل عینی مردم برجسته کرده است. زمانی، با اشاره به همین تجربهها میگوید: «مسجد اگر واقعاً پای کار باشد، میتواند مشکلات محله را دقیقتر از هر دستگاهی شناسایی کند. چون مردم حرف خود را در مسجد راحتتر میزنند. این اعتماد باید حفظ و تقویت شود و این امکانپذیر نیست مگر با حضور واقعی و بیمنت.»
به گفته او، در چند مسجد شیراز با راهاندازی گروههای «رصد محله»، تلاش شده است مشکلاتی مانند بیکاری، ترک تحصیل یا مسائل خانوادگی پیش از آنکه تبدیل به بحران شوند، شناسایی و مدیریت شوند.
مسئلهمحوری نیاز مساجد امروز
حجتالاسلام سیدجواد موسوی، پژوهشگر حوزه مسجد هم با اشاره به شرایط کنونی جامعه و انتظارات مردم میگوید: «امروز بیش از هر زمان دیگری لازم است مساجد از حالت برنامهمحورِ صرف خارج شوند و به سمت مسئلهمحوری حرکت کنند. صرف برگزاری برنامههای متداول، کافی نیست. مردم از مسجد انتظار دارند جلوتر از همه وارد میدان شود، نه اینکه فقط تشریفات داشته باشد.»
او معتقد است که مسجد باید «پیشگام» باشد و اگر قرار باشد کسی بیاید و مشکلی را حل کند، مسجد باید اولین نقطه باشد، نه آخرین امید.
امروز بیش از هر زمان دیگری لازم است مساجد از حالت برنامهمحورِ صرف خارج شوند و به سمت مسئلهمحوری حرکت کنند.
تأکید رهبر انقلاب و ضرورت یک بازگشت جدی
رهبر انقلاب بارها نقش مسجد را در کاهش هزینههای اجتماعی و فرهنگی یادآوری کردهاند؛ تأکیدی که این روزها بیش از گذشته معنا پیدا میکند. نگاهی به وضعیت اجتماعی کشور نشان میدهد که مسجد میتواند در چند حوزه نقشآفرینی مؤثری داشته باشد که از جمله آن شنیدن صدای مردم، کاهش آسیبها، تقویت پیوندهای محله و افزایش امید عمومی است.
این ظرفیتها، اگر بالفعل شوند، میتوانند بخشی از بارِ دستگاههای سنگین و بروکراتیک را سبک کرده و سرعت حل مسائل را افزایش دهند.
آنچه بیش از هر چیز برای احیای نقش مسجد ضروری است، بازگشت دوباره به اصل فلسفه وجودی مسجد است؛ همان نقطهای که مردم در آن احساس امنیت، اعتماد و همراهی میکردند.
اگر مسجد بتواند بار دیگر این حس را برای مردم زنده کند، بدون شک دوباره میتواند به خط مقدم حل مشکلات بازگردد؛ نقطهای که از آن جدا نشده، اما نیاز است که دوباره به آن توجه شود.
نظر شما