«حاتم حسینی»، استاد جمعیت شناسی دانشگاه بوعلی سینا و عضوء هیت مدیره انجمن جمعیت شناسی ایران در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان با اشاره به راهکارهای مدیریت فرزندآوری و افزایش جمعیت اظهار کرد: کشور ایران در دهه های اخیر با کاهش میزان باروری مواجهه شده است؛ از اوایل دهه ۱۳۸۰ میزان باروری کشور زیر سطح جایگزینی قرار گرفته و این کاهش به معنای ورود به یک مسیر پر چالش جمعیت شناختی است. سیاست گذاران با تصویب قانون «تعالی خانواده و جوانی جمعیت» تلاش کردند این روند را متوقف کنند؛ اما داده های رسمی نشان می دهند که این سیاست ها نه تنها موثر نبودند بلکه شمار موالید همچنان رو به کاهش رفته است.
وی تصریح کرد: یکی از نکات قابل توجه این است که فرزندآوری بیشتر در لایه های پایین اجتماعی اتفاق می افتد، لایه هایی که با مسایل و آسیب های خاص خود درگیرند؛ این موضوع ممکن است به بازتولید آسیب ها و نابرابری های اجتماعی منجر شود، بدون اینکه به پایداری جمعیت شناختی کمک نماید.
حسینی بیان کرد: یکی از مشکلات اصلی سیاست های جمعیتی فعلی، یعنی همان قانون «تعالی خانواده و جوانی جمعیت» نادیده گرفتن پیش نیازهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. این سیاست ها نه تنها به افزایش زاد و ولد منجر نشدند بلکه مشکلات اجتماعی را هم تشدید نمودند.
وی گفت: شکاف میان منافع فردی و مسایل اجتماعی یکی دیگر از چالش های مهم در این زمینه است که به شکل گیری نوعی مقاومت اجتماعی پنهان منجر شده است و مردم به دلایل اقتصادی و اجتماعی تمایلی به پذیرش این سیاست ها ندارند؛ سیاست های جمعیتی باید بر پایه شناخت علمی و تحلیل واقعیت ها تدوین شود.
استاد جمعیت شناسی دانشگاه بوعلی سینا ادامه داد: در بسیاری از کشورها مانند نروژ و فرانسه، سیاست های افزایش جمعیت با نوعی موفقیت نسبی همراه شده اند؛ این کشورها از طریق ارایه مشوق های مادی خدمات جامع برای خانواده ها توانسته اند میزان باروری را افزایش دهند، اما در ایران مشوق های مادی مانند تسهیلات مسکن و ازدواج به تنهایی کافی نیستند لذا برای موفقیت در این زمینه باید سیاست ها از حالت تک بعدی مادی به سمت سیاست های خانواده محور تغییر پیدا کند.
این عضوء هیت مدیره انجمن جمعیت شناسی ایران اظهار کرد: خدمات مراقبتی از کودکان، حمایت های آموزشی و معافیت های مالیاتی می تواند، گامی موثر در افزایش میزان باروری باشند؛ همچنین مدیریت منابع طبیعی و اقتصادی نقش مهمی در این زمینه دارند. کشورهایی مانند ژاپن و سنگاپور نشان دادند که با مدیریت صحیح منابع، می توان چالش های جمعیت شناختی را به فرصت تبدیل کرد.
وی با تاکید براینکه مساله جمعیت یک چالش چند بعدی است، افزود: این مساله نیازمند توجه جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است؛ سیاست گذاران بایستی از نگاه های ایدئولوژی، پزشکی سازی جمعیت، بحران کم فرزند آوری و سیاست زده کردن جمعیت فاصله بگیرند و نظرات علمی اندیشمندان علوم اجتماعی از جمله جمعیت شناسان، اقتصاددان ها، جامعه شناسان فرهنگی و روان شناسان را در فرایند تصمیم گیری ها لحاظ کنند لذا در صورتی که کیفیت سیاست گذاری ها در این حوزه ارتقاء نیابند، پیامدهای آن دامن کل جامعه را خواهد گرفت.
حسینی در پایان ابراز امیدواری کرد با تغییر رویکردها و توجه به واقعیت های اجتماعی بتوانیم به سمت آینده ای بهتر حرکت کنیم.
نظر شما