به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، سمنوپزان در ایام فاطمیه، دیگر یک مراسم ساده نیست؛ هویت فرهنگی و مذهبی مردمان این سرزمین است. آیینی که نسلها آن را از مادران و مادرانِ مادران خود آموختهاند و همچنان با شوق، بر آتش دیگهای نذری زنده نگه میدارند. بانیان قدیمی این سنت میگویند: «سمنوپزان فقط پخت یک نذر نیست؛ وفاداری به اهلبیت(ع) است. شیرینیاش در دلها میماند، حتی اگر هزار سال بگذرد.»
همهساله در ایام فاطمیه، محلههای قدیمی ایران را رنگ و بویی دیگر میدهد؛ آیینی که با همه قدمت خود، هنوز طراوت ایمان را بر جانها جاری میکند. سمنوپزان تنها پخت یک خوراک سنتی نیست؛ روایتی زنده از عشق، نذر، همدلی و ارادت به حضرت فاطمه زهرا(س) است.
اگرچه سمنوپزان از گذشتههای دور بهعنوان آیینی برای آغاز بهار و برکت در کشاورزی شناخته میشود، اما در فرهنگ شیعی ایران، این رسم پیوندی عمیق با نام و یاد بانوی دو عالم، حضرت زهرا(س) یافته است. زنان مؤمن در بسیاری از شهرهای ایران، نذرهای خود را با پخت سمنو به نیت حضرت زهرا(س) ادا میکنند و معتقدند که شیرینی این خوراک، یادآور شیرینی دستهای مادرانه و پرمحبت آن حضرت(س) است.
در نقل ها آمده که هرگاه امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در کودکی از مادرشان شیرینی میخواستند، حضرت زهرا(س) با جوانه گندم برای آنها سمنو میپختند؛ از همین رو در برخی منابع قدیمی، سمنو «حلوای فاطمه(س)» نیز خوانده شده است.
سمنو از دیرباز نماد باروری، رویش، برکت و فراوانی روزی بوده است. جایگاه آن در سفره هفتسین، نشان میدهد که این خوراک تنها یک غذای سنتی نیست، بلکه حامل نشانههای امید و آغاز دوباره است. مردم باور دارند که حضور حضرت فاطمه(س) در نذر سمنو، برکت رزق و روزی سال را تضمین میکند؛ از همین روست که در بسیاری از مناطق، نخستین کاسهی سمنو را برای تبرک به سادات یا بزرگان محل تقدیم میکنند.
پخت سنتی سمنو کاری جمعی است. این آیین معمولاً از بعد از نماز مغرب و عشا آغاز شده و تا اذان صبح ادامه مییابد. زنان با وضو، نیت و ذکر صلوات کنار دیگ میایستند و هر ضربه کفگیر را با دعایی همراه میکنند. قرائت زیارت حضرت زهرا(س)، حدیث کسا، دعای توسل و نماز حاجت بخشی از این شب است؛ شبی که در آن دلها به امید استجابت حاجات روشن میشود. در برخی مناطق نیز پخت آش در روز مراسم به سنت تبدیل شده است؛ هر کس مواد اولیه را با خود میآورد و همکاری و همدلی، همانند سمنو، طعم معنویت را در فضا جاری میکند.
در شهر تهران، مراسم سمنوپزان بهویژه در ایام شهادت حضرت زهرا(س) حالوهوایی ویژه دارد. از هیئت انصار ابن محمد عبدالله(ص) در محله دولاب تا مسجد علیبنالحسین(ع)، میدان امام حسن مجتبی(ع)، خیابان پرستار و محله عارف و میدان آیینی امام حسن(ع)، این آیین هر ساله با حضور پیرغلامان و جوانان برپا میشود.
محله تاریخی دولاب از مهمترین مراکز این آیین است. معتمدان قدیمی میگویند که دولاب از گذشته محل زندگی طایفههای سادات بوده و نخستین بار آنها نذر سمنو را در این محله ادا کردند. اهالی نیز برای احترام به سادات و ارادت به حضرت زهرا(س)، این سنت را در خانهها و تکایا زنده نگه داشتند. هنوز هم در دولاب رسم است که پس از پخت، هفت کاسه سمنو میان همسایگان توزیع شود و تفاله جوانه گندم با احترام در خاک دفن گردد.
امروز همچنان در مراسم سمنوپزان در کوچههای دارالمؤمنین تهران میتوان گرمای ایمان کسانی را دید که هر ساله با عشق به حضرت زهرا(س)، سمنو را هم میزنند. آنان باور دارند که این نذر، رزق و روزی معنوی خانههایشان است؛ رزقی که نام مبارک بیبی دو عالم بر آن نقش بسته است.
نظر شما