به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در سالهایی که نوجوانی توصیف میشود، خانهها بیش از هر زمان دیگری شاهد تغییر خلقوخو، شور، خشمهای ناگهانی و دلگرفتگیهایی هستند که والدین گاه معنای دقیق آن را نمیدانند. این دوره، مرز حساس میان کودکی و بزرگسالی است؛ جایی که فرد قدم به دنیایی تازه میگذارد و در تلاش برای ساختن هویت خود، با موجی از تغییرات جسمی، ذهنی و اجتماعی روبهرو میشود. اما زیر همین لایههای پرهیاهو، گاهی نشانههایی آرام اما عمیق از افسردگی پنهان میشود؛ اختلالی که در سالهای اخیر، بهگفته کارشناسان، با سرعتی نگرانکننده در میان نوجوانان شیوع یافته است.
مرضیه محمودی، مشاور و مددکار اجتماعی، تأکید میکند که نوجوانی دورهای «پر انرژی اما شکننده» است؛ دورهای که به دلیل بحران هویت، استقلالطلبی و حساسیتهای عاطفی، بیش از هر زمان دیگری به مراقبت نیاز دارد.
او میگوید: «نوجوانان در این سن گاهی دنیا را سیاه و سفید میبینند. کوچکترین ضربه عاطفی ــ چه از سوی خانواده و چه از سوی دوستان ــ میتواند عزتنفس آنها را تحت تأثیر قرار دهد و به افسردگی منجر شود.»
فشارهای پنهان در خانوادهها
گرچه بسیاری از والدین تصور میکنند افسردگی تنها در اثر عوامل بیرونی ایجاد میشود، محمودی معتقد است وضعیت خانواده مهمترین نقش را ایفا میکند. او توضیح میدهد: «نوع تربیت، میزان صمیمیت یا تنش در خانه، جدایی والدین، مشکلات اقتصادی و حتی سبک گفتوگو با فرزند، همگی میتوانند زمینه افسردگی را فراهم کنند.»
به گفته او، نوجوانانی که در محیطی ناامن یا تنشآلود رشد میکنند، بیشتر در معرض اضطراب، احساس بیارزشی و ناامیدی قرار دارند. این علائم اگر جدی گرفته نشود، به مشکلات بزرگتری مانند انزوا، مصرف مواد، خودآسیبی یا حتی افکار خودکشی منجر میشود.
چرا افسردگی در نوجوانان آشکارتر است؟
نوجوانانی که در محیطی ناامن یا تنشآلود رشد میکنند، بیشتر در معرض اضطراب، احساس بیارزشی و ناامیدی قرار دارند. این علائم اگر جدی گرفته نشود، به مشکلات بزرگتری مانند انزوا، مصرف مواد، خودآسیبی یا حتی افکار خودکشی منجر میشود.
این مشاور اجتماعی توضیح میدهد که افسردگی در بزرگسالان گاهی پنهان میماند؛ اما در نوجوانان به دلیل شفافیت رفتاری و ناتوانی در کنترل احساسات، قابل مشاهدهتر است. «نوجوان ممکن است بیحوصله، کمانرژی، منزوی یا پرخاشگر شود. اشتهایش کاهش یابد یا ناگهان به فعالیتهایی که دوست داشت، بیعلاقه شود. اینها نشانههایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند.»
والدین چه باید بکنند؟
محمودی بر نقش تعیینکننده والدین تأکید دارد: «مهمترین کار این است که گوش بدهید؛ بدون نصیحتهای طولانی، بدون قضاوت. نوجوان باید بداند جای امنی در خانه دارد؛ جایی که میتواند حرف بزند و شنیده شود.»
او هشدار میدهد که اجبار کردن نوجوان برای تغییر رفتار یا تحرک بیشتر، نتیجهای معکوس دارد. «راه درست این است که فضا را آرام کنید، از تنشها بکاهید و او را با فعالیتهای سالم و گروهی آشنا کنید. حمایت عاطفی و همراهی خانواده، نیمی از مسیر درمان است.»
راهکارهای درمانی
افسردگی درمان دارد، اما روش آن بسته به شدت علائم متفاوت است؛ از گفتوگو درمانی و گروهدرمانی گرفته تا خانوادهدرمانی و در موارد شدیدتر، دارودرمانی. محمودی تأکید میکند که تماس با روانشناس متخصص کودک و نوجوان ضروری است: «هیچکس نباید با افسردگی نوجوانی شوخی کند. این اختلال میتواند آینده فرد را تحت تأثیر قرار دهد.»
افسردگی در نوجوانان دیگر یک هشدار فردی یا خانوادگی نیست؛ مسئلهای اجتماعی است که از دل سبک زندگی امروز، روابط شکننده و فشارهای پنهان سر برآورده است.
او معتقد است در دورانی که نوجوانان بیش از هر زمان دیگری زیر نگاه سنگین قضاوتهای اجتماعی و فشارهای مجازی قرار دارند، آموزش مهارتهای ارتباطی و مدیریت احساسات، یک ضرورت است؛ ضرورتی که اگر جدی گرفته نشود، هزینههای سنگینی برای خانواده و جامعه خواهد داشت.
آنچه پیشِرو قرار میگیرد تصویری روشن اما نگرانکننده از واقعیتی است که سالها در حاشیه مانده بود. افسردگی در نوجوانان دیگر یک هشدار فردی یا خانوادگی نیست؛ مسئلهای اجتماعی است که از دل سبک زندگی امروز، روابط شکننده و فشارهای پنهان سر برآورده است. نوجوانی که قرار بود پرانرژیترین دوره زندگی باشد، اکنون برای بسیاری به مرحلهای پراضطراب تبدیل شده؛ مرحلهای که بیتوجهی به آن، آیندهای مبهم را رقم میزند.
این بحران اما بیراهحل نیست. تجربه کارشناسان نشان میدهد نخستین قدم، شنیدن صدای نوجوان و پذیرفتن این واقعیت است که او بیش از نصیحت، به همدلی نیاز دارد. خانوادهای که فضای امن ایجاد میکند و از تنش دور میماند، نخستین دیواری است که در برابر افسردگی بالا میرود. آموزش مهارتهای ارتباطی، مراجعه به متخصصان و اصلاح سبک زندگی نیز بخش دیگری از مسیر درمان است.
پشت هر نوجوان خاموش، دنیایی از پرسشها، ترسها و تلاش برای دیدهشدن نهفته است. آینده این نسل، در گرو جدی گرفتن همین نشانههای کوچک اما مهم است؛ نشانههایی که اگر امروز به آنها توجه شود، فردا نوجوانان ما با امید و سلامت بیشتری قدم در بزرگسالی خواهند گذاشت.
نظر شما