به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از الجزیره، حضور حزبالله در لبنان به نقشهای نظامی و سیاسی آن محدود نمیشود. بلکه به شبکه گستردهای از فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی گسترش یافته است و عمیقاً در جامعه آن ریشه دوانده و آن را به ستونی اساسی در کاهش بار دولت لبنان تبدیل کرده است؛ دولتی که در تأمین نیازهای شهروندان خود دچار رکود شده است.
حزب الله لبنان دهههاست که برای ایجاد یک سیستم یکپارچه از مؤسسات خدماتی، بهداشتی، آموزشی و امدادی خدمت کرده است. با گذشت زمان، این شبکه به یک «دولت سایه» موازی تبدیل شده است که خدمات روزانه را به دهها هزار خانواده ارائه میدهد.
منابع سیاسی آگاه به الجزیره نت گفتند: اداره بهداشت اسلامی به تنهایی تقریباً هشت بیمارستان و بیش از ۹۰ مرکز پزشکی را مدیریت میکند که بین حومه جنوبی بیروت و مناطق جنوب و بقاع توزیع شدهاند.
خدمات این مراکز محدود به کمکهای اولیه و خدمات اورژانسی نیست؛ این فعالیتها شامل برنامههای جامع دفاع مدنی از جمله نجات، تخلیه و امدادرسانی میشود که نشاندهنده وسعت نقش اجتماعی این نهادها است.
در حوزه توسعه، موسسه «جهاد البناء» در دهه ۱۹۸۰ میلادی برای پر کردن خلأ موجود در وزارتخانههای خدماتی تأسیس شد و از زمان تأسیس خود نقشی محوری در بازسازی خانهها و زیرساختهای تخریبشده توسط حملات رزیم صهیونیستی، ساخت شبکههای آب و فاضلاب، بازسازی مدارس و گسترش فعالیتهای خود به پروژههای توسعه کشاورزی و زیستمحیطی و خدمات اجتماعی ایفا کرده است.
این پروژهها شامل برنامههای آموزش حرفهای و صنایع دستی، توانمندسازی تعاونیها، فعال کردن مشاغل کوچک و برگزاری نمایشگاههایی برای بازاریابی محصولات محلی است.
در حوزه توسعه، موسسه «جهاد البناء» در دهه ۱۹۸۰ میلادی برای پر کردن خلأ موجود در وزارتخانههای خدماتی تأسیس شد و از زمان تأسیس خود نقشی محوری در بازسازی خانهها و زیرساختهای تخریبشده توسط حملات رزیم صهیونیستی، ساخت شبکههای آب و فاضلاب، بازسازی مدارس و گسترش فعالیتهای خود به پروژههای توسعه کشاورزی و زیستمحیطی و خدمات اجتماعی ایفا کرده است.
این موسسه همچنین اقداماتی را برای بهینهسازی مصرف آب و انرژی و تشویق محصولات با ارزش افزوده مانند قارچ و زعفران آغاز کرده است که نشاندهنده تلاش برای افزایش خودکفایی و تقویت اقتصاد محلی است.در حومه جنوبی بیروت، پروژه آب آشامیدنی «العباس» که این موسسه عهده دار این مسئولیت است، روزانه وظیفه پر کردن صدها مخزن آب آشامیدنی را بر عهده دارد. فعالیتهای آن محدود به پایتخت و مناطق اطراف آن نیست، بلکه به مناطق جنوبی و بقاع نیز گسترش یافته است و از کشاورزان حمایت میکند، از دامها محافظت میکند و خودکفایی خانوادهها را افزایش میدهد.
انجمنهای وابسته به حزب الله، به ویژه از زمان وقوع بحران اقتصادی و مالی در سال ۲۰۱۹، ماهانه به توزیع کمکهای غذایی، پزشکی و مالی به هزاران خانواده ادامه دارد. این امر، اتکای بخشهای بزرگی از جامعه به این کمکها را به عنوان منبع اصلی حمایت در غیاب دولت افزایش داده است.
با تشدید بحثها در مورد آینده حزب اللهو ظهور سناریوهای رویارویی پس از تصمیم به خلع سلاح حزب الله، سوالات جدی در مورد سرنوشت این سیستم خدماتی مطرح میشود. کارشناسان معتقدند که هرگونه حمله نظامی یا سیاسی گسترده میتواند توانایی حزب الله را در تأمین مالی نهادهای اجتماعی خود تضعیف کند که تأثیر مستقیمی بر بخشهای مردمی خواهد داشت که تقریباً به طور کامل به خدمات آن متکی هستند.
برعکس، برآوردهای دیگر نشان میدهد که حزب الله با استفاده از منابع داخلی خود تلاش خواهد کرد تا حداقل سطح تداوم این شبکهها را حفظ کند، زیرا آنها ستون اساسی در تحکیم مشروعیت مردمی و سیاسی آن و ابزار اصلی نفوذ آن در جامعه و جامعه گستردهتر لبنان هستند.
