به گزارش گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: در راستای تبیین ابعاد فرهنگی فضای مجازی و بازشناسی تحولات هویتی در نسل جدید، کرسی علمی با عنوان «واکاوی نقش شبکههای اجتماعی در ساخت هویت جنسیتی دختران» در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد.
این نشست با هدف بررسی علمی و انتقادی تأثیر شبکههای اجتماعی بر هویت دختران نوجوان و جوان، به همت معاونت پژوهش دانشگاه و با حضور استادان، پژوهشگران و دانشجویان برگزار شد.
در این کرسی علمی «فاطمه کریمی دردشتی» دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه امام صادق(ع)، نتایج پژوهش میدانی خود را ارائه کرد؛ همچنین «محمدهادی همایون» عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، به عنوان استاد ناقد و «سجاد ایمانیپور»، دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات، به عنوان دبیر علمی در نشست حضور داشتند.
کریمی در ارائه خود با تبیین مفهوم هویت جنسیتی به عنوان برساختهای فرهنگی و اجتماعی، تأکید کرد که تمایز میان جنس بیولوژیک و جنسیت فرهنگی در فضای رسانهای امروز اهمیت فراوانی دارد. وی بر اساس پژوهشی میدانی انجامشده طی سالهای ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، به بررسی تأثیر شبکههای اجتماعی بر هویت دختران ۱۳ تا ۲۲ ساله تهرانی پرداخت. این پژوهش با روش ژرفکاوی و مصاحبه نیمهساختاریافته با ۳۰ نفر از دختران فعال در پلتفرمهای بومی و غیربومی انجام شده است.
وی در ادامه، یافتههای پژوهش را در سه بعد فردی، خانوادگی و اجتماعی تشریح کرد. در بعد فردی، ظهور هویتهای ناپایدار، کاهش سلامت روان و گرایش به بازنمایی بدن از طریق الگوبرداری از بلاگرها برجسته بود. در بعد خانوادگی، تضعیف نقشهای سنتی و جایگزینی فضای مجازی با روابط والد-فرزندی مورد توجه قرار گرفت. در بعد اجتماعی نیز، کاهش تعلق به هویت زن مسلمان و عادیسازی الگوهای غربی در سبک زندگی و روابط جنسیتی از مهمترین یافتهها بود.
کریمی با اشاره به زمینههای فرهنگی و رسانهای اغتشاشات ۱۴۰۱، تأکید کرد که تحولات اجتماعی آن دوره تأثیر قابل توجهی بر نگرش دختران نسبت به هویت، بدن و خانواده گذاشته است. وی در جمعبندی، با تأکید بر نقش دوگانه شبکههای اجتماعی در بازتعریف هویت، پیشنهادهایی چون طراحی پلتفرمهای بومی ارزشمحور، ارتقای سواد رسانهای والدین و نهادهای آموزشی، و معرفی الگوهای موفق زن مسلمان در فضای مجازی را ارائه داد.
در ادامه، محمدهادی همایون ضمن قدردانی از انسجام علمی پژوهش، آن را نمونهای دقیق از مطالعه فرهنگی دانست و با اشاره به تحول دوران رسانه به «دوران شبکههای کنشمحور» گفت:
«نسل جدید، نسلی شبکهای است که میتواند در کوتاهترین زمان اتحادهای گستردهای شکل دهد؛ این پدیده در عین تهدید بودن، فرصت تمدنی نیز به شمار میآید».
وی با تأکید بر ضرورت عمقبخشی فرهنگی به فناوری و توسعه آیندهپژوهی در حوزه رسانه و هویت، پیشنهاد کرد پژوهش مورد بحث در فاز دوم، به صورت راهحلمحور و سیاستپژوهی ادامه یابد.
در بخش پایانی نشست، پرسشهایی درباره دامنه زمانی پژوهش، قابلیت اجرایی پلتفرمهای بومی، نقش نهادهای تربیتی و تأثیر زمینههای اجتماعی مطرح شد. در جمعبندی، دبیر علمی نشست بر ضرورت همافزایی میان دانشگاهها و نهادهای فرهنگی برای سیاستگذاری هویتی نسل دیجیتال تأکید کرد.
این کرسی علمی با استقبال استادان و دانشجویان همراه شد و حاضران بر تداوم نشستهای تخصصی مشابه در حوزه دین، فرهنگ و رسانه تأکید کردند.
نظر شما