حجت الاسلام «مهدی اصلانی»، معاون شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور در گفت وگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان اظهار داشت: یکی از ویژگیهای بارز سیره معصومین علیهم السلام، تأکید فراوان ایشان بر معرفی شخصیت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است. با وجود این که درباره سایر ائمه اطهارعلیهمالسلام نیز روایات فراوانی وجود دارد، اما سهم روایاتی که به معرفی ابعاد مختلف شخصیت حضرت صدیقه طاهره سلاماللهعلیها اختصاص یافته، به گونهای چشمگیر به نظر میرسد. این موضوع نشان میدهد که اهل بیت علیهمالسلام به شکل خاص درصدد تبیین جایگاه والای این بانوی والامقام بودهاند.
وی با بیان اینکه باید بدانیم چرا حضرات معصومین این همه بر معرفی حضرت زهرا سلام الله علیها به جامعه بشری تأکید داشتند؟، تصریح کرد: آیا این تاکید تنها به دلیل جایگاه خانوادگی آن حضرت به عنوان دختر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله بوده است، یا ابعاد عمیقتر و راهبردیتری در این موضوع نهفته است؟
محوریت معرفت حضرت صدیقه طاهره سلاماللهعلیها در تاریخ
معاون شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور با اشاره به روایتی از حضرت امام صادق علیه السلام گفت: حضرت صادق آل محمد صلی الله علیه وآله می فرمایند: «وَ هِیَ الصِّدِّیقَةُ الْکُبْرَی وَ عَلَی مَعْرِفَتِهَا دَارَتِ الْقُرُونُ الْأُولَی»(بحار الأنوار، ج۴۳، ص۱۰۵). دو نکته مهم در این روایت است؛ یکی اینکه حضرت «صدیقه» بوده اند، یعنی مواضع حضرت در چهار عرصه پندار، گفتار، رفتار و کردار کاملا مورد تصدیق و تأیید الهی و قابل الگوبرداری برای ماست. آن حضرت در تمام مراحل و شئون درست اندیشیده اند، درست عمل کرده اند، موضعگیریهای درست داشته اند، تدابیرشان کاملا سالم و بیعیب و استوار بوده و قطعا به نتیجه مدنظر نیز رسیده است.
اصلانی ادامه داد: نکته دوم اینکه حضرت زهرا سلام الله علیها صرفا برای این قرنهای آخر هستی نیستند. قرون اولیه عالم هستی هم بر مبنای معرفت آن حضرت(س) بوده است و هر کدام از انبیا که میآمدند باید معرفت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را تلقی میکردند و میفهمیدند. کلمه «قرون» در روایت امام صادق علیه السلام، هم زمین را شامل میشود و هم آسمانها را. به عبارت دیگر، نه تنها انبیای گذشته باید معرفت حضرت فاطمه زهرا(س) را کسب میکردند تا به مقام نبوت برسند، بلکه ملائکه نیز بر اساس شناخت حضرت زهرا سلام الله علیها زیست می کنند. حدیث کساء گویای اولویت معرفتی حضرت زهرا سلام اللهعلیها است. وقتی خمسه طیبه (پنج تن آل عبا) زیر عبا جمع میشوند، خداوند متعال ملائکه را فرا میخواند تا هدف اصلی خلقت را برای آنها آشکار کند ؛ «فَقالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ یا مَلائِکَتی وَ یا سُکّانَ سَماواتی اِنّی ما خَلَقْتُ سَماءً مَبْنِیَّةً وَلا اَرْضاً مَدْحِیَّةً وَلا قَمَراً مُنیراً وَلا شَمْساً مُضِیئَةً وَلا فَلَکاً یَدُورُ وَلا بَحْراً یَجْری وَلا فُلْکاً یَسْری اِلاّ فی مَحَبَّةِ هؤُلاءِ الْخَمْسَةِ الَّذینَ هُمْ تَحْتَ الْکِساءِ ». آنچه در این روایت قابل توجه است، نحوه معرفی این پنج تن از سوی خداوند به ملائکه است.
وی افزود: خداوند میفرماید: «هُمْ فَاطِمَةُ وَ أَبُوهَا وَ بَعْلُهَا وَ بَنُوهَا» - اینان فاطمه، پدر او، شوهر او و فرزندان او هستند. این تعبیر نشان میدهد که محور اصلی معرفی، حضرت زهراسلام الله علیها است و سایر معصومین(س) با نسبت به ایشان شناخته میشوند. ملائکه ابتدا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را میشناسند، سپس سایرین را به واسطه نسبت پدری و همسری و فرزندی با آن حضرت. این مسئله بیانگر تقدم معرفتی حضرت زهرا سلام الله علیها است.
