به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، اگر تا دیروز گردشگری تنها به بازدید از آثار تاریخی، هتلهای مجلل و عکسهای یادگاری در اماکن دیدنی خلاصه میشد، امروز نگاه جمهوری اسلامی به این مقوله در حال پوستاندازی است؛ نگاهی که گردشگری را نه صرفاً رفتوآمد، بلکه زمینهای برای "رشد معنوی"، "تمدنسازی" و "جامعهپردازی" میداند.
در نشست کمیسیون تخصصی کارگروه ملی زیارت در حرم مطهر حضرت احمدبنموسی(ع)، این نگاه تازه توسط سخنرانان، با صراحت بیان شد.
این نشست، امروز ۱۷ خردادماه در جوار بارگاه حضرت شاهچراغ(ع) با حضور جمعی از مسئولان ملی و استانی، به محفلی برای ترسیم آیندهای نوین در حوزه زیارت و گردشگری دینی بدل شد؛ آیندهای که محور آن، سومین حرم اهل بیت(ع) در شیراز است.
در این نشست، مفاهیمی چون توسعه زیرساخت، حکمرانی فرهنگی، تقویت زیارتپذیری و تبیین رویکرد ملی در حوزه زیارت بهطور جدی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
زیارت؛ حکمرانی فرهنگی یا گردشگری مذهبی؟
امام جمعه شیراز در این نشست به صراحت از دو نوع نگاه نسبت به گردشگری سخن گفت: «گاهی گردشگران را به عنوان افرادی با وظایف و تکالیف در نظر میگیریم، اما زمانی که کارگروه زیارت تشکیل میدهیم، نگاه ما به این سمت است که در عرصه زیارت چگونه باید حکمرانی و مدیریت کنیم.»
این سخن، نقطه عزیمتی برای تحول در سیاستگذاریهای زیارتی در کشور است. چراکه تاکنون بسیاری از طرحهای زیارتی در ساختارهای بروکراتیک گیر کردهاند و آنگونه که باید نتوانستهاند از جنبه دینی، فرهنگی و تمدنی بهرهبرداری کنند. حال آنکه بهزعم آیتالله دژکام، ما باید با اقداماتی «تمدنسازانه و جامعهپردازانه»، زیارت را برای زائران آسان، لذتبخش و معنابخش کنیم.
مشهد، قم، شیراز؛ سهگانه حرمهای اهل بیت(ع)
نگاهی به تحولات حرمهای مطهر در ایران نشان میدهد که مشهد، بهعنوان محور زیارت رضوی، در چهار دهه گذشته با توسعه چشمگیر کالبدی و خدماتی، به الگوی نسبتاً موفقی در حوزه زیارت تبدیل شده است. امامجمعه شیراز نیز در همین نشست با تأکید بر این موضوع، گفت: «ما پیش از انقلاب هم زیارت امام رضا(ع) را داشتیم، اما تفاوت حریم قدسی امام رضا(ع) و شهر مشهد از آن زمان تاکنون بسیار زیاد شده است.»
او با اشاره به قم نیز، حرم حضرت معصومه(س) را نمونهای از توجه ساختاری به زیارت دانست. اما شیراز، سومین حرم اهل بیت(ع)، به تعبیر او «در آغاز راه است»؛ راهی که نیازمند حمایت، برنامهریزی ملی و توجه مضاعف مدیران کشور است.
سومین حرم، در انتظار نگاه ملی
آیتالله دژکام با تأکید بر جایگاه خاص حرم حضرت شاهچراغ(ع) در منظومه زیارتی ایران گفت: «استدعا دارم از تمام مدیران و مسئولان که این ویژگی خاص را درباره شهر شیراز در نظر داشته باشند... حرم حضرت شاهچراغ(ع) نیازمند حمایت بیشتری است.» او این حرم را دارای ظرفیتی ویژه برای تحول فرهنگی و اجتماعی در جنوب کشور دانست و تأکید کرد که «باید وظایف خود را نسبت به این جایگاه مقدس به درستی انجام دهیم.»
