«میثم صداقت زاده»، عضو سابق هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و کارشناس فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع) در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان با اشاره به لزوم تقویت هویت ملی و فرهنگی جامعه به ویژه در شرایط جنگی جامعه، اظهار کرد: مفهوم «هویت» دو مولفه معنایی دارد؛ یکی این که «من چه هستم» دوم این که «من چه نیستم»، پیرو این جمله، برای فهم و شکل گیری «هویت» باید به دو مولفه هویت فردی (من) و هویت جمعی (ما) پاسخ داده شود؛ در واقع مرز بندی وجودی و ماهوی ما باید تعیین شود به سخن دیگر من باید ویژگیهای"آن چه که هستم"را بدانم تا نسبت به هویت خود آگاهی داشته باشم و مرز خود با دیگری را هم باید تشخیص دهم اما اگر ویژگی های خود را بدانم اما مرزی بین خودم با دیگری تعیین نکرده باشم در واقع آن مفهومی که ما برای هویت در نظر گرفته ایم شکل نگرفته است ضمن اینکه هر دوی این مولفه نیاز به گفتگو دارد و اینکه چه چیزی هویت جمعی ما را تشکیل می دهد مهم است.
ایران و ایرانی با فرهنگ اسلامی عجین شده است
وی با بیان اینکه در جنگ تحمیلی اسرائیل به هویت مردم جامعه نیز حمله شده است افزود: اخیرا دوگانه هایی که درباره ملت و امت ما ساخته شده و مطرح می شود، پیرامون این مساله است که «ما چه هستیم» ممکن است فردی با یک بررسی تاریخی و معنایی به این فهم دست یابد که اندیشه، تفکر، آیین و هنجارهای اسلامی از بیش از هزار سال پیش به عنوان مولفه اصلی فرهنگ و تمدن هویت ساز ما به شمار می رود به این معنا که ایران و ایرانی با فرهنگ اسلامی عجین شده اما این در حالی است که امروزه عدهای می خواهند میان این دو تمایز قائل شوند و بگویند ایران آن چیزی است که قبل از اسلام بوده و اسلام در مقابل ایران قرار دارد اما اگر واقع بینانه نگاه کنیم، متوجه می شویم که ایرانیان از همان ابتدا و بدون جنگ مسلمان شدند؛ هر چند آنها لشگرکشی کردند اما ایرانیان با جنگ مسلمان نشدند؛ همان زمان به دین اسلام گرویدند و تا به امروز هم مسلمان مانده اند.
فرهنگ هر کشوری را تمدن و هویت افراد آن جامعه تشکیل می دهد
این کارشناس فرهنگی با بیان اینکه فرهنگ هر کشوری را تمدن و هویت افراد آن جامعه تشکیل می دهد تصریح کرد: فرهنگ عبارت است از آن معنای مشترکی که روح افراد را به یکدیگر گره می زند و می آید در عالم انسانی امتداد پیدا می کند. آن معنا و توافق مشترکی که بین اذهان جامعه ایرانی در طول قرن ها وجود داشته همان معنای اسلام و ارزش های اسلامی است که هیچ گاه از هم قابل تفکیک نبوده، نیست و نخواهد بود؛ چون آن چیزی که در جامعه ایرانی روح افراد را به یکدیگر پیوند داده و یک کل واحد و هویت جمعی ساخته آن دین مبین اسلام می باشد.
وی اظهار کرد: مولفه دیگر «هویت» این است که بدانم من «چه چیزی نیستیم» در واقع وقتی ما متوجه شدیم که اندیشه و سبک زندگی اسلامی؛ فرهنگ جامعه ایرانی را تشکیل می دهد؛ حالا باید ببینیم فرهنگ و تمدنی که ما آن را نمی پذیریم و بین خود و آن مرزبندی می کنیم و قبولش نداریم چیست؟ این همان فرهنگی است که ما با آن تقابل داریم. حدود ۴۰۰ سال پیش در جامعه جهانی تمدنی مبتنی بر اندیشه زمینی و دنیایی شکل گرفت که با نگاه معنایی و روحانی اندیشه اسلامی همسو نبود لذا از همان ابتدا شروع به تهاجم و دستبرد به فرهنگ های جوامع دیگر کرد که ایران هم از جمله این کشورها بود.
