خبرگزاری شبستان – مازندران؛ مسجد در تاریخ ایران اسلامی همواره به عنوان پایگاه دین، اخلاق و فرهنگ شناخته شده و نقش بیبدیلی در شکلگیری و تقویت هویت دینی و اجتماعی مردم ایفا کرده است. امروز نیز بهویژه در مناطق روستایی، مسجد میتواند محور بسیاری از فعالیتهای فرهنگی و هنری قرار گیرد. برای بررسی دقیقتر این موضوع، همزمان با روز روستا و عشایر با حجتالاسلام محمد ترابیان، مدیر ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد استان مازندران، گفتوگویی انجام شده است که در ادامه می خوانیم.
- با توجه به جایگاه تاریخی و اجتماعی مسجد در ایران، اهمیت فعالیتهای فرهنگی در روستاها با محوریت مسجد را چگونه میبینید؟
اگر به گذشته برگردیم، میبینیم مسجد همیشه در کنار کارکرد عبادی، نقش اجتماعی بسیار پررنگی داشته است. در روستاها، مسجد محل گردهمایی مردم، تصمیمگیریهای اجتماعی، آموزش قرآن و حتی فعالیتهای اقتصادی بوده است. امروز هم شرایط جامعه ایجاب میکند که مسجد در روستاها به مرکز اصلی فرهنگسازی و آموزش تبدیل شود. وقتی مسجد محور فعالیتهای فرهنگی باشد، ما شاهد کاهش آسیبهای اجتماعی، افزایش انسجام خانوادگی، تقویت روحیه همکاری و نیز رشد معنوی خواهیم بود.
همچنین مساجدی که زمینه ساز فعالیت اقتصادی می شوند شاهد درآمدزایی روستاییان و مهاجرت معکوس آنها خواهیم بود.
- کانونهای فرهنگی هنری مساجد در تحقق این هدف چه نقشی دارند؟
کانونها عملاً بازوی فرهنگی مساجد هستند. ما در مازندران هزار و ۲۸۸کانون فعال داریم که ۷۷۰ کانون از این تعداد در روستاها مستقر هستند. این کانونها با اجرای برنامههای متنوع همچون کلاسهای قرآنی، نشستهای فرهنگی، برگزاری جشنهای ملی و مذهبی، کارگاههای مهارتآموزی و حتی فعالیتهای محیط زیستی توانستهاند اعتماد مردم را جلب کنند. در بسیاری از روستاها، کانونهای فرهنگی هنری مساجد تنها مرجع برنامههای فرهنگی هستند و این نشاندهنده جایگاه ویژه آنهاست.
- یکی از دغدغههای اصلی، جذب جوانان به مسجد است. چه برنامههایی در این زمینه در نظر گرفتهاید؟
ما معتقدیم اگر جوان در مسجد حضور نداشته باشد، بخش بزرگی از ظرفیت فرهنگی از دست میرود. به همین دلیل طرحهایی مثل مسابقات فرهنگی و هنری روستایی، لیگ ورزشی مساجد، جلسات کتابخوانی در مسجد، آموزشهای مهارتهای زندگی و مشاورههای خانواده محور را اجرا کردهایم. همچنین طرح «سهشنبههای تکریم» برای پاسداشت مقام والدین شهدا و بزرگان محلی، با استقبال زیادی از سوی جوانان روبهرو شد؛ زیرا احساس هویت و تعلق به مسجد را تقویت میکند. علاوه بر این، توسعه کتابخانههای مسجدی نیز یکی از مهمترین اقدامات ماست. فعالیت کتابخانه های مساجد روستایی زمینه ساز معرفی برخی از روستاهای استان به عنوان روستای دوستدار کتاب نیز شده اند.
- شرایط اجتماعی امروز روستاها چه تأثیری بر فعالیتهای مسجدی گذاشته است؟
مهاجرت جوانان به شهرها، تغییر الگوهای زندگی و ورود رسانههای نوین باعث شده کار مسجد سختتر شود. با این حال، اگر مسجد بتواند خود را بهروز کند و به نیازهای واقعی مردم پاسخ دهد، همچنان پررونق خواهد ماند. در بسیاری از روستاهای استان، مسجد علاوه بر برنامههای مذهبی، به پایگاه مشاوره اجتماعی، آموزش سبک زندگی ایرانی اسلامی، فعالیتهای فرهنگی مشترک با مدارس تبدیل شده است. این یعنی مسجد توانسته خودش را با شرایط جدید تطبیق دهد.
- چه راهکارهایی را برای ارتقای بیشتر نقش مسجد در توسعه فرهنگی روستا پیشنهاد میکنید؟
سه نکته اساسی وجود دارد؛ نخست نیازسنجی دقیق در هر روستا، چرا که نیازهای فرهنگی در مناطق مختلف متفاوت است. دوم، استفاده از ظرفیت نخبگان و جوانان تحصیلکرده در برنامهریزیهای مسجدی. سوم، تعامل و همافزایی بین مسجد، شورا، دهیاری و سایر نهادهای محلی. در برخی از روستاهای مازندران شاهد این همکاریها بودهایم و نتیجه آن رونق فعالیتهای مسجدی و افزایش مشارکت مردم بوده است.
- برای آینده چه چشماندازی دارید؟
ما به دنبال آن هستیم که هر مسجد در روستا، به یک پایگاه جامع فرهنگی تبدیل شود؛ جایی که مردم علاوه بر عبادت، نیازهای فرهنگی، آموزشی و اجتماعی خود را هم پاسخ بگیرند.
و اما حرف آخر …
باور ما این است که مسجد قلب تپنده فرهنگ روستا است. اگر مسجد فعال باشد، خانوادهها منسجمتر، جوانان امیدوارتر و جامعه روستایی پویاتر خواهد بود. امیدواریم با حمایت رسانههایی همچون شبستان، این حرکت فرهنگی بیش از پیش دیده شود و الگویی برای سایر استانها قرار گیرد.
نظر شما