حجت الاسلام والمسلمین «محسن ادیب بهروز»، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان در رابطه با شاخص ها و ویژگی های شخصیتی موذن کربلا حضرت علی اکبر علیه السلام اظهار کرد: توصیف شخصیتهای الهی از زبان انسان معمولی به نظر کار درستی نیست و اگر قرار است از انسانهای الهی توصیفی داشته باشیم یا آنها را معرفی کنیم این کار باید از زبان انسانهای الهی یا ذات مقدس حضرت حق انجام شود.
وی افزود: در توصیف شخصیت حضرت علی اکبر علیه السلام فرمایشی منصوب به امام حسین علیه السلام داریم که در مستندات ما به شکلهای متفاوت نقل شده است. اما نکته مشترکی که در ۱۰ منبع به صورت مستند ملاحظه کردم این است که حضرت اباعبدالله (ع) فرمودند: علی اکبر "اشبه الناس برسول الله است " در بعضی از نقلها توضیحی نیز ذکر شده که فرمودند: اشبه الناس خلقا" و خلقا" و منطقاً.
در مجموعه غیر از امامان (مانند حضرت ابوالفضل یا سایر اولیا و اوصیای الهی) حضرت علی اکبر علیه السلام بیشترین شباهت را به پیامبر(ص) دارند
مدرس حوزه و دانشگاه تصریح کرد: شاید از بیان این خصوصیت در ذهن ما این سوال پیش بیاید که مگر سایر معصومین و ائمه اطهار به رسول خدا(ص) شباهت نداشتند؟ چرا. سایر اهل بیت نیز تشابه داشتند اما حضرت علی اکبر(ع) بیشترین تشابه را داشتند. این بدان معنا نیست که امامان معصوم در تشابه از ایشان پایینتر بودند بلکه به این معنا است که در مجموعه غیر از امامان (مانند حضرت ابوالفضل یا سایر اولیا و اوصیای الهی) حضرت علی اکبر علیه السلام بیشترین شباهت را به پیامبر(ص) دارند.
حجت الاسلام ادیب بهروز خاطرنشان کرد: در نظام الهی سن، عامل رشد در مراتب کمال نیست بلکه قابلیتهایی که فرد دارد؛ مهم است. با این قابلیتها میتواند حتی در خردسالی به بالا بالاترین مراتب کمال برسد. همچنان که حضرت حجت علیه السلام در سن ۵ سالگی مسئولیت امامت را بر عهده گرفتند.
وی در توضیح و تشریح اینکه چرا در بحث بیان کمال حضرت علی اکبر علیه السلام، به مورد تشابه ایشان به رسول الله(ص) تکیه میکنیم و چرا تکیه ما بر رسول الله است گفت: در نظام هستی، کاملترین انسان و در میان تمام مخلوقات مقربترین و برترین موجود، شخصِ رسول الله(ص) است. بنابراین معنای تشابه این است که حضرت علی اکبر (ع) علیرغم سن کمشان به مراتبی از کمال رسیدهاند که من و امثال من از درک آن عاجز هستیم؟
مدیر گروه تاریخ حوزه علیمه خواهران تصریح کرد: این شباهت حتی به لحاظ ساختار بدنی و ظاهری به گونهای بود که اگر افراد متوجه نبودند یا از شهادت پیامبر(ص) اطلاع نداشتند میگفتند این شخص، خودِ پیامبر(ص) است یعنی شباهتهای ظاهری ایشان به رسول خدا(ص) بسیار بسیار زیاد بود. یا در سلوک و رفتار و منششان به قدری شباهت وجود داشت که اگر کسی دقت نمیکرد که ایشان فرزند امام حسین علیه السلام است تصور میکرد شخص پیامبر را میبیند. افرادی که پیامبر را دیده بودند وقتی این شباهت را میدیدند اگر ذهنشان توجه شهادت پیامبر نبود تصور میکردند که این شخص رسول الله است. منظور از تعبیر "منطقاً" هم یعنی در نحوه استدلال و نحوه بیان محتواها.
