«رضا رسولی»، نویسنده، مدیر فرهنگی و مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان در پاسخ به این سوال که امروز اکثر رسانه ها و اهالی کتاب از کاهش سرانه مطالعه کتاب در کشور می گویند.،ز نظر شما دلیل اصلی این کاهش در رغبت مردم به کتابخوانی چیست؟ اظهار کرد: واقعیت این است که برای ما به عنوان یک جامعه فرهیخته، اصل باید بر «مطالعه» باشد، نه بر «شکل مطالعه». یعنی مهم نیست که یک دانشجو، نویسنده، هنرمند، استاد دانشگاه، مبلغ دینی یا خبرنگار کتاب را به صورت کاغذی بخوانند یا دیجیتال، صوتی یا حتی تصویری. اصالت با خودِ مطالعه است، نه با کاغذی بودنش.
وی با اشاره به اینکه این روزها اکثر افراد مقصر اصلی کاهش سرانه مطالعه کتاب را افزایش استفاده از فضای مجازی و رشد تکنولوژی می دانند، تصریح کرد: بله، حرف درستی است. تکنولوژی دو کار اساسی کرد: اول اینکه کتاب را از شکل سنتیاش (کاغذی) به شکل الکترونیک، صوتی و تصویری تبدیل کرد. دوم اینکه تنوع سرگرمیهای تکنولوژیک از شبکههای اجتماعی و کتابهای معرفیشده با هوش مصنوعی گرفته تا سینما، ماهواره و کنسرتهای زنده باعث شد، سطح مطالعه عمومی در ایران به شدت کاهش پیدا کند.
نویسنده «حذف و اضافه» ادامه داد: لذا ما به سمت «اطلاعات فستفودی» رفتهایم. در فضای مجازی میتوانیم همان لذت یا اطلاعات را در چند ثانیه یا چند دقیقه بگیریم. طبیعتاً کسی حوصله نمیکند هفتهها وقت بگذارد تا یک کتاب ۴۰۰ صفحهای کاغذی را تمام کند. اصلاً! کتاب کاغذی فیک (جعلی) نیست؛ مونس واقعی آدمی است. بوی کاغذ، حس لمس صفحات، حجم فیزیکیاش در قفسه کتابخانه شخصی یا عمومی، همه اینها حس صمیمیت و هویت میدهد. کتاب کاغذی همیشه در دسترس است، نیازی به شارژ باتری و اینترنت ندارد. اما فضای مجازی هرچند سریع و فشرده است اما تبعات خودش را هم دارد؛ مهمترینش «بیماریهای سایبری» است شامل: آسیب جدی به چشم، خمیدگی دائمی گردن، خوابیدن با نور آبی گوشی در تاریکی مطلق... در واقع ما داریم به جسم و روح و روانمان صدمه میزنیم. کتاب کاغذی هیچکدام از این آسیبها را ندارد.
نوعی دچار «شبهتمدن» شدهایم
وی در پاسخ به این سوال که اصلی ترین مولفه رشد فرهنگ تمدنی مطالعه است چون تا افکار رشد نکند ما نمی توانیم نگاه تمدنی داشته باشیم با این دور شدن از فضای مطالعه چقدر ما خود را از افق تمدنی دور می کنیم؟، ابراز کرد: ۱۰۰ درصد. ما الان در دنیای مدرن به انواع تکنولوژی، سینمای چندبُعدی، شبکههای اجتماعی و هوش مصنوعی دسترسی داریم و به نوعی دچار «شبهتمدن» شدهایم؛ یعنی ظاهراً مدرن هستیم، اما چون مطالعه و تفکر عمیق نداریم، عمق لازم را هم نداریم. با این وضعیت بعید میدانم بتوانیم، تمدن واقعی و پایداری برای خودمان خلق کنیم. نهایتاً به تمدن سطحی و ظاهری بسنده میکنیم.
بزرگترین مانع مطالعه مسائل معیشتی و اقتصادی است
این استاد دانشگاه افزود: الان بزرگترین مانع، مسائل معیشتی و اقتصادی است. قیمت تمامشده کتاب به شدت بالا رفته. حتی همان قشر نخبه و فرهیخته که عاشق کتاب بودند، الان به سختی میتوانند کتاب بخرند. اولین و مهمترین کاری که حاکمیت، اصناف و بخش خصوصی میتوانند انجام دهند، کاهش واقعی و جدی قیمت کتاب است.
دکتر رسولی در ادامه تصریح کرد: خوشبختانه، پرچمدار ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه ما رهبر حکیم انقلاب هستند؛ ایشان نه تنها خودشان دهها و صدها کتاب میخوانند، یادداشت برمیدارند و حاشیهنویسی میکنند، بلکه مدام کتاب معرفی میکنند. اگر سیاستمداران، کارآفرینان، اهالی رسانه، بازیگران و ورزشکارانیعنی همه گروههای مرجع جامعه همین عشق و شوق را به کتابخوانی نشان دهند، قطعاً موج عظیمی از رغبت به مطالعه در جامعه ایجاد میشود.
کتاب کاغذی نمرده و نمیمیرد
مدیر فرهنگی و مدرس دانشگاه گفت: کتاب کاغذی نمرده و نمیمیرد، اما اگر میخواهیم تمدنساز باشیم، باید دوباره «عمق» را به زندگیمان برگردانیم؛ چه با کتاب کاغذی، چه دیجیتال. مهم مطالعه است، نه فقط شکل آن.
نظر شما