تربیت راهبردی حضرت زهرای مرضیه سلاماللهعلیها
کارشناس دینی یادآورشد: عالم برای سعادت و خوشبختی بیش از همه چیز، به معرفت، محبت و تربیت حضرت زهرا سلاماللهعلیها محتاج است. مکتب تربیتی آن حضرت موهبت خدا به بشریت بوده و این تربیت هم تربیتی راهبردی (استراتژیک) با رویکرد ساخت انسان تراز است. تربیت حضرت زهرا سلاماللهعلیها خیلی مهم است، چون تمام انسانهای بزرگ - یعنی ائمه اطهار علیهم السلام که توانستند نظام عالم را متحول کنند و آثار بزرگی درعالم بیافرینند، همه تربیتیافته این مکتب بودند. نظام تربیتی حضرت فاطمه سلاماللهعلیها ، یک سبک و شیوه خاص است که سیدالشهداءپرور است، نظامی است که ۱۱ امام بر اساس آن عمل کردند و امام زمان عجلالله تعالی فرجه نیز قرار است با همین منطق عالم را اصلاح کنند.
حجت الاسلام اصلانی سپس به مولفههای تربیتی آن حضرت(س) اشاره و خاطرنشان کرد: کسانی که میخواهند بر مبنای منطق حضرت زهرا سلاماللهعلیها تربیت شوند و دیگران را نیز تربیت کنند، باید مؤلفههای این نظام تربیتی را بشناسند. بر اساس قاعده معرفتی «الفاقِدُ لایُعطی؛ کسی که چیزی ندارد نمیتواند آن را به دیگری بدهد» ما ابتدا باید خود این تربیت را دریافت کنیم تا بتوانیم آن را به دیگران منتقل کنیم.
«ساخت درونی قدرت»، اولین مؤلفه تربیت راهبردی فاطمی
وی تصریح کرد: اولین و مهمترین مؤلفه تربیت راهبردی حضرت زهرا سلاماللهعلیها، «ساخت درونی قدرت» است. قدرت واقعی قدرتی است که از درون انسان سرچشمه میگیرد و میجوشد، نه از عوامل بیرونی و مادی. بسیاری از مردم دنبال قدرت هستند و برای خود قدرت میسازند. برخی فکر میکنند قدرت در ثروت است. برخی دیگر معتقدند قدرت در قدرت جسمانی است. اما واقعیت این است که تمام این قدرتهای ظاهری، فرو میریزند. آدمی که تنها به ثروت تکیه کرده، از درون خالی و افسرده است. بسیاری از افراد حاضرند نصف ثروتشان را بدهد تا شاد شوند. برخی تمام امکانات و لذتهای دنیا را در اختیار دارند اما همچنان از درون فرو ریخته هستند. حتی برخی از این افراد به فروپاشی خانوادگی، اعتیاد و خودکشی میرسند. پول دارد اما قدرت حقیقی ندارد. افسرده است، احساس شکست دارد، چون قدرت باید از درون بجوشد.
معاون شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور در تعریف ساخت درونی قدرت گفت: ساخت درونی قدرت به این معناست که انسان از درون خود، بر اساس ایمان، معرفت و کرامت اخلاقی، قدرتی بسازد که هیچ عامل بیرونی نتواند آن را از بین ببرد. امروز هرچه به آخرالزمان و ظهور نزدیکتر شویم، محور تحولات عالم، انسانهای قدرتمندی هستند که ساخت درونی قدرت دارند. این افراد کسانی هستند که قدرت از درونشان میجوشد و به عوامل مادی بیرونی وابسته نیستند.
وی افزود: انسان باید محکم، استوار، معقول و صاحب فکر باشد؛ با قدرتی که از درون میجوشد و بر مدار عقلانیت متصل به وحی حرکت میکند. دستورات الهی را با عقل میپذیرد و جامعهزده یا شخصیتزده نیست. امیرالمؤمنین علیهالسلام در نهجالبلاغه میفرماید: «لَا تَسْتَوْحِشُوا فِی طَرِیقِ الْهُدَی لِقِلَّةِ أَهْلِهِ»؛ در مسیر هدایت، از کمی همراهان نترسید. مسیر سعادت را چنان متقن انتخاب کنید که با فشار اجتماعی منحرف نشوید. انسانهای دارای ساخت درونی قدرت، تابع جمع نیستند؛ جمع را همراه میکنند اما مقلد کورکورانه نمیشوند.
