خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم-نماز، نخستین فرمان الهی پس از ایمان و زیباترین جلوه بندگی انسان در برابر پروردگار است. این فریضه مقدس در همه ادیان آسمانی نشانه ارتباط خالق و مخلوق و مظهر عبودیت و تسلیم است، اما در مکتب اهلبیت (ع) و بهویژه در کلام امیرالمؤمنین علی (ع)، نماز تنها یک عمل عبادی نیست؛ بلکه مدرسهای برای ساختن انسان و جامعهای الهی است.
در نهجالبلاغه، نماز نه صرفاً به عنوان واجب شرعی بلکه به عنوان «روح دین»، «ستون ایمان» و «چراغ هدایت» معرفی شده است. امام علی (ع) نماز را عامل زنده ماندن دلها، پالایش جانها و مایه عزت مؤمن میدانند و هشدار میدهند که ترک یا تحقیر آن، آغاز فروپاشی معنویت در انسان و جامعه است.
در روزگاری که شتاب زندگی مدرن، دلهای انسانها را از آرامش و حضور خالی کرده است، بازخوانی نگاه امیرالمؤمنین (ع) به نماز، ضرورتی فرهنگی، اخلاقی و تربیتی است.
تأکید امام علی (ع) بر جایگاه بیبدیل نماز در نهجالبلاغه
حجتالاسلام محمدصادق تابعی، دبیر مجمع فعالان مردمی جمعیت خراسان جنوبی، در گفتوگو با خبرنگار شبستان، با اشاره به جایگاه والای نماز در نهجالبلاغه و آموزههای علوی، گفت: امام علی (ع) در سخنان خود، نماز را به عنوان «ستون دین» و «نزدیکترین عمل به خداوند» معرفی میکنند و آن را محور اصلی همه فضیلتهای اخلاقی و معنوی میدانند.
وی افزود: حضرت امیرالمؤمنین (ع) در خطبه ۱۹۶ نهجالبلاغه میفرمایند: «وَ اِعْلَمُوا أَنَّهَا وَاجِبَةٌ مَفْرُوضَةٌ، وَ فَرِیضَةٌ مَوْصُوفَةٌ، وَ هِیَ عَمُودُ دِینِکُمْ»؛ یعنی بدانید که نماز واجبی مقرر و فریضهای مشخص است و ستون دین شما به شمار میآید.
حجت الاسلام تابعی ادامه داد: این تعبیر، نشانگر آن است که در منظومه فکری امام علی (ع)، نماز همچون خیمهای است که دین بر آن استوار است در منظومه فکری امام علی (ع)، نماز همچون خیمهای است که دین بر آن استوار است.؛ هرگاه نماز در جامعه و زندگی فردی فرو بپاشد، پایههای ایمان و معنویت نیز سست میشود.
به گفته وی، نماز نه تنها عبادتی فردی بلکه یک پیوند آگاهانه و عارفانه میان انسان و خالق هستی است که روح انسان را از روزمرگی، غفلت و خودخواهی رها میکند و او را به سرچشمه نور و حقیقت متصل میسازد.
نماز، آیینه اخلاق و بازدارنده از گناه
دبیر مجمع فعالان مردمی جمعیت خراسان جنوبی با اشاره به ارتباط عمیق نماز با اخلاق از دیدگاه امام علی (ع) اظهار کرد: حضرت در نهجالبلاغه بارها تأکید میکنند که نماز تنها الفاظ و حرکات ظاهری نیست، بلکه باید روح و جان انسان را از زشتیها و انحرافات دور سازد.
حضرت در نهجالبلاغه بارها تأکید میکنند که نماز تنها الفاظ و حرکات ظاهری نیست، بلکه باید روح و جان انسان را از زشتیها و انحرافات دور سازد.
حجت الاسلام تابعی خاطرنشان کرد: در حکمت ۲۵۲ آمده است: «اَلصَّلَاةُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِیّ»؛ یعنی نماز وسیله قرب و نزدیکی هر انسان پرهیزکار است. این جمله کوتاه اما عمیق، نشان میدهد که تقوا و پاکی اخلاقی، هم هدف و هم نتیجه حقیقی نماز است.
