به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، یکی از مهمترین آموزههایی که جامعه اسلامی را در طول تاریخ زنده و پویا نگاه داشته است، آیه شریفه «محمد رسولالله والذین معه أشداء علی الکفار رحماء بینهم» است؛ آیهای که سیمای امت اسلامی را در دو بُعد اساسی «اقتدار در برابر دشمن» و «عطوفت در میان مؤمنان» ترسیم میکند.
این آیه شرحی روشن از سیره پیامبر اکرم(ص) و یاران ایشان است و الگویی ماندگار برای همه نسلها و همه دورانها محسوب میشود. امروز، بیش از هر زمان دیگری، جهان اسلام نیازمند بازخوانی این آموزههاست؛ آموزههایی که هم نسخهای برای مقابله با هجمهها و تهدیدهای بیرونی و هم راهکاری برای تحکیم وحدت و انسجام درونی امت اسلامی است.
برای واکاوی بیشتر این آیه و بررسی ابعاد آن در سیره نبوی و همچنین آموزههایی که میتواند امروز راهنمای جامعه اسلامی باشد، با حجتالاسلام حسین امیدی، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد استان فارس و رئیس ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد فارس به گفتوگو نشستیم. آنچه در ادامه میآید، مشروح این گفتوگوست.
شبستان: آیه شریفه «محمد رسولالله والذین معه أشداء علی الکفار رحماء بینهم» به زیبایی سیمای پیامبر اکرم(ص) را ترسیم کرده است. جنابعالی این آیه را چگونه تفسیر میکنید؟
حجتالاسلام امیدی: این آیه در واقع نقشه راه جامعه اسلامی است. پیامبر رحمت(ص) و امت وفادار به ایشان، در برابر دشمنانی که قصد نابودی حقیقت و ارزشها را داشتند، قاطع و استوار بودند؛ اما همین امت، در درون جامعه اسلامی و در میان خود، سرشار از محبت، مهربانی و عطوفت بودند. این دو وجه شخصیت امت اسلامی یعنی «اقتدار در برابر دشمن» و «رحمت در کنار برادر» مکمل یکدیگر است.
شبستان: این «شدت در برابر دشمن» چه مصادیقی در زمان رسول خدا(ص) داشت؟
حجتالاسلام امیدی: وقتی تاریخ صدر اسلام را مرور میکنیم، میبینیم پیامبر(ص) در برابر تهدیدها و توطئههای مشرکان و منافقان کوچکترین سازش و عقبنشینی نداشتند. بدر، احد و خندق نمونههایی روشن است که پیامبر(ص) در اوج مهربانی، در جای خود قاطعیت و استواری نشان دادند. ایشان به امت میآموختند که عزت اسلام نباید به پای منافع دشمنان لگدمال شود.
شبستان: و اما «رحماء بینهم»، این آموزه چگونه در جامعه آن روز پیاده میشد؟
حجتالاسلام امیدی: پیامبر اکرم(ص) نسبت به افراد جامعه سراسر محبت بودند؛ اگر خطایی از آنان میدیدند، با گذشت و حلم برخورد میکردند. در اجتماع و در خانه، پیامبر(ص) همیشه با مردم و اهل بیت خود ساده، بیتکلف و مهربان بودند. همین خصلت باعث شد جامعهای کوچک در مدینه، به الگویی برای همه اعصار تبدیل شود. مسلمانان آن روز میدانستند که همدیگر را برادر بدانند، به فکر هم باشند و اختلافات کوچک را کنار بگذارند.
شبستان: این آموزهها امروز چه پیامی برای ما دارد؟
حجتالاسلام امیدی: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند عمل به این آیه هستیم. جامعه اسلامی باید در برابر دشمنانی که با ابزارهای گوناگون به دنبال تضعیف ایمان، اخلاق و فرهنگ ما هستند، ایستادگی قاطع داشته باشد؛ در عین حال در میان خود، با مهربانی، همدلی و انسجام زندگی کند. اگر امت اسلامی گرفتار تفرقه شود، دشمنان از آن بهرهبرداری میکنند. راه پیشرفت، همان راهی است که پیامبر رحمت(ص) ترسیم کردند؛ یعنی اقتدار بیرونی، وحدت و محبت درونی.
شبستان: برخی معتقدند آیه «اشداء علیالکفار، رحماء بینهم» فقط ناظر به زمان پیامبر(ص) بوده است. آیا این آموزه امروز هم مصداق دارد؟
حجتالاسلام امیدی: این آیه یک دستور جاودانه است، نه مربوط به دورهای خاص. پیامبر اکرم(ص) بهعنوان الگوی همه دورانها معرفی شده و قرآن هم کتاب هدایت برای همه زمانهاست. در شرایط امروز، دشمنان اسلام همان سیاستهایی را دنبال میکنند که در صدر اسلام وجود داشت؛ سلطهجویی، تحقیر ملتها و تلاش برای از بین بردن هویت مسلمانان. در برابر چنین دشمنانی باید «اشداء» بود؛ یعنی محکم، هوشیار و مقاوم. در مقابل، درون امت اسلامی، نیازمند «رحماء بینهم» هستیم؛ یعنی همدلی، مهربانی و پرهیز از اختلافاتی که دشمن از آن سوءاستفاده میکند.
شبستان: در شرایط فعلی، این آموزه قرآنی چه راهکارهای عملی برای جامعه دارد؟
حجتالاسلام امیدی: اگر بخواهیم این آیه را عملیاتی کنیم، باید در سه سطح کار کنیم: نخست در سطح فردی، با ترویج روحیه مهربانی، گذشت و خدمت به مردم؛ دوم در سطح اجتماعی، با گسترش فعالیتهای وحدتبخش در جامعه و میان اقوام، گروهها و جناحهای سیاسی؛ و سوم در سطح سیاسی و بینالمللی، با مقاومت در برابر جریانهای سلطهگر. در واقع، همانطور که پیامبر(ص) جامعهای مبتنی بر ایمان، وحدت و مقاومت ساختند، ما هم باید با همافزایی در جامعه، این آموزه را به فرهنگ عمومی تبدیل کنیم.
نظر شما