به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در کوچهپسکوچههای هر شهر، جایی هست که وقتی از کنار درِ چوبی یا فلزیاش عبور میکنی، انگار زمان چند ثانیه مکث میکند. سکوتی از جنس آرامش و صدای کمرنگ همهمه آدمهایی که آمدهاند برای لحظهای فاصله گرفتن از شتاب جهان. مسجد، زیستجهانی است که در دل آن نوعی از رابطهها، منشها و سبک زندگی شکل میگیرد که در هیچ نهاد اجتماعی دیگری مشابهش یافت نمیشود.
در روزگاری که سرعت زندگی، روابط انسانی را ساییده و دلها بیش از همیشه محتاج آرامشاند، هنوز در مساجد صدای گامهای انسانها، رنگی از صفا و خلوص به خود میگیرد. جایی که علاوه بر عبادت، مأمن دوستی، مشورت، نشاط و نور است. وقتی از «اهل مسجد» سخن میگوییم، صحبت از گروهی است که صفاتشان علاوه بر رفتارهای عبادی؛ سبک زیست اجتماعی ویژهای دارد که آنها را در جامعه قابلتشخیص و حتی قابلاعتماد میکند.
گروهی که دلیل ماندگاریشان در کیفیت روابط انسانی، همدلیها، اخلاقِ جاری و آرامش نهفته در رفتارشان است. هر کس تجربه زیستن در یک محله سنتی را داشته باشد، خوب میداند که اهل مسجد رفقای مطمئناند، همسایههای گرماند، شنوندگان بیادعا و آدمهایی که بودنشان در محله، حس امنیت و انسجام ایجاد میکند.
نگاهی تازه به سیمای اهل مسجد
این پرسش جذاب همینجا شکل میگیرد که چه چیزی اهل مسجد را از دیگران متمایز میکند؟ چرا روایات تا این اندازه بر منزلت و نقش اجتماعی آنان تأکید دارند؟ و چگونه است که گروهی با چنین ویژگیها، در نگاه متون دینی تا مرتبه «اهلالله» بالا میروند؟
در روایتها آمده است که اهل مسجد بهترین رفیقاند؛ رفاقتی که بر پایه صداقت و خیرخواهی استوار است. گفته میشود این افراد «از بلا و معصیت به دورند»، نه به معنای مصونیت خارقالعاده، که به خاطر داشتههای اخلاقی و معنوی که رفتارشان را جهت میدهد.
در روایتها آمده است که اهل مسجد بهترین رفیقاند؛ رفاقتی که بر پایه صداقت و خیرخواهی استوار است. گفته میشود این افراد «از بلا و معصیت به دورند»، نه به معنای مصونیت خارقالعاده، که به خاطر داشتههای اخلاقی و معنوی که رفتارشان را جهت میدهد. روحیهی جمعی آنها چنان است که «در حق هم دعا میکنند» و در کنار هم «شاداب و امیدوار» میمانند؛ تصویری که امروز در بسیاری از محلهها میتوان نمونههای واقعیاش را دید؛ مردانی و زنانی که مسجد نقطه آغاز مهربانیها و پیوندهای انسانیشان است.
یکی از چهرههای برجسته و الهامبخش در این نگاه، امیرالمؤمنین علی(ع) است. آنجا که فرمود: «مسجد از دیدن آبادکنندگانش خوشحال میشود همانگونه که یکی از شما از دیدن گمشدهاش خوشحال میشود.»(بحار، جلد۸۰-صفحه۳۸۰)
روایتی که در بسیاری از مجالس اخلاقی نقل میشود و حالوهوای مسجد را همچون موجودی زنده و اهل محبت تصویر میکند.
رفیق خوب، همسایه آرام، دلِ بیاضطراب
ویژگیهای اجتماعی این گروه نیز درخور توجه است. اهل مسجد معمولاً «همسایگان خوبی هستند»، «در زندگی منظماند»، «روحیهای باز و ضمیری روشن دارند»، و همین ویژگیهاست که آنان را به چهرههایی محبوب در محله تبدیل کرده است. برخی از بزرگان اخلاق گفتهاند: «میتوان هر خبری را به آنها نسبت داد»، کنایه از اینکه چنین مردمانی اهل دروغ، پنهانکاری یا رفتارهای سوالبرانگیز نیستند و اعتماد عمومی جایگاه ویژهای در میانشان دارد.
اهل مسجد معمولاً «همسایگان خوبی هستند»، «در زندگی منظماند»، «روحیهای باز و ضمیری روشن دارند»، و همین ویژگیهاست که آنان را به چهرههایی محبوب در محله تبدیل کرده است.
در منابع اسلامی، اهل مسجد در شمار دو گروهی معرفی شدهاند که به تعبیر روایات، «اهلالله» هستند؛ گروه نخست «اهل قرآناند» و گروه دوم، «عمار بیوت الله»؛ یعنی آبادکنندگان مسجد. ترکیب این دو عنوان، تصویری روشن از منزلت اجتماعی و معنوی آنان ارائه میدهد.
در بخش دیگری از این توصیهها تأکید شده است که جامعه باید با اهل مسجد ارتباط فعال و طبیعی داشته باشد: «با آنان مشورت کنیم، معاشرت کنیم، ازدواج کنیم، همسفر شویم، دوست شویم و احترامشان کنیم.»
این پیشنهادها فارغ از یک توصیه اخلاقی، نوعی نقشه راه اجتماعی است؛ تعریفی از اینکه چه کسانی میتوانند در روابط و انتخابهای روزمره، نقطه اتکای مطمئن باشند.
آنها که مسجد را زنده نگه میدارند
اهل مسجد، در روایتها مردمانی معرفی شدهاند «به دور از وحشت و اضطراب»، و شاید همین آرامش درونی است که آنها را برای جامعه تبدیل به نقطههای روشن، پناههای بیصدا و ستونهای اعتماد کرده است.
در روزگاری که بسیاری از نهادهای اجتماعی زیر فشار سرعت و پیچیدگیهای زمانه رنگ باختهاند، مسجد همچنان محلی زنده است؛ زنده به واسطهی مردمانی که هر روز با گامی آرام، اما اثربخش، به آن هویت میبخشند.
و شاید پیام اصلی این گزارش این باشد که جامعهای که اهل مسجد را بهتر بشناسد و با آنان پیوند بخورد، جامعهای آرامتر، مهربانتر و قابلاتکاتر خواهد بود.
نظر شما