عاشورا صحنهای است که انسانهای کمال یافته با حضرت سیدالشهدا(ص) همراه میشوند
کارشناس تاریخ اسلام یا دور شد: حالا چنین انسانی با چنین کمالاتی در عاشورا معرفی میشود. شما میدانید عاشورا صحنهای است که انسانهای کمال یافته با حضرت سیدالشهدا(ص) همراه میشوند در این صحنه به جامعه بشری معرفی میشوند. هرچند معتقدم این معرفیها هم حداکثر ۲ یا ۳ درصد بوده است و جای بیشتری برای کار وجود دارد. اما اینکه شخصیت حضرت علی اکبر در کربلا بروز و ظهور میکند به این دلیل است که ایشان در مقابل دشمن قرار میگیرد یعنی دشمن با کسی مبارزه میکند که تمام شباهتها به رسول خدا(ص) را دارد. اغلب افراد سپاه دشمن پیامبر(ص) را دیده و درک کرده بودند. دلیل بیان این تشابه از طرف امام حسین علیه السلام هم همین بود.
وی افزود: حصرت این تشابه را مطرح کردند تا ادعای دشمن را مبنی بر اینکه این افراد (امام حسین و یارانش) مسلمان نبوده و خارج از اسلام بودند، بی اثر کنند. چنانکه در منابع و در تاریخ نیز ثبت و ضبط شده است که دشمنان حضرت چنین ادعایی کردند. بیان این تشبیه راه هر گونه تبرئه را برای آنها میبندد چون خود آنها هم اعتراف میکردند که ما با دیدن ایشان یاد پیامبر(ص) میافتیم.
ادیب با بیان اینکه در رابطه با الگوگیری از این بزرگواران باید به چند نکته توجه داشت، تصریح کرد: یک بحث در این رابطه "مثل آنها شدن" است. میدانیم چنین چیزی امکانپذیر نیست اما بحث دوم تعبیر مرحوم امام خمینی در این رابطه است که میفرمودند ما میتوانیم خود را به سایه وجودی این بزرگواران نزدیک کنیم. من وقتی میخواهم به سایه وجودی حضرت علی اکبر نزدیک شوم چند خصوصیت را در شخصیت ایشان در نظر میگیرم؛ اگر این ویژگیها در وجودم باشد آنها را تقویت می کنم و گسترش میدهم و اگر نباشد ایجادش میکنم.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در رابطه با خصوصیات کمالی باید گفت کمالات در وجود انسان پایان و سقفی ندارد. یعنی اگر جوان عزیز ما این خصوصیات را در وجود خود مییابد به این معنا نیست که دیگر به پایان رسیده بلکه میتواند آنها را گسترش داده و به کمالات بالاتر برسد. یکی از خصوصیات حضرت علی اکبر این است که علیرغم جایگاهی که در نظام الهی دارند یعنی نوه رسول خدا و از ذریه رسول الله است، منسوب به امیرالمومنین و منسوب به حضرت زهرا است، اما برای رفتن به میدان پیش قدم میشود.
تشابه نامی باعث شده برخی از تحریفگران تاریخ تلاش کنند تا ایشان را به بنی امیه و ابوسفیان منصوب کنند
حجت الاسلام ادیب با اشاره به یک شبهه در رابطه با مادر حضرت علی اکبر علیه السلام گفت: همین جا یک شبهه درباره مادر آن حضرت را پاسخ داده و از مادر ایشان دفاع کنیم. مادر ایشان با یک خانمی از خاندان بنی امیه همنام بوده است و تشابه اسمی داشته اند. همین تشابه نامی باعث شده برخی از تحریفگران تاریخ تلاش کنند تا ایشان را به بنی امیه و ابوسفیان منصوب کنند. در حالیکه این یک ظلم بسیار بزرگ در حق ایشان است.
وی افزود: حتی نقل کردهاند که معاویه ملعون میگفت علی اکبر حسین(ع) بیش از همه شایستگی حکومت دارد. این یک دروغ است ایشان حتی از جهت اجداد مادری، هیچ ارتباطی با بنی امیه ندارند. حالا فردی با این جایگاه ویژه در روز عاشورا برای شهادت پیش قدم میشود. طبق اسناد ایشان اولین نفر از اهل بیت است که از امام برای نبرد اذن میخواهد.
