دکتر مصطفی فضائلی عضو هیئت علمی دانشگاه قم در گفتگو با خبرگزاری شبستان در استان قم، با تشریح اصول و استثنائات ممنوعیت استفاده از زور در روابط بینالملل، گفت: این اصل از قواعد اساسی حقوق بینالملل محسوب میشود، اما در عین حال دو استثنای مهم بر آن وارد شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم افزود: این استثناها که در منشور ملل متحد به صراحت مطرح شدهاند، شرایطی را تعریف میکنند که استفاده از زور تحت ضوابط مشخص مجاز است.اولین استثنا مربوط به زمانی است که شورای امنیت سازمان ملل متحد وضعیتی را به عنوان تهدید یا نقض صلح و امنیت بینالمللی تشخیص دهد.
فضائلی با بیان اینکه شورای امنیت به عنوان ارگان اصلی سازمان ملل مسئول حفظ صلح و امنیت بینالمللی است، گفت: در چنین شرایطی این شورا صلاحیت و وظیفه دارد تا تدابیر مقتضی را برای بازگرداندن نظم و امنیت اتخاذ کند.
وی ادامه داد: اقدامات شورای امنیت میتواند شامل دو دسته کلی باشد: اقدامات توسعهای که بر اساس قطعنامههایی از طرفین منازعه درخواست توقف تنش و همکاری برای کاهش بحران میشود، و اقدامات الزامآور که تحت فصل هفتم منشور ملل متحد تنظیم شدهاند. این اقدامات الزامآور میتواند شامل قطع روابط سیاسی و دیپلماتیک، تحریمهای اقتصادی، محدودیتهای حملونقل و دیگر تدابیر مشابه باشد.
مدیر گروه حقوق بینالملل دانشگاه قم تصریح کرد: در موارد ضروری، زمانی که تدابیر توسعهای و الزامآور به تنهایی موثر نباشند، شورای امنیت میتواند مجوز استفاده از زور نظامی را صادر کند. این سازوکار بخشی از نظام امنیت جمعی است که مسئولیت و اختیار آن به دست شورای امنیت واگذار شده است.
وی نمونه اشغال کویت توسط رژیم بعثی صدام را نمونه بارز این استثنا عنوان و تصریح کرد: شورای امنیت در آن زمان با صدور قطعنامههایی، مجوز اقدام نظامی را صادر کرد و کشورهای عضو سازمان ملل تحت رهبری قدرتهای بزرگ وارد عمل شده و با خارج کردن نیروهای اشغالگر، حاکمیت کویت را بازگرداندند.
فضائلی در پایان تاکید کرد: اصل ممنوعیت استفاده از زور در روابط بینالملل بدون استثنا نیست و این دو استثنا که در منشور ملل متحد پیشبینی شده، نقش کلیدی در حفظ نظم و امنیت جهانی ایفا میکنند.
نظر شما