خبرگزاری شبستان، گروه بین الملل: حافظه تاریخی و فرهنگی مردم فلسطین از محو و نابودی سیستماتیک به دست نظامیان صهیونیستی در امان نمانده است.
بمباران به هر چیزی که مربوط به هویت و تمدن است، از جمله مساجد، نسخههای خطی و کتابخانههای تاریخی که قرنها حافظه جمعی شهر و ساکنان آن را شکل دادهاند، گسترش یافته است.
در شهر قدیمی مرکز شهر غزه، جایی که بناهای تاریخی اسلامی و مسیحی در کنار هم قرار دارند و بازارهای تاریخی در هم تنیدهاند، رباتهای انفجاری مسجد بزرگ العمری، سومین مسجد بزرگ فلسطین پس از مسجد الاقصی و مسجد احمد پاشا الجزار در عکا را به تلی از آوار تبدیل کردند. این جنایت توسط محافل فرهنگی به عنوان «حمله به حافظه ملت» توصیف شده است.
مسجد العمری، قلب تاریخی غزه
مسجد العمری در قلب محله درج، در جنوب شرقی میدان فلسطین، در مجاورت قیصریه (بازار طلا) و بازار تاریخی زاویه واقع شده است. مساحت آن چهار هزار و ۱۰۰ متر مربع است که یک هزار و ۱۹۰ متر مربع آن مربوط به حیاط بزرگی است که میتواند بیش از سه هزار نمازگزار را در خود جای دهد.
بنای این ساختمان، آن با ۳۸ ستون مرمری نگه داشته شده است که منعکس کننده معماری باستانی اسلامی آن است. این بنا با طاقهای دایرهای احاطه شده و مرکز آن با گنبدهای بلند احاطه شده است. این مسجد دارای پنج دروازه مشرف به کوچهها و بازارهای غزه قدیمی است که به عنوان گواهی بر توالی تمدنها در شهر پابرجاست.
مسجد جامع العمری مربع شکل است و دارای گنبدی بزرگ است و چندین بار در طی قرنهای مختلف بازسازی شده است.
مناره این مسجد در سال ۱۰۳۳ میلادی بر اثر وقوع زلزله تخریب شد و سپس در زمان مملوکی ها بازسازی شد. مناره آن از مشهورترین آثار این مسجد است که به سبک معماری مملوکی است. این مسجد در قرن شانزدهم میلادی در زمان عثمانی ها بازسازی شده است.
قدیمیترین کتابخانه تاریخ
این مسجد صرفاً یک بنای مذهبی نبوده است؛ بلکه به عنوان مکانی برای یادگیری و دانش نیز بوده است علاوه بر حیاط، کتابخانه الظاهر بیبرس را نیز در خود جای داده بود که او در سال ۱۲۷۷ میلادی تأسیس کرد. او بیش از ۲۰ هزار عنوان کتاب در زمینه علوم و ادبیات مختلف، علاوه بر آن تقریباً ۱۸۷ نسخه خطی نادر داشته است.
برجستهترین این نسخههای خطی، «شرح الغوامض فی علم الفرائض» نوشته بدرالدین المردینی است که ۵۰۰ سال پیش، علاوه بر دیوان ابن زغاقه الغزی، نسخهبرداری شده است.
نابودی تاریخ و هویت
با شروع جنگ نابودی در هفتم اکتبر ۲۰۲۳، این مسجد مورد بمباران مستقیم قرار گرفت که منجر به فروپاشی بخشهای بزرگی از آن در دسامبر همان سال شد.
اما اشغالگران به اینجا بسنده نکردند؛ آنها در حملات مکرر خود به شرق غزه، به هدف قرار دادن آن ادامه دادند، پیش از آنکه اخیراً آن را با «رباتهای انفجاری» منفجر کنند و به تلی از آوار تبدیل کنند.
مورخان گفتند که هدف قرار دادن مسجد، بخشی جداییناپذیر از یک سیاست سیستماتیک با هدف محو هویت فلسطینی و محو بناهای فرهنگی و مذهبی آن است که نقض آشکار قوانین بینالمللی است که حمله به عبادتگاهها و اماکن میراثی را ممنوع میکند.
پروژه نجات کتابخانه
با وجود تخریب گسترده این مکان، بنیاد «چشمها به میراث» اخیراً پروژهای را برای نجات نسخههای خطی و اسناد از زیر آوار مسجد، با وجود خطرات امنیتی پیش رو، آغاز کرده است. یک تیم تخصصی شروع به جمعآوری و نجات هرگونه کاغذ، کتاب و نسخههای خطی تاریخی که میتوان نجات داد، کرده است.
این بنیاد گفت: وضعیت نسخههای خطی اسفناک است. تیم تحقیقاتی موفق شده است ۱۲۳ نسخه از ۲۲۸ نسخه خطی موجود در کتابخانه را قبل از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ جمعآوری کند.
این بنیاد همچنین اعلام کرد که توانسته است ۳۸ نسخه از ۷۸ نسخه پراکنده (کاغذهای دشت) را جمعآوری کند.
به گفته حنین العمصی، مدیر این بنیاد، روند نجات نسخههای خطی در چند مرحله انجام میشود. مرحله اول جمعآوری آنها از زیر آوار است و پس از آن با ترمیم آنها، از بین بردن رطوبت و کپک از سطوح آنها و مهر و موم کردن نسخههای خطی پاره شده با چسب مخصوص، کمکهای اولیه به آنها ارائه میشود. سپس نسخههای خطی باقی مانده کپی، فهرستبندی و شمارهگذاری میشوند.
نظامیان رژیم صهیونیستی با حمایت بیدریغ آمریکا، جنگی نسلکشی را علیه نوار غزه آغاز کردهاند که منجر به ۶۴ هزار و ۷۵۶ شهید، ۱۶۴ هزار و ۵۹ زخمی، بیش از ۹ هزار مفقود شدهاند و قحطی جان صدها نفر را گرفته است. در همین حال، بیش از دو میلیون فلسطینی در شرایط آوارگی اجباری در میان ویرانیهای گسترده زندگی میکنند.
نظر شما