به گزارش گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: جلسه دهم از سلسله جلسات «مدرسه حکمرانی زمینهساز (۲)» یکشنبه ۱۶ شهریورماه به میزبانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ سخنرانی حجتالاسلام «مجتبی کلباسی» مدیر موسسه آموزش عالی حوزوی امام مهدی (عج) مرکز تخصصی مهدویت با موضوع (حکمرانی زمینهساز و سنتهای الهی) و دبیری حجت الاسلام «سید احمد موسوی» برگزار شد.
حجتالاسلام کلباسی با اشاره به موضوع سخنرانی خود تحت عنوان (حکمرانی زمینهساز و سنتهای الهی) اظهار کرد: باید به دو نکته در این عنوان توجه کرد؛ نخست اینکه حکمرانی زمینهساز عملا به معنای برنامهریزی و یک روش و چارچوب حاکمیتی برای تمهید ظهور است و دوم بحث سنن الهی؛ در مبحث نخست اصل موضوع ما این است که زمینهسازی یک وظیفه و دستور است؛ به فرموده مرحوم علامه طباطبایی (ره) جریان تاریخ، جریان ظهور حق است و این جریان از آغاز تا قیامت امتداد دارد؛ این یک نگاه عالمانه و قرآنی و معقول است یعنی این سه جنبه را در خود دارد و بسیاری از پرسشها را پاسخ میدهد؛ این بدان معناست که این جریان، جریانی است که حتما باید اتفاق بیفتد.
مدیر موسسه آموزش عالی حوزوی امام مهدی (عج) افزود: ادامه مسیرِ جریانِ عمومیِ خلقت انسان و خلقت تاریخ از جمله مباحث مهمی است که باید به آن از دیدگاه قرآن بپردازیم؛ کما اینکه اگر قرآن از قیامت سخن میگوید صرفا خبر نیست بلکه برای آن است که این قیامت هم ظهور حق است؛ چنانکه فرمود: «ذلِکَ الْیَوْمُ الْحَقُّ»؛ گفتهاند بیشتر از ثلث قرآن و بلکه برخی گفتند که نیمی از قرآن؛ در مورد معاد است و این مهم از آن جهت است که انسان برای آن صحنه یعنی اساسا جامعه انسانی خودش را برای آن صحنه آماده کند واگرنه که عبث می شود که صرفا خبر باشد و هیچ مسئولیتی هم برای کسی نباشد چون در این صورت تناقض سنگینی می شود که کسی از عهده حل اش بر نمی آید؛ بحث ظهور هم همین است و هیچ کسی در عالم اسلام نمی تواند منکر آن باشد چون بحثی یقینی، متواتر و حتمی است و بسیاری از اجزای این مساله از اجزای متواتر است به این معنا که هیچ شک و تردیدی در آن نیست؛ حال اینکه بیان شده آیا به این معناست که حادثه ای است که اتفاق می افتد و شما چه بخواهید و نخواهید همراه می شوید یا به این معناست که باید در مقابل این واقعیت و خبر چنانکه در معارف دیگر هم همین است باید عکس العمل لازم را داشته باشید، اینجاست که مشخص می شود که زمینه سازی بحثی لازم و ضروری است. هزار و چندصد روایت در مسایل مهدویت و غیر مهدویت و صدها آیه قرآن در پیوند این مساله وجود دارد که نسبت به آینده تاریخ و مسایل مختلف تاکید شده و تکلیف و وظیفه عنوان شده است.
حجت الاسلام کلباسی گفت: بخش دوم بحث آن است که این حکمرانی زمینه ساز در چه چارچوبی باید حرکت کند تا بتواند بگوید من وظیفه ام را نسبت به این حوزه انجام داده ام، این چارچوب از کجا می آید؟ آیا با شعار است؟ آیا با ادعا است؟ چارچوب این قضیه همان چارچوب سنن الهی است که بیان شده است، بحث سنن الهی که در قرآن مطرح است و به ویژه در سوره «اسرا» دوبار تاکید میکند و اولا سننی را مطرح می کند که کاملا مبتنی بر همین مسایل است و تاکید دارد «وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلًا»؛ سنن الهی و آیات قرآن در حیثیت های مختلف در بستر زمان و تاریخ جاری است. لذا بحث سنن الهی در موضوع زمینه سازی و حکمرانی زمینه ساز بسیار حایز اهمیت بوده و سوره اسرا نماد کاملی از این قضیه است و اگر خوب به آیات آن توجه شود و ارتباط صدر و ذیل و ادامه سوره را بررسی کنیم بسیاری از حقایق در آن متجلی است چنانکه نبی مکرم اسلام فرمودند که چرا این قدر روی موضوع بنی اسراییل در قرآن تکیه شده است، هیچ قوم و قبیله ای، عِده و عُدهای مثل بنی اسراییل در آیات قرآن را ندارند؛ حضرت موسی گویا که در رتبه ای قهرمان قرآن است؛ در سوره بقره، آل عمران، سوره قصص به نحوی همه جای قرآن هست. اما این توجه به مساله به جامعه و سنن اجتماعی قرآن در داستان بنی اسراییل بر میگردد و کلید این مساله را پیامبر اکرم(ص) است؛ در حدیثی از پیامبر (ص) است که فرمود: «وَ لَتَتَّبِعُنَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ شَیْئاً شَیْئاً، لَوْ دَخَلُوا جُحْرَ ضَبٍ لَتَبِعْتُمُوهُمْ فِیهِ» ( اگر بنی اسرائیل در سوراخ سوسماری رفته باشد، شما هم خواهید رفت) این یعنی هرچه بر بنی اسراییل گذشته است بر این امت هم خواهد گذشت و این همان شباهت ها در سنن الهی است.
