به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از خلیج اونلاین، پروژه «بوابة ملک سلمان» یکی از بزرگترین طرحهای شهری مکه مکرمه در دهه جاری بهشمار میآید؛ طرحی که با ساماندهی جامع مناطق پیرامونی مسجدالحرام در وسعتی حدود ۱۲ میلیون متر مربع، مجموعهای از فضاهای شهری، مسکونی، خدماتی، تجاری، گردشگری، مذهبی و محیطی را دربر میگیرد.
این پروژه با بازتوزیع کامل شبکههای حملونقل، مسیرهای پیاده و مراکز مهمانپذیری، چشماندازی منسجمتر و متناسبتر با هویت اسلامی و نیازهای آینده حج و عمره ارائه میدهد.
این طرح، تغییر و تنظیم دوباره گستردهای در محدودهای میان ورودی غربی مکه تا مسیرهای منتهی به مسجدالحرام ایجاد میکند و بر اساس الگوی جدیدی پیش میرود که بر ایجاد گذرگاههای پیاده، حذف بافتهای فرسوده و پیوند دادن میراث تاریخی با معماری نوین استوار است.
هدف اصلی، ساخت محیطی متوازن و منظم برای پذیرش میلیونها زائر در سال، همراه با حفظ معنویت شهر است.
پیشبینی میشود که این پروژه مجموعه گستردهای از خدمات لجستیکی، هتلها، مراکز درمانی، فضاهای باز، میدانهای بزرگ، پارکینگهای هوشمند و محورهای اتصال تدریجی به ورودیهای مسجدالحرام را فراهم کند.
همچنین زیرساختهای فناورانه مبتنی بر سامانههای هوشمند مدیریت جمعیت و کاهش تردد خودروها در منطقه مرکزی، در راستای ایجاد فضایی ایمن، روان و منطبق با نیازهای زائران طراحی شده است.
پروژههای توسعه مسجدالحرام
مسجدالحرام در دهههای گذشته شاهد مجموعهای از پروژههای عظیم توسعه بوده است. این توسعهها بر افزایش ظرفیت حرم، گسترش صحنها، بهبود مسیرهای طواف و سعی، و ایجاد مراکز خدمات مرکزی متمرکز بود. در این میان، طرح توسعه ملک عبدالله بهعنوان بزرگترین توسعه تاریخ مسجدالحرام از نظر حجم فضای افزودهشده شناخته میشود.
رویکرد پروژههای گذشته عمدتاً بر افزایش ظرفیت داخلی از جمله ساخت سالنهای بزرگ نماز، مسیرهای جدید، و سازههای عظیم خدماتی همچون سامانههای تهویه، آبرسانی، تأسیسات بهداشتی و تونلها متمرکز بود. در حالی که، پروژه «بوابة ملک سلمان» مسیر متفاوتی را در پیش گرفته و بر طراحی دوباره کامل عرصههای پیرامونی و محیط شهری اطراف مسجدالحرام تمرکز دارد؛ تغییری اساسی که آن را از یک «توسعه جدید» فراتر برده و به «تحول در الگوی برنامهریزی» تبدیل میکند.
این پروژه همچنین با طرحهای مجاور همچون توسعه منطقه جرول، پروژه مسیر جده–مکه و بخشی از اهداف «مسیر هوشمند مکه» در حوزه حملونقل هوشمند و مدیریت تراکم جمعیت در ارتباط مستقیم است. در مجموع، این طرحها یک شبکه منسجم از خدمات، هتلها، و فضاهای اختصاصیافته برای زائران را شکل میدهند.
از نظر وسعت، این پروژه جامعترین طرح احیا و نوسازی شهری در اطراف حرم است؛ طرحی که به جای گسترش داخلی، بافت مسکونی و تجاری پیرامونی را به محیطی برنامهریزیشده و منسجم بدل میکند و جایگزین الگوی گذشته مبتنی بر رشد نامنظم و بدون مطالعات یکپارچه میشود.
بعد شهری و معماری
این پروژه مبتنی بر چیدن و سازماندهی انواع فضاها و کاربریهای شهری (مثل تجاری، مسکونی، مذهبی، خدماتی) بهصورت مرحلهای و لایهلایه، نه همه در یک نقطه طراحی شده است؛ بهگونهای که خدمات دینی، اقامتی و تجاری با سطوح دسترسی متفاوت سازماندهی شوند تا از ازدحام اطراف حرم کاسته شده و بهرهوری انرژی و فضا افزایش یابد.
همچنین، عناصر هویت اسلامی در طراحی معماری و معیارهای پایداری همچون گسترش فضای سبز و استفاده از مصالح سازگار با اقلیم گرم و خشک مکه لحاظ شده است.
پیشبینیها حاکی است که این طرح مجموعهای از برجهای هتلی، اقامتگاههای دائمی زائران، مراکز آموزش دینی، موزههای مرتبط با تاریخ مکه، مسیرهای مسقف پیادهروی، فضاهای سایهدار با تهویه طبیعی و میدانهای عمومی گسترده از پارکینگهای حملونقل تا ورودیهای مسجدالحرام را در بر خواهد گرفت.
هدف نهایی، تغییر تجربه حضور دینی در اطراف مسجدالحرام و حرکت از الگوی تجمعات بینظم به جریانهای منظم و کنترلشده است؛ تغییری که موجب آرامش، سهولت و ظرفیتپذیری بیشتر در مراسم حج و عمره میشود و با اهداف کلان عربستان در افزایش ظرفیت زائران همسو است.
تحول بزرگ در توسعه املاک اطراف حرم
پیش از آغاز «بوابة ملک سلمان»، پروژه «جبل عمر» بزرگترین طرح توسعهای نزدیک به حرم در بخش غربی بود؛ طرحی شامل ساخت حدود ۴۵ برج هتلی و مسکونی با زیربنای بیش از ۲.۵ میلیون متر مربع که توان میزبانی بیش از ۱۰۰ هزار زائر و حدود ۱۵۰ هزار نمازگزار را دارد و پارکینگی با ظرفیت ۹ هزار خودرو فراهم میکند.
همچنین «مسار مکه» یا پروژه راه ملک عبدالعزیز بهعنوان محور شهری جدیدی شناخته میشود که ورودیهای شهر را به منطقه مرکزی متصل میکند. این مسیر با عرض نزدیک به ۳۲۰ متر و طول ۳.۶۵ کیلومتر، شامل گذرگاههای خودرو، خط مترو و مراکز مسکونی و تجاری است و ظرفیت اسکان و پذیرش دهها هزار نفر را داراست.
با وجود اهمیت این طرحها، هر یک تنها بخشی از بافت پیرامونی حرم را توسعه میدادند و فاقد چارچوبی یکپارچه برای ساماندهی کل جبهه شهری بودند. بوابة ملک سلمان از این منظر تفاوت دارد؛ زیرا مساحتی گستردهتر از مجموع بسیاری از طرحهای قبلی را شامل میشود و مجموعهای کامل از کاربریها اقامت، هتل، خدمات، فضاهای عمومی و اتصال مستقیم به حرم را در یک چشمانداز واحد گرد هم میآورد.
بر اساس ارزیابیها، اثر این پروژه با دیگر طرحهای جاری درهمتنیده خواهد شد؛ چه از طریق یکپارچهسازی شبکههای حملونقل، و چه از طریق هدایت بخشی از سرمایهگذاریهای تجاری و هتلی به ناحیه شمالی حرم.
نظر شما