به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان؛ حجتالاسلام والمسلمین دکتر عبدالکریم پاکنیا تبریزی، مدرس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر تاریخ اسلام، درباره چرایی بیماری امام سجاد(ع) در واقعه عاشورا و نقش ایشان در امیدآفرینی پس از این مصیبت بزرگ، به نکات مهمی اشاره کرد و گفت: راز بیماری حضرت، حفظ سلسله امامت و باقی ماندن حجت الهی بر زمین بود و امام با روشهای چندگانه، جامعه شیعه را به امید و پایداری فراخواند.
رمز بیماری امام سجاد(ع) در روز عاشورا
پاکنیا با تحلیل روایات تاریخی گفت: آنطور که از روایات برمیآید، بیماری شدید امام سجاد(ع) در روز عاشورا، حکمتی الهی و فرصتی برای بقا و حفظ جان ایشان برای ادامه سلسله امامت بود. در روایتی داریم که وقتی امام سجاد(ع) خواستند برای دفاع برخیزند، امام حسین(ع) فرمودند: «او را بازدارید تا زمین از نسل پیامبر(ص) خالی نماند».
مولف کتاب «ویژگیهای امام حسین(ع)» ادامه داد: این بیماری، مانع حضور حضرت امام سجاد(ع) در معرکه نبرد شد و در واقع، بزرگترین علت آن این بود که خط امامت استمرار یابد و حجت الهی میان بندگان حفظ گردد. بیماری حضرت موقتی بود و برخلاف تصوری که برخی دارند، امام سجاد علیه السلام همیشه بیمار نبودهاند؛ بلکه این بیماری در روزهای خاص واقعه عاشورا، بنا به حکمت الهی رخ داد.
پاکنیا افزود: امامان نیز مانند سایر مردم مبتلا به بیماری میشدند. این امر، برای الگو بودن آنها بوده است نه نشانه دائمی بودن بیماریشان. جامعه باید بداند که امامان نیز ممکن است به دلایلی، همچون سایر انسانها دچار عوارض جسمی شوند و ارتباطشان با مردم قطع نمیشود.
ابزارهای امیدآفرینی و بازسازی جامعه توسط امام سجاد(ع)
این پژوهشگر تاریخ اسلام در پاسخ به پرسش دوم درباره ابزارها و روشهای حضرت برای بازگرداندن امید به شیعیان پس از محرم ۶۱ هجری، شش محور اصلی را برشمرد و بیان کرد: امام سجاد(ع) پس از عاشورا، در مدینه، کوفه و شام خطابههای عمیق و روشنگرانهای ارائه کردند. در این خطابهها، علاوه بر شرح مظلومیت خاندان پیامبر(ص)، از جایگاه رفیع اهل بیت(ع) و رسالت واقعی آنها سخن گفتند تا جامعه دچار یأس نشود. مثلاً در کوفه خطاب به مردم فرمودند: «شما ما را به چه گناهی به این روز انداختید؟ ما آیا جز احترام پیامبر، کاری کرده بودیم؟" همین سخنان باعث پشیمانی اهل کوفه شد و انگیزه ادامه راه اهل بیت(ع) را در آنها زنده کرد».
گفتوگوی امیدآفرین و مقابله با دشمن
وی ادامه داد: در مجالس عبیدالله بن زیاد و یزید، امام سجاد(ع) به صورت مستقیم و هوشمندانه با دشمن وارد گفتگو و احتجاج میشد و پاسخهای قاطع به شبهات و اتهامات دشمن میداد. هنگامی که ابنزیاد گفت: مگر خدا علی بن حسین(ع) را نکشت؟ حضرت زین العابدین(ع) فرمودند: «مرگ و زندگی همه به دست خداست و شهادت کرامت ماست».
