به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: سال‌های سال است که ساختمان آجریِ قرمز رنگ در مجاورت بوستان ورشو پذیرای برگزاری نشست‌های متعدد و متنوع در رشته‌های علوم انسانی شده بود و هرساله و شاید اگر دقیق‌تر بگوییم از ۱۲ سال پیش پاتوق ثابت برای حضور اساتیدی شد که مویشان را در رشته‌های تخصصی شان سفید کرده بودند و اکنون برای انتقال تجربیات خود به نسل جدید در این نشست‌ها شرکت می‌کردند.
به همین روال بود که هر هفته و هر ماه شاهد برگزاری سلسله نشست‌های تحلیلیِ گوناگونی بودیم که همواره با استقبال دانشجویان و علاقه‌مندان همراه بود و فصل جدیدی را در شکل‌دهی منسجم به گفتمان‌سازی در عرصه علوم انسانی رقم زده بود؛ با این وجود اما باز هم مثل همیشه گویا جاده برای علم و علم‌آموزی و تضارب‌آرا هموار نبوده و نیست که سَر ساختمان خانه اندیشمندان علوم انسانی حرف و حدیث پیش آمد.
ساختمان خانه اندیشمندان علوم انسانی متعلق به شهرداری تهران بوده و بر اساس قراردادی با سازمان املاک و مستغلات به صورت حبس مطلق در دهه ۹۰ در اختیار این موسسه قرار گرفت تا اینکه در تیرماه سال گذشته بود که به تدریج زمزمه‌هایی مبنی بر وجود اختلافاتی با شهرداری به گوش رسید؛ گویا شهرداری خواهان تخلیه و تحویل ساختمان به شهرداری شده و حتی تعدادی از نیروهای شهرداری، زیرمجموعه معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری قصد داشتند این ملک را از بهره‌برداران آن پس بگیرند.
بعد از این ماجرا بود که «محمدامین توکلی‌زاده»، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران اعلام کرد: «بنای پلمب خانه اندیشمندان علوم انسانی را ندارند»؛ متعاقبا مدیران خانه اندیشمندان علوم انسانی نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کردند: «با پیگیری‌های حقوقی از مراجع ذیصلاح، خوشبختانه امروز با باز شدن قفل درها، وضعیت خانه اندیشمندان علوم انسانی به روال سابق بازگشت».
البته که پیش از عید اعلام شد قرارداد واگذاری ملک خیابان ورشو به خانه اندیشمندان با حکم دیوان عدالت باطل شده و شهرداری این ملک را پس گرفته و در واقع خانه اندیشمندان علوم انسانی بی‌خانه شده است و در آخرین روز اسفند ۱۴۰۳ خانه اندیشمندان علوم انسانی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد تخلیه و واگذاری ساختمان فعلی خانه اندیشمندان علوم انسانی به تعویق افتاده است.
اما خبر جدیدی که همزمان با عید قربان از سوی خانه اندیشمندان علوم انسانی اعلام شد، این بود: «ضمن تبریک عید سعید قربان و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما بزرگواران به استحضار می‌رسد؛ در چند روز گذشته اخباری به‌صورت پراکنده و غیررسمی، در مورد آخرین وضعیت خانه اندیشمندان علوم انسانی منتشر شده که سردرگمی و نگرانی بسیاری از علاقه‌مندان به این موسسه فرهنگی را موجب گردیده است. لذا برای آگاهی عموم مردم شریف ایران به ویژه شهروندان فرهنگ‌دوستِ تهرانی و نیز همه مخاطبان، اندیشمندان و فرهیختگان حوزه علوم انسانی در سراسر کشور، در خصوصِ آخرین وضعیت محل استقرارِ خانه و آینده پیش روی این مجموعه علمی و فرهنگی معروض می دارد:
پس از دو سال چالش حقوقی بین شهرداری تهران و خانه اندیشمندان - در مورد ساختمان واقع در خیابان استاد نجات‌الهی که مالکیت آن با شهرداری است و به موجب قراردادی فیمابینِ طرفین، بهره برداری از ساختمان و فضای کنونی (واقع در بوستان ورشو) به موسسه خانه اندیشمندان علوم انسانی واگذار گردیده - متعاقب حکم قطعی صادره از شعبه دهم دادگاه تجدیدنظر استان تهران در اسفندماه ۱۴۰۲ مبنی بر حقانیتِ خانه اندیشمندان و محکومیت شهرداری تهران به ایفای تعهدات قراردادی، با پیگیری مداوم اداره کل حقوقی شهرداری و طرح دعاوی پی درپی، در اسفندماه ۱۴۰۳ دو رأی قطعی از شعبه ۳۴ دیوان عالی کشور و شعبه هشتم دادگاه تجدیدنظر استان تهران علیه خانه اندیشمندان صادر گردید که جزئیات آن توسط وکلای محترم خانه تبیین شده است و البته مورد اعتراض نیز قرار گرفته و اقداماتی جهت اعاده دادرسی صورت پذیرفته است.