وی تصریح کرد: در آغاز سوره اسرا بعد از این آیه «سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ» که اولین آیه و صدر سوره است در آیات بعد اشاره به موسی، بنی اسراییل و نوح می شود؛ داستان بنی اسراییل همین بود که در آیات بعدی این سوره اشاره می شود که شما فساد می کنید و اینکه اگر دست به فساد بزنید کسانی بر شما مسلط میشوند و دمار از روزگار شما در می آورند «فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَیْکُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِی بَأْسٍ شَدِیدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّیَارِ وَکَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا»؛ بر این اساس تاریخ بنیاسراییل منقضی شد البته که اکنون عده ای این اسم را به یدک می شکند و امیدواریم که نابودی آنها نزدیک باشد؛ جریان سنن الهی را خداوند در قرآن بیان می کند و بنی اسراییل نمونه کاملی از جامعه ای هستند که یک زمانی به اوج رسیدند اما همین قوم تبدیل به قومی شدند که به ذلت رسیدند.
مدیر موسسه آموزش عالی حوزوی امام مهدی (عج) ادامه داد: اما پرسش این است که چه شد آنها این قدر بالا رفتند و ناگهان سقوط کردند؟ این همان جریانی است که اگر کسی دنبال حکمرانی زمینهساز است و می خواهد حاکمیتی که زمینه ساز ظهور باشد را دنبال کند باید بداند. قرآن ما را به این موارد راهنمایی می کند؛ اینجا بحث مراعات سنن مطرح است. اکنون که در هفته وحدت قرار داریم به یکی از موارد اشاره می کنیم. پیامبر مبعوث به رسالت شد و بدون شک جامعه اسلامی که نبی مکرم اسلام تشکیل داد یک جامعه تمدنساز و حکمرانی رو به جلو و رو به اعتلا بوده است اما چگونه پیامبر چنین کاری کرد؟ چه تمهیدی داشت؟ یک تمهید این بود که حضرت تمامی زمینه های تفرق را در جامعه خنثی کرد به شکلی که یک جامعه متحد به وجود آورد، درک همین جامعه متحد بعد از رحلت پیامبر دستخوش جاهلیتهای باقی مانده از قبل از اسلام شد و به سمت مسایلی از جمله طایفهگری عربی رفت، اما آن سرمایه ای که پیامبر به اذن خداوند فراهم کرده بود کارش را در جهان در نسبت بزرگی انجام داد و یک تمدنی به نام تمدن اسلامی تشکیل شد البته این تمدن اسلامی همه ابعادش مورد تایید نیست چنانکه مورد تایید ائمه نبوده است اما کار خودش را کرد چون حضرت پایه گذاری یک وحدت را انجام داد گرچه که این وحدت هم آسیب دید و آسیب هایی که بعدا جهان اسلام دید در اثر همان خدشه و ضربه بود.
حجت الاسلام کلباسی گفت: آخرین سخنان پیامبر اکرم (ص) در غدیر القای موانع وحدت و یکپارچگی جهان اسلام است؛ این کار پیامبر (ص) مراقبت از جامعه اسلامی و وحدتی بود که در آیات قرآن به صراحت و متعدد آمده است؛ بحث امت واحده و پرهیز از اختلاف مطرح است. ای کاش فقه وحدت و تفرق نوشته می شد. یادآوری های متعددی در قرآن داریم از جمله: «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا» و ...، این موارد همان سنن الهی است یعنی اگر حکمرانان جامعه به این سنن پیشران و پیشبَر مراجعه کنند نتایج مطلوب حاصل می شود، ولی اگر مسیر، مسیر دیگر باشد نتایج هم مختلف است، این مباحث باید در سطح دانشگاه تدریس و بسترسازی برای ظهور و آن تمدن عظیم اسلامی زمینه فراهم شود؛ باید این سنن شناخته شود تا بتوان گفت که ما گامی برای حکمرانی برداشته ایم.
نظر شما