به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از استان کردستان، در روزهایی که کردستان برای برگزاری برنامههای هفته کتاب آماده میشود، کتابخانههای عمومی استان بیش از هر زمان دیگری در کانون توجه قرار گرفتهاند.
کتابخانهها، نه فقط محلی برای نگهداری کتاب، که مکانی برای تلاقی فرهنگ، آموزش، رشد فردی و مشارکت اجتماعیاند، اما پشت این آرامش فرهنگی، تلاش مداومی جریان دارد؛ از تجهیز کتابخانهها و توسعه بخشهای جدید گرفته تا رفع محرومیت در شهرها و روستاهایی که هنوز رنگ کتابخانه به خود ندیدهاند.
شبکه کتابخانههای عمومی کردستان؛ گستردگی امیدبخش، نیازمند تقویت
معصومه حسنی خونسار مدیرکل کتابخانههای عمومی کردستان در گفتوگو با خبرنگار شبستان با اشاره به وضعیت فعلی زیرساختها گفت: استان دارای ۸۱ باب کتابخانه عمومی است که ۵۶ باب آن تحت پوشش نهاد کتابخانههای عمومی و مابقی مشارکتی است.
وی افزود: این شبکه گسترده، در مجموع یک میلیون جلد کتاب را در خود جای داده و «۵۰ هزار عضو فعال» دارد؛ اعضایی که روزانه میان قفسهها، خلاصهزندگی فرهنگی استان را ورق میزنند و پشتوانه این مجموعه نیز ۱۵۲ نیروی انسانی است که در ۲۶ هزار و ۲۱۴ متر زیربنای کتابخانهها فعالیت میکنند.
۹۸۰۰ فعالیت فرهنگی در یک سال؛ کتابخانهها فقط محل امانت کتاب نیستند
در میان آمارهای رسمی، یکی از بخشهایی که نشان از جانگرفتن کتابخانهها دارد، فعالیتهای فرهنگی متنوع آنهاست.
حسنیخونسار توضیح میدهد: در یک سال گذشته ۹۸۰۰ فعالیت فرهنگی شامل معرفی کتاب، نشستهای ادبی، دورههای آموزشی، پویشهای فرهنگی، مشاوره، کارگاههای تخصصی و نمایشگاههای کتاب برگزار شده است.
این فعالیتها نشان میدهد کتابخانههای عمومی استان نقش اجتماعی و فرهنگی پررنگی دارند و عملاً به مراکز چندمنظوره فرهنگی تبدیل شدهاند.
۱۰ شهر بدون کتابخانه؛ چالشی جدی در مسیر عدالت فرهنگی
علیرغم همه تلاشها، هنوز نقاطی در کردستان وجود دارند که محروم از کتابخانهاند. مدیرکل کتابخانهها در اینباره میگوید: ۱۰ شهر استان شامل زرینه، هزارکانیان، پیرتاج، توپآغاج، سنته، شویشه، بلبانآباد، مالوجه و چناره فاقد کتابخانه عمومی هستند و این مسئله یکی از مهمترین چالشهای ماست.
وی معتقد است نبود کتابخانه، بهویژه در شهرهای کوچک و مناطق کمبرخوردار، عملاً دسترسی به مطالعه و آموزش را محدود میکند و نابرابری فرهنگی را افزایش میدهد؛ موضوعی که نیازمند عزم جدی مدیریت شهری و تخصیص اعتبارات پایدار است.
انجمنهای کتابخانههای عمومی؛ اتاق فکر فرهنگی در شهرها و بخشها
یکی از بخشهای کمتر دیده شده اما تأثیرگذار در حوزه کتابخانهها، انجمنهای کتابخانههای عمومی هستند، به گفته حسنیخونسار، ۳۶ انجمن در شهرها و بخشهای مختلف فعال است و تاکنون ۷۰ درصد مصوبات آنها اجرایی شده است و این انجمنها با حضور معتمدان محلی، فرهنگیان و مسئولان تشکیل میشود و نقش حلقه اتصال میان مردم و کتابخانهها را دارند.
کتابخانههای روستایی؛ روزنهای کوچک اما حیاتی برای توسعه مطالعه
اگرچه کتابخانههای شهری پرشمارند، اما روستاها سهم اندکی دارند. مدیرکل کتابخانهها میگوید: تنها در ۱۷ روستای کردستان کتابخانه فعال است و باوجود این محدودیت، استقبال مردم از خدمات کتابخانهای چشمگیر بوده است و بیش از ۵۰۰ هزار جلد کتاب طی یک سال گذشته به امانت رفته که نشاندهنده نیاز جدی روستاییان به منابع فرهنگی است.
چالش اعتبارات محدود، خود را در پروژههای عمرانی ناتمام نشان میدهد. حسنیخونسار میگوید: دو کتابخانه در دهگلان و بلبانآباد با پیشرفت فیزیکی تنها ۱۰ درصد در حال ساخت است. این پروژهها نیاز فوری به اعتبار دارند.
