خبرگزاری شبستان؛ گروه فرهنگ و اجتماع: روز ادبیات کودک و نوجوان، که به عنوان یک روز مهم در تقویم فرهنگی و ادبی ایران شناخته میشود، هر ساله در تاریخ ۱۸ تیر ماه برگزار میشود. ادبیات کودکان و نوجوانان به عنوان یک ابزار مهم در تربیت و آموزش نسلهای آینده، نقش بسزایی در شکلگیری شخصیت و تفکر آنها دارد. با ترویج این ادبیات و تشویق به مطالعه، میتوان به پرورش نسلی خلاق، آگاه و مسئولیتپذیر کمک کرد. به همین مناسبت خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان با «سورنا جوکار»، مدیر دفتر ادبیات کودک و نوجوان حوزه هنری به گفت و گو نشسته است.
جوکار با اشاره به لزوم بروزرسانی ادبیات کودک و نوجوان با توجه به جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اسراییل، اظهار کرد: طبیعتا ادبیات کودک و نوجوان هم مانند هر ژانر یا گونه ادبی دیگری از شرایط پیرامونی و زمان و مکان تاثیر می گیرد و بر مخاطب تاثیر میگذارد؛ یعنی صرفا منفعل نیست و یقینا مستقل است و مانند یک موجود زنده در عرصه تاثیر و تاثر زیست می کند.
همه کسانی که اهل کتاب و مطالعه هستند؛ برای اصلاح و تربیت غیرمطالعاتی و غیر از اندیشهی خودشان یک بار باید از ابتدا و با مطالعه آثار کودک و نوجوان شروع کنند
مدیر دفتر ادبیات کودک و نوجوان حوزه هنری تصریح کرد: طبیعتا این گروه سنی یعنی مخاطب کودک و نوجوان، خیلی و بیش از آن چیزی که در ذهن عموم جامعه ما نقش دارد، موثر هستند ضمن اینکه مبداء اندیشه و تفکر انسان از کودکی آغاز می شود؛ یعنی همان چیزی که ما در بزرگسالی به آن فکر و در آن راستا حرکت می کنیم؛ بخشی از آن در کودکی در اندیشه ما کاشته شده است. خودم به شخصه اعتقاد دارم شاید همه کسانی که اهل کتاب و مطالعه هستند؛ برای اصلاح و تربیت غیرمطالعاتی و غیر از اندیشهی خودشان یک بار باید از ابتدا و با مطالعه آثار کودک و نوجوان شروع کنند.
مدیر دفتر ادبیات کودک و نوجوان حوزه هنری ادامه داد: اگر شما هم قبول داشته باشید، می بینید همه کسانی که الان کتاب می خوانند در یک سنی از نوجوانی به بعد با یک کتاب شیرین آشنا شدهاند که باعث شده به کتابخوانی و ادبیات مبتلا شوند و خیلی هم سیر مشخص و قانونمندی برای مطالعه ندارند یا در سنین نوجوانی یا دانشجویی با کتاب های زرد روانشناسی که سیر مطالعه و خواندن آنها جذاب بود به آن کتاب علاقه مند شده ایم و با توجه به ذائقه خودمان ممکن است به سمت تاریخ، فلسفه، مذهب، ادیان و مسایل دیگر گرایش پیدا کنیم؛ منتهی اگر ما از ابتدا برگردیم و با ادبیات کودک و نوجوان شروع کنیم، چه ما بزرگسالان به عنوان کسانی که به کتاب علاقه مند هستیم و چه به عنوان والد یا مربی که می خواهیم کودکان را با ادبیات و مطالعه آشنا کنیم؛ نباید بگذاریم به سن نوجوانی و جوانی برسند و بعد خودشان آیا برحسب اتفاق مبتلا به ادبیات بشوند یا خیر بلکه باید یک سیری را مشخص کرد؛ کودک را از ابتدا با ادبیات کودک آشنا کرد و بعدها به دست ادبیات بزرگسال سپرد.