گریههای بیدارگر و مجالس سوگواری
سومین ابزار امام، برگزاری و استمرار مجالس گریه و سوگواری برای شهدای کربلا بود. این گریهها هم آرامبخش دلها بود و هم بیدارگر ذهنها؛ چراکه با زنده نگه داشتن یاد کربلا، امید به ادامه راه را در دلها میکاشت. حضرت با اشاره به ماجرای حضرت یعقوب، عمق مصیبت خویش را تبیین میکردند و میفرمودند: «چطور شما انتظار دارید من گریه نکنم وقتی در یک روز پدر، برادران و دهها نفر از عزیزانم را از دست دادهام؟» این گریههای عزتافزا باعث شد حماسه عاشورا زنده بماند».
وی تأکید کرد: امام سجاد(ع) در کنار تقیه و شرایط خاص دوره امامتش، از قیامهای عدالتخواهانه با محوریت اهل بیت(ع) حمایت معنوی میکرد؛ قیامهایی چون توابین، مختار و قیام مدینه، هر سه با اشاره به شعارهای عاشورایی استمرار یافتند. حضرت گرچه مستقیماً در صحنه نبود، اما هدایت و رضایت خود را به شیعیان نشان داد.
نیایشهای عارفانه و امیدبخش
حجت الاسلام پاکنیا ابراز کرد: امام سجاد(ع) با خلق دعاها و مناجاتهایی چون صحیفه سجادیه و دعای ابوحمزه ثمالی، روح جامعه را به خداوند و امید الهی پیوند داد. بسیاری از این دعاها، آموزههای عمیقی درباره جایگاه امامت و مظلومیت اهل بیت(ع) دارد. دعاهای حضرت چنان امیدبخش بود که نسلها را سیراب کرد و مردم را از یأس و افسردگی نجات داد.
تربیت شاگردان و مجاهدان راه
پژوهشگر تاریخ اسلام با اشاره به نهضت تربیت شاگرد در سیره امام سجاد(ع)، گفت: بیش از ۱۷۰ شاگرد برجسته تربیت کرد که هر یک، پیشگام جهاد علمی، فرهنگی و عملی بودند. افرادی چون ابوحمزه ثمالی، یحیی بن امطویل، زهری، جابر بن عبدالله، زید بن علی و...، هر کدام پرچمدار استمرار نهضت اهل بیت(ع) شدند. حضرت با این تربیت، نیروی انسانی جدیدی برای مبارزه علمی، فرهنگی و تبیینی در جامعه شیعی ایجاد کرد.
حجت الاسلام پاکنیا در ادامه تاکید کرد: اگر امروز هم جامعه ما با بحران و مشکل روبروست، باید همان مسیر امام سجاد(ع) و اهل بیت(ع) را طی کند؛ یعنی با خطابه، تبیین، شفافسازی، مناجات، ایجاد بستر گفتگوی سالم، تربیت نیروی انسانی و حمایت از مقاومت، امید به جامعه برگردد. ما نیازمند راهبری امامی زنده و الگوی امیدآفرینی اصیل هستیم. باور به امام زنده ـ یعنی امید همیشگی به عنایت الهی و هدایت جامعه. هماکنون نیز حجت الهی ـ امام زمان(عج) ـ حاضر و ناظر بر جامعه است و اجازه نخواهد داد شیعه در ورطه فتنه و بحرانها مغلوب شود.
امید به راه اهلبیت(ع) پیروزی جامعه است
پاکنیا در پایان با تأکید بر نقش روشهای امام سجاد(ع) در دنیای معاصر خاطرنشان کرد: تمام آنچه امروز داریم، از مجالس سوگواری و مقاومت تا تربیت دانشمندان و سرداران شهید و شاگردان راه حق، ریشه در همان سبک امیدآفرینانه امامان بزرگوار علیهمالسلام دارد. وظیفه ما این است که این مسیر روشن را در همه عرصهها، حفظ و تقویت کنیم تا هیچ جامعهای به سوی ناکامی و افسردگی کشیده نشود.
نظر شما