خبرگزاری شبستان-هرمزگان، مصیب رجایی؛ پیشینه تاریخ پیدایش تعزیه در روستای ناصرآباد به طور دقیق پیدا نیست، اما برخی از قدیمی ها بر این باورند که با توجه به تاریخی بودن منطقه جغین، سابقه تعزیه خوانی دهه اول محرم در ناصرآباد به دوران صفویه بر می گردد و شیفتگان خاندان پیامبر(ص) در عزای امام حسین(ع)، واقعه جانسوز کربلا را از طریق آیین تعزیه روایت می کردند.
تعزیه خوانی در روستای ناصرآباد همانند آیین تعزیه در شهرستان های میناب و بندرعباس با روایتها و آیینهای خاص خود برگزار میشود و جدای از ویژگیهای مشترک ملی، رنگ و بویی بومی به خود گرفته، به گونهای که قابل تمایز و تفاوت از سایر استان های کشور است.
تعزیه در استان هرمزگان اگرچه ساختار کلی تعزیهخوانی را به طور عمومی در خود دارد، اما در بخشهای مختلف، دارای تمایزهای مشخصی از سایر مناطق است.
تعزیه روستای ناصرآباد تا چندین سال پیش در محوطه باز و تقریباً مستطیلشکل برگزار میشد که در یک سو به افراشتن خیمهای قرمز به منطقه اشقیا و سمت روبرو با داشتن خیمهای سبز به حوزه اولیا تعلق مییابد اما چند سالی است که به دلیل واقع شدن در محوطه مسجد روستا، دور آن دییوارکشی شده است.
وسایل تعزیه جدای از وسایل رزمی در برخی موارد با سمبلها و نشانهای بومی درآمیخته است تا زمینهای برای همذاتپنداری را فراهم آورد. در این زمینه میتوان از حضور علمها، حجله شاهزاده قاسم و لباسهای بومی برای شبیهخوانان نام برد. بهویژه لباس زنان این حوزه قابل توجه است. زن پوش های این مجالس تعزیه شبیه همان برقعی را می زنند که زنان منطقه استفاده می کنند. از نزدیکترین عناصر بومی مورد استفاده می توان به ساخت سینی حنا در تعزیه حنای قاسم اشاره نمود.
تعزیه ناصرآباد همانند سایر نقاط هرمزگان دارای تعدادی مجالس است که هر روز در دو نوبت عصر و شامگاه اجرا میشود و مردم دور تا دور محل برگزاری تعزیه حلقه زده و بر روی حصیرها بر روی زمین مینشینند و شبیه خوانان به دستور تعزیه گردان از روی نسخه و به صورت منظوم ماجراهای واقعه جانسوز کربلا را روایتگری می کنند.
تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و دورانی که خوانین در منطقه حکمرانی می کردند، تعزیه خوانی روستای ناصرآباد با حضور اهالی روستاهای جغین و توکهور و برنطین و بخشی از منوجان در محوطه مسجد تاریخی منبران برگزار می شد اما پس از وقفه ای کوتاه، مجددا از نیمه دهه ۶۰ در مرکز روستای ناصرآباد کلید خورد و تا کنون ادامه دارد.
البته مسجد و حسینیه تاریخی مشهور به «منبران» با معماری اصیل که در گذر تاریخ جان سالم به در برده بود، عاقبت عده ای خودسرانه با ادعای بازسازی، آن را به کلی نابود و از حافظه تاریخ محو شد
متولی تعزیه ناصرآباد در دوران پهلوانی اول و بخشی از پهلوی دوم بر عهده کربلایی غلامرضا راستی بود که سپس به مشهدی محمد روشناس رسید که مدیریت تعزیه و محل اسکان و پذیرایی از شبیه خوان ها را عهده دار بود.
پیشینه تعزیه خوانی ناصرآباد به دوران صفویان بر می گردد
محمود راستی، مسئول هیات تعزیه خوانی روستای ناصرآباد با اشاره به سابقه آیین تعزیه خوانی این روستا، گفت: براساس باور قدیمی ترها پیشینه تعزیه خوانی ناصرآباد به دوران صفویان بر می گردد.
وی با بیان اینکه تا تعزیه خوانی روستای ناصرآباد تا دهه ۸۰ تنها ترین آیین تعزیه در این منطقه بود، افزود: در گذشته مردم از روستاهای بیکاه، خیرآباد و برنطین شهرستان رودان، توکهور و چراغ آباد شهرستان میناب، کهور رئیس عباس و تجدانو از توابع شهرستان منوجان برای شرکت در آیین تعزیه به روستای ناصرآباد می آمدند.
مسئول هیات تعزیه خوانی روستای ناصرآباد با یادآوری اینکه تعزیه ناصرآباد از روز اول ماه محرم شروع می شود و تا عصر عاشورا ادامه دارد، عنوان کرد: تا قبل از پیروزی انقلاب تعزیه ناصرآباد در محوطه مسجد تاریخی منبران(که سال گذشته به دلیل عدم توجه مسئولان و از سر عناد و لجاجت عده ای این اثر تاریخی به کلی تخریب و با خاک یکسان شد) و با مدیریت خوانین منطقه برگزار می شد.
وی اضافه کرد: پس از پیروزی انقلاب وقفه ای در اجرای تعزیه خوانی این روستا افتاد، اما در نیمه دهه ۶۰ به همت مرحوم محمد روشناس و عده ای از شبیه خوانان، آیین تعزیه خوانی دهه اول محرم در مسجد صاحب الزمان(عج) مرکز روستای ناصرآباد دوباره رونق گرفت و عزاداران حسینی از اقصی نقاط منطقه جغین و مناطق اطراف برای تماشای این آیین به ناصرآباد می آمدند.