ایران با انقلاب ۱۳۵۷ استقلال هویتی خود را یافت
صداقت ادامه داد: اما کشور ایران بعد از یک فراز و فرودهایی که داشت، توانست این تهاجم را پس بزند و با انقلاب ۱۳۵۷ استقلال هویتی خود را دوباره پیدا کند؛ اگر چه شاید بیش از ۱۰۰ سال بود که این تهاجم به صورت پنهان و نرم داشت شکل می گرفت و حتی به صورت سخت به یژه در دوره پهلوی ولی بعد از انقلاب اسلامی دوباره آن فرهنگ و تمدن اسلامی خود را پیدا کرد؛ مرزبندی و تمدن نوین خود را نشان داد و این تقابل تشدید شد؛ البته آن تهاجم نرم و سخت در حوزه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی واخیرا هم نظامی ادامه دارد و این تقابل با وارد شدن به فاز نظامی به اوج خود رسیده است.
این کارشناس ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم در ادامه افزود: البته تا زمانی که این تقابل به صورت نرم عمل نماید، خودآگاهی افراد در داخل جامعه تضعیف می شود؛ ولی وقتی وارد فاز نظامی (فازسرد) شود؛ خودآگاهی افراد نسبت به این مرزبندی که با غفلت برخی از افراد کمرنگ شده بود، برجسته و پر رنگ می شود و این مساله باعث می شود که فرصتی مناسب در اختیار ما قرار بگیرد تا برای تثبیت و بازیابی هویت اصیل خودمان جدیت داشته باشیم به عبارت دیگر این جنگ اگر چه جنگی همه جانبه است و درهمه زمینه های نظامی، اقتصادی، سیاسی، دیپلماتیک، فرهنگی و رسانه ای رخ می دهد اما وضعیت جنگی باعث آگاهی بیشتر مردم نسبت به رسانه ها، اندیشه ها و تعاملات تمدن غربی می شود که قبلا بر اثر غفلت و عدم آگاهی به آن توجه نشان داده بودند.
صداقت در ادامه بیان کرد: خلاصه این که جنگ فرصتی مناسب برای بازیابی هویت ایرانی اسلامی و توجه مجدد مردم جامعه ما به مرزبندی هویتی خود با بیگانگان است. چرا که ما واقعا وارد جنگ شده ایم و کسی هم نمی تواند بگوید ما الان با آمریکا در تقابل نیستیم؛ چرا هستیم، مردم هم این تقابل و مرزبندی را تشخیص می دهند و این شرایط جنگی باعث شده همبستگی، اتحاد و انسجام ملت ایران افزایش یابد و باز هم روح جمعی مردم ایران بازیابی و هویت شان شکل بگیرد.
نقطه آماج و هدف دشمن هویت ملت ایران
وی با بیان اینکه نقطه آماج و هدف دشمن هویت ملت ایران است خاطر نشان کرد: هدف دشمن از بین بردن هویت جمعی مردم کشورمان است. اما وقتی مردم متوجه این هدف گیری دشمن میشوند با توجه به اصالت و ریشه تمدنی عمیقی که جامعه ما دارد بالعکس باوجود همه اختلافات موجود در کشور برای حفظ هویت ایرانی اسلامی خود متحد شده و دوباره هویت خود را بازیابی میکنند لذا نوجوانان و جوانانی که به ویژه استقلال طلب و هویت طلب تر هستند و به دنبال ساختن هویت خو می گردند، از این فرصت پیش آمده بیشتر استفاده خواهند کرد؛ مگر اینکه هویت آنها در زمان تهاجم فرهنگی و رسانه ای دشمن سلب شده باشد؛ بنابراین، اگر ما بتوانیم از این فرصت (جنگ) پیش آمده که همان جنگ وجودی و جنگ هویتی است، برای بازسازی هویت خودمان استفاده کنیم به لطف خداوند پیروز میدان خواهیم بود.
نظر شما