جوکار در ادامه افزود: طبیعتا ادبیات کودک و نوجوان هم نمی تواند صرفا به سرگرمی خلاصه شود و به بازآفرینی حکایت های کهن که شایدخیلی از آنها در روزگار معاصر چندان نقشی نداشته باشند و چندان هم به درد روزگار ما نخورند و مورد مصرف این روزگار نباشد؛ چرا که اغلب آن حکایت ها، حکایت های تعلیمی و فرازمان و فرامکان هستند. هیچکس نمی تواند بگوید من از حکایت های سعدی و خواندن قابوس نامه بی نیازم، بالاخره انسان فرازمان و فرامکان است؛ اخلاق خیلی در قید زمان و مکان نیست و شما یک حکایت آموزنده را در هر مکانی و برای هر انسانی که بخوانید، آموزنده است، چه بسا داستانی در هزار سال پیش نوشته شده و شما را توصیه می کند به صداقت، صداقت در همه قرون و عصرها یک اصل است و همه باید صادق باشند منتهی همه مطلب این نیست، در روزگار ما ممکن است اتفاقاتی رخ دهد که پیش از این اتفاق نیفتاده است، ماجرایی نو و جدید است و باید مخاطب درباره آن موضوع تحلیلی داشته باشد و ما نمی توانیم مخاطب کودک و نوجوان را رها کنیم و در سنین بزرگسالی به این امید که شاید خودش به یک تحلیلی رسید؛ خیر این طور نیست، باید مواد اولیه و گزاره های ابتدایی را والدین، مربیان و آموزگاران در ذهن مخاطب کودک بارور کنند.
مدیر دفتر ادبیات کودک و نوجوان حوزه هنری ادامه داد: امروز ما با یک مسئله ای به نام جنگ ۱۲ روزه تحمیلی مواجه شدیم. نسل جوان و نوجوان ما همیشه شنیده بودند که در این کشور یک جنگ هشت ساله اتفاق افتاده و هر از گاهی در سال به مناسبت های مختلف ممکن است یک فیلمی یا سریالی یا داستانی هم خوانده باشد یا به اجبار در تلویزیون دیده باشد؛ اما درک درست و تجربه زیسته ای از این موضوع نداشته و ممکن است بعضا هم برایش غلوآمیز، زننده و خسته کننده بوده باشد؛ چون تجربه اش نکرده و در یک فضای امن و ایزوله زندگی کرده و درکی از آن چیزی که برایش ارایه شده، نداشته است.
ما نمی توانیم منتظر باشیم تا کودک به سن بزرگسالی برسد و با آن چیزی که برای بزرگسال تولید شده دست به تحلیل بزند و به آگاهی برسدوی در ادامه اظهار کرد: حالا نوجوان خود با این موضوع مواجه شده، خودش انفجار و پرتاب موشک را در شهر دیده، خودش شهادت را به چشم دیده و یک سری از ارزش هایی که به دلیل گذر زمان مخدوش شده و رنگ باخته بودند، حالا برایش پررنگ و واقعی شده است. طبیعتا در این قسمت شاید خودش بعدها کمی دچار فراموشی شود؛ چرا که گذر زمان باعث می شود که ما خیلی از خاطرات و وقایع گذشته را با جزییات و به صورت کامل به یاد نیاوریم از این رو، تنها راهی که می تواند این وقایع را به صورت کامل و تاب و تمام بسط داده و منتقل کند، رسانه است و یکی از مصادیقش هم ادبیات میباشد و یکی از گونه ها در ادبیات، کودک و نوجوان است که ما نمی توانیم منتظر باشیم تا کودک به سن بزرگسالی برسد و با آن چیزی که برای بزرگسال تولید شده دست به تحلیل بزند و به آگاهی برسد.
وی در ادامه گفت: بلکه باید خوراک این مخاطب هم فراهم شود؛ همان طور که غذای بچه با بزرگسال متفاوت است، ادبیاتش هم باید متفاوت باشد؛ اگر نویسنده کودک و نوجوان ما امروز آگاه است، اگر امروز توانمند است، اگر امروز فرق حق و باطل را می داند؛ یقینا نمی تواند منفعل، بی تاثیر و بی نقش باشد؛ حتما یک نقشی را بازی می کند، چه به صورت جوششی و در لحظه و چه به صورت صبورانه و با گذر زمان دست به تولید اثر میزند.
جوکار بیان کرد: یقیناً این اثر امروز هم ویژگی های خاص خود را دارد، ویژگی هایی مانند ایثار و پرهیز از کارهایی که ممکن است انجام دادنش در این شرایط به روحیه اجتماعی آسیب بزند لذا در صورتی که تولید شده باشند، این آثار را می شود با وقایع بیرونی تطبیق داد و فرقش با بقیه آثار تولیدی در دوره های قبل و بعد این واقعه مشخص می شود که چقدر متفاوت خواهند بود؛ این ادبیات، داستان ها و شعرهایی که در دوره جنگ (جنگ تحمیلی اسراییل) و چند ماهه بعد از آن تولید می شوند قطعا متفاوت است. به نظرم این نقش اهل ادبیات کودک و نوجوان است که نباید به سادگی از این مسئله عبور کنند و حتما باید با صراحت تمام، با زیرکی و با شیوه هایی که یک نویسنده متعهد و آگاه دارد، بتواند این واقعه را در دل ادبیات جا کند و به عنوان یک محصول نهایی و موثر به مخاطب ارایه دهد.
نظر شما