مؤلفه دوم؛ «مهر و عاطفه نسبت به انسانها»
کارشناس دینی با بیان این که خدا همه مخلوقات خود را با حکمت و در نهایت اتقان و زیبایی آفریده است، گفت: در نظام «احسن» الهی، چیزی که کلاً شر و بیفایده باشد، وجود ندارد. حتی پدیدههایی که در نگاه کوتاهمدت ما شّر یا زشت به نظر میرسند – مانند شیطان یا جنود او– در نگاه راهبردی و نهایی و در نقشه کلان هستی، به نفع جبهه ایمان و نظام احسن الهی تمام میشوند. این نگاه توحیدی، آرامش عمیقی به انسان میبخشد.
وی تصریح کرد: اما در همین نظام احسن، برخی از مخلوقات از جایگاهی ویژه و «مقدسی» برخوردارند. البته قداست به معنای جدایی و انزوا نیست، بلکه نشان از کارآمدی و تأثیرگذاری بیشتر آن موجود در مسیر هدایت و خدمت به بندگان خدا دارد. در میان مخلوقات، آن که برای تحقق هدف خلقت آدم و عالم کارامدتر باشد، مقدستر است. کتب آسمانی بخصوص قرآن کریم، انبیای الهی بخصوص پیامبر خاتم صلی الله علیه وآله و ائمه معصومین علیهم السلام و به همین نسبت علماء، والدین، انسانهای مؤمن و کسانی که در امر خدمت به خلق اهتمام دارند، جایگاه همه با این معیار سنجیده می شود. یعنی معیار قداست، در«کارآمدی» و «خدمترسانی» نهفته است.
اصلانی با نقل روایتی از پیامبراکرم صلوات الله علیه وآله ادامه داد: نبی مکرم اسلام فرمودهاند: «الْخَلْقُ عِیَالُ اللَّهِ فَأَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَی اللَّهِ مَنْ نَفَعَ عِیَالَ اللَّه»(الکافی، ج۲، ص۱۶۴)؛ مردم عیال خدا هستند و هر کس که بیشتر به «عیال الله» خدمت کند و اصطلاحا به درد مردم بخورد، مقدستر است. شخص رسول الله از همه مقدسترند زیرا وجودشان برای کل نظام هستی مفید و ضروری بوده است. قرآن نیز چون راهنمای تمام مشکلات بشر است، مقدس است. حضرت زهرا سلام الله علیها نیز اسوه این رفتار بودند؛ ایشان حتی در شب عروسی، لباس عروسی خود را به یک نیازمند بخشیدند. ایثار طعام ایشان چنان مخلصانه بود که تحسین الهی بر آن نازل شد: «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً»(سوره انسان آیه ۸). سیره «الْجَارَ ثُمَّ الدَّارَ» هم گویای تقدس وجودی حضرت صدیقه طاهره و باور ایشان به «الْخَلْقُ عِیَالُ اللَّهِ» است.
مولفه سوم: «زندگی در خدمت امام زمان علیه السلام»
معاون شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور در بخش دیگری از سخنان خود افزود: قله تربیت فاطمی، قرار دادن تمام زندگی ذیل یاد وجود مبارک و نازنین امام زمان علیه السلام است. حضرت زهرا(س) فرمودند: «تا زندهام، همواره در تمامی عمرم، بر فضیلت و ولایت علی علیهالسلام اقرار و اصرار دارم؛ و تا زنده هستم بر حقانیت علی گواهی میدهم»(المناقب ابن شهرآشوب، ج۳، ص۳۳۱). زندگی مبارک و مقدس آن حضرت حول محور وجود حجتالله میچرخید. انسان کامل، امام زمان هر عصر است. سهم امام زمان در زندگی، معیار تربیت درست است. انسانیت ما به ارتباط با انسان کامل گره خورده است؛ غیر از این بقیه شئونات وجودی ما، شئون گیاهی و حیوانی است.
اصلانی تاکید کرد: عمر مفید، عمری است که در راه امام زمان(ع) خرج شود. رابطه با امام زمان تنظیمکننده عظمت زندگی است. در حقیقت صحنه زندگی، صحنه کربلاست؛ یا باید در خیمه سیدالشهدا بود یا در خیمه دشمن؛ وضعیت بینابینی وجود ندارد. درست مثل آیه الکرسی که دو ولایت را نشان میدهد: «اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُمَاتِ» اولا انسان بیولیّ نداریم؛ ثانیا انسان بیحرکت و ساکن نداریم، حرکت در عالم، مداوم است و اختیار انسان فقط در انتخاب ولیّ است؛ نه در اصل ولایت و نه در اصل حرکت. امام رضا علیه السلام در دعا برای امام زمان(عج) می فرمایند: «خدایا! در راه خدمت به حضرت مهدی علیه السلام ما را به دلتنگی، تنبلی، سستی و ضعف مبتلا مفرما»(جمال الأسبوع، ص۵۱۷).
نظر شما