فعالیت اقتصادی حزبالله
منیر یونس، روزنامهنگار اقتصادی، به الجزیره نت گفت که فعالیت اقتصادی و اجتماعی حزبالله فراتر از ماهیت نظامی سنتی آن است و شبکهای پیچیده از نهادها و برنامهها را تشکیل میدهد.
حزب الله علاوه بر مدارس، بیمارستانها و درمانگاهها، پروژههای ساختمانی و بازسازی را اجرا میکند و از طریق کارتهای مصرفی اختصاص داده شده به هواداران و اعضا و همچنین اقداماتی در بخش سوخت، برنامههای حمایت اجتماعی ارائه میدهد.
موسسه «القرض الحسن» از جمله اقدامات مهم حزب الله است که به عنوان بازوی مالی آن به شمار میآید و مشابه بانک مرکزی آن عمل میکند و نقش محوری در تأمین نیازهای اقتصادی و اجتماعی حزب ایفا میکند که نشان دهنده نفوذ آن بر شبکه اقتصادی حزب الله در جامعه است.
این روزنامه نگار اقتصادی گفت: این سیستم پیش از آغاز جنگ اخیر در اکتبر ۲۰۲۳ در سطح بالایی فعالیت میکرد، اما با کمبود نقدینگی، اختلال در خطوط تدارکاتی از طریق سوریه و اختلال در پروازهای ایران به بیروت، قابلیتهای آن کاهش یافت.
یونس همچنین خاطرنشان کرد: حزب الله طی چند سال گذشته تقریباً یک میلیارد دلار برای سرپناه دادن به خانوادههای آسیبدیده از آوارگی و تخریب خانهها هزینه کرده است، اما منابع آن از زمان جنگ به شدت کاهش یافته است.
موسسه «القرض الحسن» از جمله اقدامات مهم حزب الله است که به عنوان بازوی مالی آن به شمار میآید و مشابه بانک مرکزی آن عمل میکند و نقش محوری در تأمین نیازهای اقتصادی و اجتماعی حزب ایفا میکند که نشان دهنده نفوذ آن بر شبکه اقتصادی حزب الله در جامعه است.
وی ادامه داد: امروز، حزب الله با چالش بزرگتری در پرونده بازسازی روبرو است. حزب الله به دنبال وادار کردن دولت به پذیرش مسئولیت است، اما همچنین میداند که هرگونه تأخیر در بازسازی واحدهای مسکونی میتواند حمایت مردمی آن را تضعیف کند. بنابراین، نشانههای فزایندهای وجود دارد که نشان میدهد حزب الله با وجود هزینههای گزاف میلیارد دلاری، در حال آماده شدن برای پروژههای بازسازی است، در حالی که سوالات جدی در مورد توانایی آن در تأمین این مبالغ وجود دارد.
یونس گفت: در صورتی که رویارویی جدیدی آغاز شود پیش بینی میشود با گسترش دامنه تخریب و افزایش نیاز به منابع مالی برای سرپناه و بازسازی، معضلات تشدید شوند.
یونس معتقد است که حزب الله در این مرحله خود را با چالشهای مهمی روبرو میبیند که برای تأمین نیازهای بازسازی، برآورده کردن خواستههای سیاسی داخلی و مقابله با پیامدهای جنگ جاری، به منابع مالی هنگفتی نیاز دارد.
نفوذ اجتماعی و چشماندازهای آن
از سوی دیگر، قاسم قصیر، تحلیلگر سیاسی معتقد است که فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی حزبالله، بهویژه در جامعه خود، محدود به کاهش بار دولت نیست، بلکه به حمایت از محیط محلی اطراف آن نیز گسترش مییابد.
حزب الله علاوه بر آموزش و فرهنگ، شبکه گستردهای از خدمات، از جمله مرمت، ایجاد سرپناه، مراقبتهای بهداشتی و خدمات اجتماعی را اداره میکند. دهها موسسه وابسته به آن در محل فعالیت میکنند و بخشهای مختلف جامعه را هدف قرار میدهند که نشان دهنده میزان نفوذ حزب الله در زندگی روزمره در مناطق تحت کنترل آن است.
وی اظهار کرد: هرگونه هدف قرار دادن این فعالیتها یا وقوع درگیری مستقیم با حزب الله میتواند پیامدهای جدی برای کل لبنان داشته باشد.
قصیر در مصاحبهای با الجزیره نت اظهار کرد: چنین مداخلاتی میتواند بحرانهای اقتصادی و اجتماعی را تشدید کند، سطح افراط گرایی را افزایش دهد و احتمالاً مخالفتهای مردمی گستردهتری را برانگیزد.
وی ادامه داد: حزب الله علاوه بر آموزش و فرهنگ، شبکه گستردهای از خدمات، از جمله مرمت، ایجاد سرپناه، مراقبتهای بهداشتی و خدمات اجتماعی را اداره میکند. دهها موسسه وابسته به آن در محل فعالیت میکنند و بخشهای مختلف جامعه را هدف قرار میدهند که نشان دهنده میزان نفوذ حزب الله در زندگی روزمره در مناطق تحت کنترل آن است.
نظر شما