به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از آذربایجان شرقی، مرمت مسجد تاریخی کبود تبریز، که به فیروزه جهان اسلام شهرت دارد، این روزها تبدیل به یکی از موضوعات مهم و چالش برانگیز صاحبنظران، کارشناسان و متخصصان حوزه مرمت آثار و بناهای تاریخی کشور شده است. اداره کل میراث فرهنگی آذربایجانشرقی در اقدامی تحسینبرانگیز نشستی تخصصی با حضور مدیران میراث فرهنگی استان، پیمانکار مرمت مسجد کبود، منتقدان، متخصصان و کارشناسان عرصه مرمت برگزار کرد تا مسائل به صورت تخصصی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
علی نعمتی، دانشیار گروه مرمت دانشگاه هنر اسلامی تبریز در حاشیه این نشست تخصصی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در آذربایجانشرقی اظهار داشت: متاسفانه شاهدیم که شورای فنی میراث فرهنگی؛ پروژههای آرایه معماری را با پروژه های مرمت بنا جدا نکرده است، چراکه این د ومقوله فرآیند و متخصصان خاص خود را دارد.
وی ادامه داد: نقدی که متخصصان و کارشناسان دارند، این است که پیمانکار فعال در پروژه در حوزه آرایه معماری تخصصی ندارد. باید دانست که باکیفیت ترین و ظرفیت ترین کاشی معرق دنیا در مسجد کبود به کار رفته است، وقتی در اثر زلزله فرو می ریزد؛ مرمت آن نیز تبدیل به موضوع سهل ممتنع می شود؛ به عبارت دیگر در نگاه اول ساده به نظر میرسد، اما در واقع دشوار و گاه ناممکن است و پیچیدگی های خاص خود دارد.
این استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز خاطرنشان کرد: همه می دانیم که انیشتین اگر بیمار شود، او را برای درمان به درمانگاه سرکوچه نمی برند! در حقیقت مسجد کبود؛ انیشتین آثار تاریخی کشور و دنیا شناخته می شود. باید برای مرمت یک اثر خاص و بینظیر تاریخی، فرآیندهایی طی شود، تصور می شود موضوع شناسایی و مطالعه که منجر به آسیب شناسی شود، قبل از مرمت صورت نگرفته است.
نعمتی با تأکید بر اینکه ابتدا باید دید رطوبت از کجا نفوذ کرده است، گفت: متأسفانه طی ۲۰ سال گذشته در اطراف مسجد کبود کاوش ها، حفاریها، تخریبها و ساخت و سازی عمیق صورت گرفته است، مطالعه ای که ما داشته ایم، این است که اگر رطوبت نزولی در سر درب مسجد کبود؛ کنترل نشود، نه تنها کاشیهای معرق را تخریب، بلکه منجر به فرو ریختن خود مسجد نیز خواهد شد.
وی تصریح کرد: نشانه های ریختن لعاب از اواخر دهه هشتاد در مسجد کبود کاملا قابل مشاهده بود، تداوم این امر موجب شده تا گچ پشت کاشی بر اثر رطوبت های متعددی که وجود دارد، بر کاشی های لعابی فشار بیاورد و در نهایت موجب فرو ریختن کاشیهای کبود منحصر به فرد این مسجد شود.
دانشیار گروه مرمت دانشگاه هنر اسلامی تبریز گفت: انتظار داریم یک مطالعه جدی صورت گیرد تا میزان و حجم گستردگی رطوبت نفوذی به سر درب مسجد کبود سنجیده شود، همچنین باید دید توان ملات پشت کاشی چقدر است؟ آیا توان نگه داشتن کاشیها را دارد یا باید این نوع ملات تعویض شود؟ آنچه مسلم است فرآیند مطالعه و سنجش پیش از مرمت به صورت دقیق و علمی صورت نگرفته است، مرمتگران صرفا طی سالیان گذشته به دنبال تثبیت سطوح بوده اند.
نعمتی با طرح این سؤال که « آیا هدف مرمت حفاظت است؟» خاطرنشان کرد: شکل و شمایل مرمتی که مشاهده میشود، ظاهرا بیش تر از حفاظت بوده، اکنون با این نوع مرمتی که صورت گرفته است، به دلیل استفاده ناشیانه از گچ، مسجد کبود را تبدیل به مسجد سفید کرده ایم! باید لایهبندی در آرایه های معماری رعایت شود، از سوی دیگر کنتراست سردرب مسجد بیش از حد و زننده است؛ چراکه بیشتر گچ سفید مشاهده می شود تا کاشی های کبودی رنگ خود مسجد.
وی تصریح کرد: بنده اعتقاد دارم آن اقدام مرمتی که سالیان گذشته جلوی تخریب را گرفته، هر چند بد روش بوده، اما بهتر از تخریب کامل است، توصیه مرمتگران متخصص این است که نباید نگرانی بیش از حد داشت، چراکه اقدامات صورت گرفته اگر قابل برگشت است، باید خیلی زود اقدام شود، چراکه اگر سازمان جهانی یونسکو فردای روزگار دست روی نوع مرمت مسجد کبود گذاشت، ممکن است حتی پرونده بازار تاریخی تبریز را به فهرست جهانی در خطر ببرد.
نظر شما