به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در روزهای سرد نیمه آذرماه، حیاط دانشگاه حال و هوای گفتوگوهای جدیِ بیتعارف میدهد؛ همان فضایی که سالها پیش و در شانزدهم آذر در آن چیزی تکان میخورد، انگار ضربان دانشگاه کمی تندتر میشود. دانشجوها که معمولاً پراکنده از کنار هم رد میشوند، حالا گروهگروه در گوشهوکنار نشستهاند؛ بعضی درباره درس حرف میزنند، بعضی درباره کشور، بعضی هم فقط گوش میدهند و ثبت میکنند. دانشگاه، این روزها صحنهای است که هر قدمش خاطرهای از پرسشگری دارد از سالهایی که جوانانی بیپروا، در برابر نیکسون ایستادند تا همین امروز که دانشجوهای دهه هشتادی، آرام اما آگاه، خودشان را وارثِ همان تاریخ میدانند.
در چنین فضایی است که سخنان آیتالله دژکام معنا پیدا میکند؛ سخنی که یادآوریِ یک نقش تاریخی است. اینکه دانشگاه هنوز یکی از دو بال انقلاب است و هر بار که کند شود، حرکت اجتماعی هم زمینگیر میشود. او وقتی از استکبارستیزی، عدالت و پیشرفت حرف میزند، درواقع از همان ضربانی میگوید که در این روزهای نزدیک به ۱۶ آذر، میشود با گوشِ باز آن را شنید؛ ضربان نسلی که علاوه بر مطالبهگری قرار است نظریهپرداز باشد.
سه محور اصلی ۱۶ آذر
سخنان آیتالله دژکام اما از جنس پیامهای کلی و تکراری نیست. او سه محور مهم را روی میز گذاشت؛ سه عنصری که به گفته او «ستونهای جریان دانشجویی» محسوب میشوند و هر نسلی باید دوباره آنها را احیا کند.
نخست، استکبارستیزی؛ همان روحیهای که به قول او «از روز اعتراض دانشجویان به سفر نیکسون» ریشه گرفت و هنوز باید زنده بماند.
دژکام یادآور شد که امام خمینی(ره) فرمودند: «هرچه فریاد دارید، بر سر آمریکا بکشید.» و تأکید کرد که این مسیر، حرکتی «دینی، الهی و حقگرایانه» است. او حتی خطاب به نسل امروز گفت: «امروز وضع ما از آن روزها بسیار قویتر است. اگر دشمن بیشتر چنگ و دندان نشان میدهد، دلیلش قدرت شماست.»
«عدالت فقط انتقاد از یک مدیر نیست. عدالت باید بنیان نظری داشته باشد. هنوز نظریه عدالت اسلامی را تبیین نکردهایم.»
محور دوم او گفتمان عدالت بود؛ نقطهای که دژکام آن را «زمینِ خالیِ اندیشه در دانشگاهها» نامید. از نگاه او، ما در عدالتخواهی بسیار حرف زدهایم، اما در نظریهپردازی عقب ماندهایم. او تأکید کرد: «عدالت فقط انتقاد از یک مدیر نیست. عدالت باید بنیان نظری داشته باشد. هنوز نظریه عدالت اسلامی را تبیین نکردهایم.»
او دانشگاه را مخاطب مستقیم قرار داد و گفت دانشجویان علوم سیاسی، اقتصاد و علوم اجتماعی باید بهجای تکرار نظریههای غربی، «عدالت سوم» یعنی عدالت اسلامی را صورتبندی کنند. بهگفته امام جمعه شیراز، بدون این نظریه، مطالبهگری معنا ندارد: «وقتی نمیدانیم کدام اقدام عادلانه است، چگونه مطالبه کنیم؟»
محور سوم، گفتمان پیشرفت بود؛ مسیری که اگر به گفته او «متوقف بماند، دشمن احساس قدرت میکند». دژکام دانشگاهها را خطاب قرار داد و یادآوری کرد که امروز وارد نسل چهارم و پنجم آموزش عالی شدهایم؛ دانشگاههایی که «مسئلهمحور» و «حلّال مشکلات جامعه» هستند. او گفت «اگر درجا بزنیم، عقب میمانیم. دانشجو باید هم در عدالت و هم در پیشرفت میداندار باشد.»
نسلی که حالا خود در جایگاه مسئولیت است
دژکام در بخش دیگری از سخنانش، به یک واقعیت مهم اشاره کرد؛ واقعیتی که خیلیها هنوز آن را به رسمیت نمیشناسند؛ نسلی که امروز پشت نیمکتهای دانشگاه نشسته، همان نسلی است که فردا پشت میزهای تصمیمگیری خواهد نشست و در بسیاری از موارد، همین امروز نشسته است.
او هشدار داد که «دانشجوی دهه هشتادی و نودی اگر امروز مفهوم عدالت را درست درنیابد، فردا در اجرا هم نخواهد توانست آن را پیاده کند.»
او هشدار داد که «دانشجوی دهه هشتادی و نودی اگر امروز مفهوم عدالت را درست درنیابد، فردا در اجرا هم نخواهد توانست آن را پیاده کند.» جملهای که بیشتر از آنکه انتقاد باشد، تلنگر است؛ تلنگری به نسل جوان که نقش آینده را دستکم نگیرد، و تلنگری به ساختارهای دانشگاهی که فرصت نظریهپردازی را برای دانشجویان فراهم کنند.
از گذشتهی آتشین تا اکنونِ آرام اما عمیق
دانشگاهِ امروز شاید ظاهری آرامتر از دهههای گذشته داشته باشد؛ اما بهگفته دژکام، این آرامش به معنای خاموشی نیست. او دانشجویان امروز را «روشنفکر و توانمند» مینامد و معتقد است که مسیر انقلاب، با حضور آنان «روشنتر و منطقیتر» پیش خواهد رفت.
وقتی حیاط دانشگاه را ترک میکنی و از کنار پوسترهای قدیمی ۱۶ آذر رد میشوی، این حرفها معنای تازهای پیدا میکند. شاید امروز فریادها کمتر باشد، شاید اعتراضها قالب دیگری پیدا کرده باشد، اما جانِ ماجرا همان است. دانشگاه، هنوز همان نقطهای است که آینده از دل آن شکل میگیرد؛ و ۱۶ آذر، هر سال بهانهای است برای یادآوری اینکه این نقطه هرگز نباید خاموش شود.
اینگونه است که مقدمهای ساده در حیاط سرد دانشگاه، به روایتی عمیق از جایگاه دانشجو ختم میشود؛ روایتی که فارغ از تکرار تاریخ، نقشه راه فرداست.
نظر شما