وی افزود: امام علی (ع) میفرمایند اگر نماز نتواند انسان را از فریب، دروغ، ظلم و بیعدالتی بازدارد، باید در حقیقت آن شک کرد؛ چراکه چنین نمازی به جای قرب الهی، به عادت و تکرار بدل شده است.
حجت الاسلام تابعی با تأکید بر اینکه نماز تربیتکننده انسان متعادل و مهربان است، گفت: هرکه نماز را با حضور قلب و فهم معنا بخواند، روحش به آرامش و رفتارش به عدالت میل پیدا میکند، و این همان تربیت اخلاقی است که امام علی (ع) به آن دعوت میکنند.
خلوص نیت، روح اصلی عبادت از نگاه امام علی (ع)
حجت الاسلام تابعی در ادامه این گفتوگو با اشاره به اهمیت اخلاص در عبادت گفت: امام علی (ع) در خطبه ۱۹۹ بر لزوم پاکی نیت و دوری از ریا تأکید میکنند و میفرمایند: «فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّینَ»؛ یعنی خدا را با اخلاص و صداقت در دین پرستش کن.
وی افزود: امام علی (ع) نماز را تنها زمانی مقبول درگاه الهی میدانند که از هرگونه خودنمایی و تظاهر تهی باشد.امام علی (ع) نماز را تنها زمانی مقبول درگاه الهی میدانند که از هرگونه خودنمایی و تظاهر تهی باشد. از نگاه حضرت، نمازگزار باید بداند که نه برای دیده شدن، بلکه برای گفتوگوی عاشقانه با خالق خود در پیشگاه او ایستاده است.
حجت الاسلام تابعی اظهار کرد: نماز بیاخلاص، همانند جسمی بیجان است که صورت دارد اما معنا ندارد. خلوص نیت، روحی است که به نماز جان میبخشد و آن را به پرواز روح انسان تا عرش الهی بدل میسازد.
وی ادامه داد: انسان مؤمن باید در هر سجده خود، تنها رضایت الهی را بجوید و هر بار با یاد او، از خویشتن خالی شود. به تعبیر امام علی (ع)، عبادت با نیت خالص، نردبانی است برای صعود به مقام قرب الهی.
ریا، غفلت و گناه؛ موانع تأثیرگذاری نماز
دبیر مجمع فعالان مردمی جمعیت خراسان جنوبی به موانع اثرگذاری نماز اشاره کرد و گفت: در کلام امیرالمؤمنین (ع)، عواملی همچون ریا، ترک امر به معروف و نهی از منکر، غفلت از یاد خدا و آلودگی به گناه، از مهمترین عوامل بیاثر شدن نماز هستند.در کلام امیرالمؤمنین (ع)، عواملی همچون ریا، ترک امر به معروف و نهی از منکر، غفلت از یاد خدا و آلودگی به گناه، از مهمترین عوامل بیاثر شدن نماز هستند.
وی بیان داشت: امام علی (ع) در حکمت ۳۵۲ میفرمایند: «مَنْ أَحَبَّ دُنْیَاهُ أَضَرَّ بِآخِرَتِهِ»؛ یعنی هرکه دنیای خود را دوست بدارد، به آخرتش آسیب میزند. این بیان، هشداری است به مؤمنان که دلبستگیهای دنیوی میتواند حضور قلب در نماز را از بین ببرد و روح عبادت را تهی سازد.
حجت الاسلام تابعی افزود: از دیدگاه امام علی (ع)، نمازگزار باید در لحظه نماز، دل از هر تعلقی بشوید و نگاهش تنها به سوی خالق باشد؛ چراکه نماز، تمرین رهایی از دنیا و توجه کامل به خداست.
وی خاطرنشان کرد: در خطبه ۱۹۶ نیز حضرت هشدار میدهند که نماز بیتوجه و بیحضور، جز رنج جسم و حرکتی بیثمر نیست. نمازگزار حقیقی کسی است که حضورش در محراب، نشان بندگی و تسلیم محض در برابر پروردگار است.
حجت الاسلام تابعی در پایان گفت: اگر جامعهای بخواهد به سوی معنویت و آرامش حرکت کند، باید از نماز آغاز کند؛ چراکه نماز، زیربنای ایمان، اخلاق و عدالت اجتماعی است و هر اصلاحی در انسان و جامعه، از محراب نماز آغاز میشود.
نظر شما