به موجب این احکام قطعی، این موسسه ناگزیر به تخلیه ساختمان محل استقرار و تحویل آن به شهرداری تهران بود که در آن زمان با رایزنیِ برخی نیک‌اندیشان و دلسوزان کشور اجرای این حکم برای مدتی به تعویق افتاد. در ادامه این رایزنی‌ها، در تاریخ ۱۱/ ۰۲/ ۱۴۰۴ ریاست محترم جمهوری در پاسخ به درخواست چهل و چهار انجمن علمی و استمدادِ خانه اندیشمندان، علاوه بر گفت‌وگوی شفاهی، خطاب به شهردار محترم تهران به‌موجب مکاتبه رسمی مرقوم فرمودند: «جناب آقای زاکانی، برای استفاده عزیزان نخبه از آن مجموعه، دستور فرمایید مشکل را حل نمایند. آن ها می‌توانند تأثیر بسیار مهمی در جامعه داشته باشند.». شهردار محترم تهران نیز در واکنش به این نامه به‌صورت شفاهی قول دادند نسبت به اجرای احکام صادره، اصرار و پیگیری نخواهند کرد و خانه اندیشمندان به کار خود ادامه خواهد داد.
تنها دو هفته پس از این مکاتبه، متاسفانه در تاریخ ۲۷/ ۰۲/ ۱۴۰۴ با درخواست و پیگیری مصرانه شهرداری تهران، اجراییه رسمی از دادگاه به خانه اندیشمندان ابلاغ گردید. این در حالی بود که مسئولین شهرداری همچنان بر عدم پیگیری موضوع و عدم اجرای آرای مذکور به‌صورت شفاهی تأکید می‌نمودند. پس از انقضای مهلت ده روزه مندرج در اجرائیه، بار دیگر شهرداری با مراجعه به شعبه اول اجرای احکامِ مدنیِ مجتمع قضایی کارکنان دولت، درخواست اجرای حکم را نمود که متعاقب آن در تاریخ ۱۴۰۴/۰۳/۱۱ به موجب ابلاغیه جدید، به خانه اندیشمندان سه روز مهلت داده شد تا نسبت به تخلیه ملک و تحویل آن به شهرداری تهران اقدام کند.
این مهلت روز پنج‌شنبه ۱۵/ ۰۳/ ۱۴۰۴ پایان یافته و مدیران محترم شهرداری از مرجع قضایی درخواست کرده اند که با حضور عوامل انتظامی، نسبت به اجرایِ حکم و تخلیه ساختمان اقدام نمایند. طی این مدت، برخی مدیرانِ مربوطه در شهرداری به موازات پیگیریِ اجرای حکم قضائی، مذاکراتی با مدیران خانه اندیشمندان علوم انسانی داشته و پیشنهادهایی در چهار محور ارائه نمودند که از طرف مدیران این مجموعه علمی و فرهنگی مورد پذیرش قرار نگرفت:
۱ – حکم قضایی صادره مبنی بر تخلیه و تحویل ساختمان اجرا شود و ساختمان تحویل شهرداری گردد.
۲ – از فضای موجود تنها دو اتاق از طرف شهرداری برای برنامه‌ریزی فعالیت‌ها در اختیار موسسه خانه اندیشمندان علوم انسانی قرار گیرد.
۳ - سایر بخش‌های ساختمان به گروه‌های دیگری که شهرداری صلاح بداند اختصاص یابد.
۴ - از طرف شهرداری تهران، یک نفر به عنوان مدیر این مجموعه تعیین و در ساختمان مستقر گردد و تمشیتِ امور و نظارت بر تمام فعالیت‌هایی را که در این ساختمان انجام می‌شود برعهده گیرد و نیز در مورد اولویت‌بندی اختصاصِ سالن‌ها به گروه‌های مستقر تصمیم‌گیری نماید.
خانه اندیشمندان علوم انسانی از شروع اختلاف و سوء تفاهم از ناحیه شهرداری، بارها به صراحت اعلام کرده در چارچوب اصولِ خود آماده گفت‌وگو با مدیران محترم شهرداری برای رفع هرگونه سوءتفاهم و حل مسئله - به دور از غوغاسالاری - جهت دستیابی به یک توافق مرضی الطرفین است. کما اینکه در بیانیه شماره دو خانه که در تاریخ ۱۶/ ۰۴/ ۱۴۰۲ صادر شد، به صراحت خاطرنشان کردیم که در تعامل با مدیرانِ محترم شهرداری تهران برای دستیابی به توافقی جهت تداوم فعالیت فرهنگی در ساختمان محل استقرار، ضمن پایبندی به اصولِ تعامل منطقی، از دو خطِ قرمز و اصل بنیادینِ «استقلال در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های خانه» و «حفظ حرمت بزرگان و پیشکسوتان علمی و فرهنگی به عنوان سرمایه‌ها و میراث معنوی کشور» عدول نخواهیم کرد.