راستی با ذکر این نکته که در حال حاضر در مرکز بخش جغین، بخش توکهور-هشتبندی و سایر نقاط همجوار نیز تعزیه خوانی اجرا می شود، تصریح کرد: باتوجه به تعدد تعزیه خوانی اما همچنان آیین تعزیه ناصرآباد در این دهه همه روزه با استقبال سوگواران اباعبدالله الحسین(ع) برگزار می شود.
وی با انتقاد از عدم حمایت متولیان از آیین سنتی مذهبی تعزیه خوانی، بیان کرد: اجرای همه ساله تعزیه نیازمند صرف هزینه برای تهیه لباس شبحخوانان، خیمه ها، ساخت حجله، بازنویسی نسخ، پذیرای و هدیه تعزیه خوانان است و با توجه به اینکه این روستا زمین های حاصلخیزی ندارد و اکثر اهالی از راه کارگری امرار معاش می کنند تامین هزینه های تعزیه به سختی صورت می گیرد و نیازمند به حمایت مسئولان می باشیم.
فعالیت ۴۰۰ هیات تعزیه خوان در هرمزگان
هادی عرب، رئیس انجمن تعزیه خوانی استان هرمزگان با اشاره به جذابیت و کشش خاص تعزیه، گفت: تعزیه هرمزگان از نظر محتوا و بیان و روایت واقعه کربلا به همراه جلوه ها، آهنگ ها و نواهای عاشورایی به خوبی توانسته است فرهنگ عاشورا را منتقل کند و تعزیهخوانان نقش مهمی در انتقال فرهنگ عاشورا به نسلهای آینده دارند.
وی با بیان اینکه ۱۲۰ مجلس تعزیه (شامل ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بیت شعر) در ماه های محرم و صفر در این استان اجرا می شود، افزود: نسخه های تعزیه استان توسط مرحوم غزالی و قضایی به نظم در آورده شده است.
رئیس انجمن تعزیه خوانی استان هرمزگان ادامه داد: در هیج تعزیه ای همانند تعزیه هرمزگان محتوای شعری یافت نمی شود که حتی در آن تکرار وجود نداشته باشد.
وی به فعالیت حدود ۴۰۰ هیات تعزیه خوان در استان هرمزگان اشاره کرد و گفت: از این تعداد ۱۵۰ هیات در شهرستان بندرعباس و ۳۸ هیات در شهر بندرعباس فعالیت می کند و تعزیه خوانی روستای ناصرآباد بخش جغین شهرستان رودان یکی از قدیمی ترین هیات های این استان است.
عرب با یادآوری اینکه تعزیه با ورود حیدرآبادیهای هندی در بندرعباس رواج یافت، افزود: امروزه مناطق بسیار زیادی در استان از جمله بندرعباس، میناب، رودان، حاجی آباد و بشاگرد و روستاهایی نظیر ناصرآباد، نصیرایی، کریان، شمیل، رضوان و شهرهای فارغان و فین به اجرای تعزیه میپردازند.
فرخنده جلالی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی هرمزگان نیز با بیان اینکه تعزیه هنری متعالی و ماندگار است، گفت: تعزیه برای حفظ و انتقال پیام نهضت عاشوراست و در حوزه هنر، تاریخ و اندیشه نیز جایگاه خاصی دارد.
وی افزود: آیین تعزیه خوانی، رشادت سرور و سالار شهیدان و یاران باوفایش و در عین حال مظلومیت شهدای دشت نینوا همچنین غربت حضرت زینب(س) و بینوایی اسرای کربلا را به بهترین شکل ممکن به نمایش می گذارد.
معرفی شبیه خوانان قدیمی تعزیه ناصرآباد
مشهدی جمال راستی و مشهدی محمد عباس راستی از قدیمی ترین تعزیه گردان ها، حاجی جمعه از روستای بیکاه رودان، کربلایی ملاحسین روشن و شهریار ذاکری از قدیمی ترین شبیه خوانان نقش امام، مشهدی گداعلی راستین و بختیار رکنی از قدیمی ترین شبیه خوانان نقش عباس، کربلایی غلامرضا راستی و مشهدی محمد روشناس از قدیمی ترین شبیه خوان های نقش حر و شمر، مشهدی جمال راستی شبیه ابن سعد، کربلایی عباس کریم پور و مشهدی ابراهیم ذکرخو شبیه خوان نقش زینب، مشهدی شهریار ذاکری شبیه خوان نقش علی اکبر، مشهدی چاکر ذاکری و ملاحمید دهکار شبیه خوان نقش ام کلثوم تعزیه خوانی روستای ناصرآباد در دوران پهلوی اول و دوم بودند که همگی آنها به رحمت خدا رفته اند.
اگرچه آیین تعزیه خوانی هر ساله در دهه اول محرم برگزار میشود، اما همواره یکی از پرطرفدارترین آیینها در استان هرمزگان به ویژه روستای ناصرآباد به شمار می رود.
گفتنی است؛ روستای ناصرآباد متشکل از چندین پارچه آبادی با جمعیتی بالغ بر یک هزار و ۶۰۰ نفر(۳۰۰ خانوار) در فاصله ۱۰ کیلومتری مرکز بخش جغین و ۷۰ کیلومتری مرکز شهرستان رودان قرار دارد و قلعه باستانی، گورستان قدیمی، تپه تاریخی، آستانه امامزاده شاه محمد(ع) و مسجد منبران که ۱۰ بهمن ماه ۱۴۰۲ به دلیل کوتاهی و تعلل متولیان در ثبت این بنای تاریخی با خاک یکسان شد ازجمله آثار باستانی این روستا محسوب می شوند.
نظر شما