کارشناس تاریخ اسلام خاطرنشان کرد: امروز برای نیروهای رزمنده امروز این کار می تواند یک درس باشد که در هر جایگاه یا در هر موقعیتی می توان برای نبرد با دشمن پیش قدم و پیشکسوت شد. و این می تواند یک شاخص باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علومپزشکی تهران ویژگی دوم حضرت علی اکبر را که مجاهدان ما میتوانند از آن بهرهمند شوند، اینگونه توصیف کرد که در برخورد با دشمن دقیقاً ویژگیهای کلامی را که حضرت امیرالمومنین(ع) در خطاب به مالک اشتر بیان میکنند، رعایت می کردند.
وی افزود: از جمله اینکه دشمن را قدرتمند و دارای امکانات و قدرت بیشتر نبینند. چرا که اولیای خدا به قدرت خدا متکی هستند و با اتکا به نیرو، توان و امکاناتی که خداوند به آنها میدهد با دشمن مقابله میکنند. لذا در میدان نبرد با چنان کیفیتی بروز و ظهور میکنند که تحلیل آن با دادههای بشری قابل قبول و پذیرش نیست. به عنوان مثال با دادههای بشری نمیتوان پذیرفت که یک انسان با ۳۰۰ نفر یا بیشتر از دشمنان قدرتمند درگیر شود.
وی درباره دلیل قابل پذیرش نبودن این موارد گفت: چون در تحلیل بشری ما همه چیز را از خودمان مقایسه میکنیم، نمی توانیم بپذیریم. در حالی که مجاهد اگر به قدرت الهی تکیه و باور داشته باشد نتیجه نبرد حتی برای خود او نیز غیر قابل تصور خواهد بود.
ادیب تصریح کرد: علاوه بر دو ویژگی گذشته؛ حضرت علی اکبر(ع) مانند سایر اولیای الهی از شهادت بهنگام استقبال میکردند. می دانید که ما دو نوع شهادت داریم همانگونه که دو نوع اجل داریم اجل معلق و اجل قطعی. شهادت زودهنگام مانند اجل معلق است. آن حضرت مانند اجدادشان رسول خدا، امیرالمومنین و پدرشان حضرت سیدالشهدا علیهم السلام از شهادت زودهنگام جلوگیری میکنند. به عنوان مثال اگر ایشان اولین نفر در کربلا شهید میشد مشخص نبود که تاثیری که امروز از شهادت ایشان در وقایع کربلا میبینیم در آن صورت هم وجود داشت.
حضرت علی اکبر یک راهکار ظاهری به کار میگیرند که مجاهدان ما اگر این راهکار را اتخاذ کنند میتوانند شهادت بهنگام داشته باشند. راهکار ظاهری این است که تحت امر و فرمان امامش اقدام میکند
وی ادامه داد؛ تشخیص شهادت زود هنگام یا شهادت بهنگام یک راهکار باطنی دارد که میتوان گفت فقط برای اولیای الهی ممکن است. اما حضرت علی اکبر یک راهکار ظاهری به کار میگیرند که مجاهدان ما اگر این راهکار را اتخاذ کنند میتوانند شهادت بهنگام داشته باشند. راهکار ظاهری این است که تحت امر و فرمان امامش اقدام میکند.
کارشناس تاریخ اسلام با طرح این سوال که چرا تک تک شهدای کربلا میآمدند و از امام حسین علیه السلام اجازه میگرفتند؟، خاطرنشان کرد: این اجازه گرفتن بی دلیل نیست چون همانطور که پیش از این مطرح شد بسیاری از آنها از اولیای الهی بودند از جمله حضرت علی اکبر(ع) که به فرمایش سیدالشهدا(ع) شبیهترین مردم به رسول الله(ص) بود پس چرا باید از امام اجازه بگیرند؟ این اجازه گرفتن از این جهت است که معتقد بودند اگر تحت فرمان و اذن امام حرکت و اقدامی را انجام دهند آن اقدام (شهادت) قطعاً بهنگام بوده و در پیشگاه الهی مورد قبول است.
نظر شما