نیک پیداست که پیشنهاد شهرداری تهران، به صراحت ناقضِ دو اصل مذکور و معطوف به قلبِ ماهیت و جوهره خانه اندیشمندان و مغایر با فلسفه وجودیِ آن است. بدیهی است با توجه به کِثرت برنامه‌های خانه، پذیرش این پیشنهاد موجب تشتت مدیریتی و بروز اختلاف گردیده و مآلا اعتبارِ این مجموعه علمی و فرهنگی را خدشه‌دار خواهد کرد. خانه اندیشمندان علوم انسانی در طول پانزده سال فعالیت خود همواره در چارچوب نظام جمهوری اسلامی فعالیت کرده، هرگز از قوانین و مقررات کشور تخطی ننموده، از تعهدات قراردادی با شهرداری نیز سَر باز نزده و در هیچ زمانی حتی یک مورد تخلف از ناحیه شهرداری یا دیگر مراجع در خصوص عملکرد این نهاد غیرسیاسی و غیرجناحی گزارش نشده است.
در طول این مدت، خانه اندیشمندان همواره منادی چندصدایی و تکثر آراء و اندیشه‌ها بوده و قریب به ۲۵۰ نهاد علمی و فرهنگی و مدنی برای انجام فعالیت‌های خود از ظرفیت‌های این مجموعه استفاده کرده و می‌کنند چراکه خانه اساساً نگاه هم‌افزایانه به فعالیت‌های علمی و فرهنگی دارد. خانه اندیشمندان از رویکرد شهرداری تهران برای توسعه فضای گفت‌وگو و اندیشه‌ورزی استقبال و آن را تحسین می‌کند اما پیشنهاد می‌شود به جای محدود کردن فضای فیزیکی خانه اندیشمندان و ایجاد نارضایتی در میان طیف وسیعی از نخبگان، از ظرفیت‌های موجود و استفاده‌نشده خود در بخش‌های دیگر از جمله فرهنگسراها، خانه‌های فرهنگ و سرای محلات برای راه‌اندازی فضاهای جدید گفت‌وگو و اندیشه‌ورزی بهره گیرد.
ما از شهردار محترم و اعضای گرانقدر شورای اسلامی شهر تهران انتظار داریم باتوجه به سوابقِ این نهاد فرهنگی و علمی، با تمهید سازوکاری مناسب نسبت به حمایت از تداوم فعالیت‌های خانه اندیشمندان اقدام لازم را مبذول فرموده و در راستای نامه رئیسِ جمهور محترم و با اجابتِ درخواست بسیاری از شخصیت‌های دلسوز کشور و نظام، تداوم فعالیت این مجموعه را در مکان کنونی و به روال سابق امکان‌پذیر نمایند. بی شک اجرای حکم تخلیه، ضمن آسیب زدن به مجموعه بزرگ علوم انسانی کشور، شهروندان و عموم مردم را نیز از خدماتِ علمی و فرهنگی فاخری که نزدیک به دو دهه از آن بهره‌مند بوده‌اند، محروم کرده و یاس و ناامیدی و سرخوردگی را در جامعه علمی و دانشگاهی کشور ترویج خواهد کرد. در خاتمه خاطرنشان می‌نماید مواضعِ خانه منحصرا از طریق رسانه‌های رسمیِ «خانه اندیشمندان علوم انسانی» اعلام می‌گردد.
شانزدهم خرداد هزار و چهارصد و چهار
خانه اندیشمندان علوم انسانی»
پیگیری مسأله خانه اندیشمندان در جلسه هیات دولت
امروز هم فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت هم در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مسئله پیش آمده برای خانه اندیشمندان علوم انسانی در جلسه هیات دولت مطرح و پیگیری شد.
وی افزود: به دستور رئیس‌جمهور، اقدامات لازم برای رفع موانع و حمایت از این نهاد علمی و اندیشه‌ورز در دستور کار قرار گرفت.
سخنگوی دولت در ادامه تاکید کرد: دولت خود را متعهد به پشتیبانی از جریان آزاد فکر، اندیشه و تبادل نظر می‌داند.»
با اطلاعیه تازه‌ای که از سوی خانه اندیشمندان علوم انسانی صادر شده است فقط باید منتظر باشیم و ببینیم آیا کسی به داد این مظلومیت و آه فروخورده خانه اندیشمندان علوم انسانی خواهد رسید یا خیر؛ پر واضح است که کسی از اینکه خانه پلمب شود خوشحال نخواهد شد اما با این وجود آیا کسی هست که به فریاد این وضعیت برسد؟
نظر شما