در یک سال گذشته ۳۴ هزار جلد کتاب اهدایی دریافت شده و ۲۸۰ عنوان کتاب نیز در قالب ۹ هزار جلد توسط نهاد کتابخانهها خریداری شده است
وی توضیح میدهد: زمین پروژهها توسط شهرداریها واگذار شده و حدود ۴۰۰ متر مربع فضا برای کتابخانه اختصاص یافته اما پیشرفت اندک، ناشی از عدم تخصیص اعتبار کافی است.
سال گذشته نیز از محل تملک دارایی شهرستانها، ۱۸ باب کتابخانه تعمیر یا تجهیز شدند اما این روند همچنان کند است.
کتابخانه سیار سقز؛ امیدی سیار برای مناطق کمبرخوردار
مدیرکل کتابخانهها از خبر خوشی نیز پرده برمیدارد: کتابخانه سیار سقز تا ۳۰ آبانماه راهاندازی میشود. تجهیزات کابین آن در مشهد تکمیل شده و آماده ارائه خدمات فرهنگی به روستاهاست.
برای فعالیت این کتابخانه سیار، یک کتابدار و یک راننده باید جذب شوند تا ارتباط کتابخانه با مناطق محروم تقویت شود؛ اقدامی که نقش مهمی در عدالت فرهنگی ایفا میکند.
بازطراحی کتابخانهها؛ طرحی ضروری با نیاز ۸۰ میلیارد تومان اعتبار
چند کتابخانه مهم استان در حال بازطراحی هستند؛ از جمله کتابخانههای برهانعالی سنندج، بهاران و کتابخانه روستای آرندان.
حسنیخونسار میگوید: «برای کامل شدن طرحهای بازطراحی کتابخانهها در مجموع به ۸۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.»
بازطراحی نه فقط زیباسازی، بلکه بازچیدمان فضا، تقویت بخش کودک، ایجاد بخشهای فناوری و بهروزرسانی تجهیزات است.
۶ هزار کتاب صوتی برای نابینایان؛ گامهایی برای شمول فرهنگی
در کنار خدمات عمومی، گروههای خاص نیز فراموش نشدهاند. مدیرکل کتابخانهها تأکید کرد: کتابخانههای عمومی کردستان ۶ هزار عنوان کتاب صوتی برای نابینایان دارند که توسط گویندگان استانی و ملی ضبط شده است.
وی گفت: این کتابها سالانه با استقبال چشمگیر نابینایان روبهرو میشود و نشاندهنده اهمیت توجه به عدالت فرهنگی در خدمات کتابخانهای است.
مشارکت خیرین؛ قلب تپنده توسعه فرهنگی در کردستان
یکی از بخشهایی که نقش مهمی در جبران کمبود منابع مالی دارد، مشارکت خیرین است. حسنیخونسار میگوید: امسال خیرین ۱۱ میلیارد تومان برای خرید تجهیزات کمک کردهاند و بنیاد قلمچی و مردم استان نیز حجم قابل توجهی کتاب اهدا کردهاند.
وی اضافه کرد: در یک سال گذشته ۳۴ هزار جلد کتاب اهدایی دریافت شده و ۲۸۰ عنوان کتاب نیز در قالب ۹ هزار جلد توسط نهاد کتابخانهها خریداری شده است.
وی گفت: همچنین اعتبار ویژهای از سوی سازمان مدیریت برای حمایت از نویسندگان بومی اختصاص یافته که بخشی از آثار آنان خریداری و در کتابخانهها قرار گرفته است.
کمبود اعتبارات؛ مشکل مشترک همه بخشها
باوجود تلاشها، کمبود بودجه همچنان بزرگترین چالش کتابخانههای کردستان است.
حسنیخونسار میگوید: برای تعمیر و تجهیز کتابخانهها امسال ۱۹ میلیارد تومان جذب کردهایم اما این مبلغ کافی نیست.
به گفته وی، بخش نابینایان، ناشنوایان و منابع خطی و سنگی در کتابخانهها فعال است اما توسعه آنها بدون اعتبارات پایدار ممکن نیست.
امید به آیندهای کتابمحور برای کردستان
ثبتنام در کتابخانهها اکنون از طریق سایت انجام میشود و در هفته کتاب بهصورت رایگان است. این تحول، و نیز برنامههای گسترده فرهنگی، نشانههایی امیدوارکننده از حرکت کتابخانهها به سمت تسهیل دسترسی عمومی است.
هفته کتاب، فرصت مغتنمی برای یادآوری نقش خواندن در رشد فردی و اجتماعی است؛ فرصتی برای گفتوگو درباره اینکه چگونه میتوان فرهنگ مطالعه را در خانوادهها، مدارس و ادارهها نهادینه کرد.
کردستان، با تمام چالشها و کمبودها، امروز بیش از همیشه در مسیر توسعه فرهنگی قدم برمیدارد؛ مسیری که کتابداران، خیرین، نهادهای حمایتی و مردم فرهنگدوست استان در کنار هم آن را روشن نگهمیدارند.
نظر شما