خبرگزاری شبستان- لرستان، مسجد جامع بروجرد، به عنوان یکی از معادن گرانبهای هنر و معماری اسلامی و باستانی در کشور شناخته میشود و نمونهای بارز از آثار ارزشمند معماری ایرانی است.
از کهنترین مساجد غرب ایران میباشد و شواهد تاریخی از ساخت این بنا بر بستر یک آتشکده ساسانی و شکلگیری هسته مسجد در قرون ۲ و ۳ هجری خبر میدهند؛ نقطهای که بعدها به محله «دودانگه» شهر گسترش یافت و گذر تاریخ آن را به یک «دایرةالمعارف ساختمانی» تبدیل کرده است.
شناسنامه تاریخی و ادوار ساخت
در سدههای نخست پس از اسلام آتشکده به مسجد تبدیل شد و شبستان گنبدخانه در قرن ۵–۶ هجری شکل گرفت که به مسجد هویت فضایی داد، توسعه شبستانها، کتیبهها و درِ چوبی نفیس نیز دورههای تیموری و صفوی نیز بر استمرار نقش مسجد بهعنوان مرکز دینی و اجتماعی اثرگذار بود همچنین در دوره قاجار الحاق ایوانها و منارهها حدود ۱۲۰۹ هـ. ق، موجب تقویت سیمای شهری و ورودیهای شرقی و غربی شد.
مسجد جامع بروجرد از الگوی تکایوانی پیروی میکند و دو ورودی شرقی و غربی دارد که بهصورت غیرمستقیم به صحن باز میشوند.
گنبدخانه آجریِ سلجوقی، هسته شاخص آن است. درِ چوبی کندهکاریشده و کتیبههای متعدد، لایههای مرمت در دورههای صفوی و قاجار را نشان میدهد.
ترکیب آجرکاری و گچبری ویژگی شناختهشده هنر سلجوقی در این مسجد نیز قابل شناسایی است.
کارکردهای اجتماعی مسجد
مسجد جامع بروجرد فقط محل عبادت نبوده وهمواره فراتر از نقش صرفاً مذهبی عمل کرده و مرکز اصلی فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی در شهرستان بوده است.
این مسجد، به دلیل موقعیت تاریخی و مکانیاش در قلب محلههای قدیمی، محلی برای گردهمایی مردم، حل مسائل محلی و تقویت همبستگی اجتماعی به شمار میرود، مرکز حل مسائل محله، آموزش دینی، تلاوت قرآن، و حتی ساماندهی فعالیتهای خیریه بوده است.
موقعیت آن در بافت کهن، پیوند طبیعی میان «صحن مسجد» و «عرصه زندگی روزمره» ایجاد کرده و به انسجام محله و پویایی اقتصادی پیرامون کمک کرده است.
این کارکرد اجتماعیِ چندوجهی، راز تداوم حیات مسجد طی قرنهاست.
تابآوری و مرمت؛ از جنگ تا زلزله
این مسجد در جنگ ایران و عراق آسیب دید و در زلزله ۱۳۸۵ بروجرد–سیلاخور نیز بهویژه در بخش منارهها و عناصر مرتفع خسارت دید؛ همین رویداد لزوم مرمتهای سازهای را برجسته کرد و از سالهای اخیر، برنامههای مرمتی و استحکامبخشیِ بخشی از اجزا و نماها پیگیری شده است.
مسجد جامع بروجرد میراثی زنده
ثبت ملی و شروع دورههای مرمت، فقط بخشی از ماجراست؛ حیات روزمره مسجد نماز جماعت، هیئتها، و فعالیتهای فرهنگی نشان میدهد که بنا هنوز «مرکز ثقل» معنوی و اجتماعی شهر است.
حضور جوانان و نوجوانان در برنامههای فرهنگی و کانونهای مسجد، باعث شکوفایی استعدادها و پرورش روحیه اجتماعی و مسئولیتپذیری در نسل جدید شده است.
این مسجد با ایجاد پیوند میان عبادت و زندگی روزمره، نقش مهمی در انسجام محله و ارتقای فرهنگ مشارکت اجتماعی ایفا میکند و به همین دلیل، طی قرنها توانسته جایگاه خود را به عنوان قلب فرهنگی و اجتماعی بروجرد حفظ کند.
نظر شما