گردشگری حلال؛ گام بعدی در حکمرانی فرهنگی
یکی از کلیدواژههای مهم آیتالله دژکام در این نشست، «گردشگری حلال» و «گردشگری دینی» بود. او صراحتاً خواستار تغییر رویکردهای موجود شد و گفت: «انتظار داریم رویکرد گردشگری به سمت گردشگری حلال، دینی و اسلامی تقویت شود و این شرایط سبب خواهد شد زائران، با روحیهای بهتر و شرایطی مناسبتر به زیارت مشغول شوند.»
توسعه زیارت، از زیرساخت تا زائرسرا
در همین راستا، حسینعلی امیری، استاندار فارس، با استناد به آمارهایی از عبور ۱۲۰ هزار زائر اربعین از شیراز، خواستار توجه به زیرساختهای مسیرهای زیارتی جنوب کشور شد.
او دو محور تاریخی و استراتژیک را معرفی کرد: مسیر «طریقالرضا» که به حرکت تاریخی امام رضا(ع) از جنوب به نیشابور اشاره دارد، و مسیر تازهاحیاشده «طریقالاحمدی» که بهویژه در ایام اربعین مورد توجه زائران شیعه و اهل سنت قرار میگیرد.
به گفته وی، احداث زائرسرا در ورودی استان و الگوبرداری از خدمات ارائهشده در مشهد، گامی حیاتی برای ارتقای شأن حرم شاهچراغ(ع) است.
دولت، تسهیلگر زیارت باشد
سیدضیاء هاشمی، معاون فرهنگی معاون اول رئیسجمهور نیز با ترسیم نقش دولت در حوزه زیارت، تأکید کرد: «آستانها نهادهای دینیاند، اما دولت باید تسهیلگر باشد، نه متولی.»
او از ظرفیتهای بینظیر کشور در زمینه گردشگری زیارتی سخن گفت و هدف اصلی کارگروه را گسترش فرهنگ زیارت و توسعه گردشگری حلال دانست. هاشمی با اشاره به نقش مهم استان فارس، تأکید کرد که تصمیمگیری درباره حرمهایی چون شاهچراغ(ع)، باید به سطح سیاستگذاری ملی ارتقا یابد.
زیارت بهمثابه یک فرصت تمدنی
حجتالاسلام ابراهیم کلانتری، تولیت آستان مقدس شاهچراغ(ع)، با یادآوری ظرفیت ۳۰ تا ۴۰ میلیون زائر در سال برای آستانهای مقدس، گفت: «اینها بسترهای اثرگذار فرهنگی، اقتصادی و تعاملات انسانیاند. اگر دستگاهها با جدیت وارد شوند، این ظرفیتها میتوانند ایران را به قطب گردشگری معنوی در منطقه بدل کنند.»
او کارگروه زیارت را ابزاری برای شکوفایی این ظرفیتها دانست و خواستار تحرک بیشتر و اقدامات جامع در این حوزه شد.
لزوم برنامهریزی شفاف و بلندمدت
بهنام بهنامجو، استاندار قم، هم با طرح این پرسش که "چرا دنبال کارگروه زیارت هستیم؟"، خواستار تدوین برنامهای ۴ و ۱۰ ساله برای توسعه زیارت در کشور شد.
به باور او، فقط با یک برنامه مدون میتوان نیازمندیها، نقش حرمها و سهم هر استان را مشخص کرد. وی پیشنهاد کرد که هر استان با تکیه بر ظرفیتهای بومی، یک بسته پیشنهادی ارائه دهد و بودجه مشخصی برای توسعه زیرساختها، اقامتگاهها و فعالیتهای فرهنگی تعیین گردد.
همافزایی ملی برای شکوفایی زیارت
غلامحسین مظفری، استاندار خراسان رضوی و دبیر کارگروه زیارت نیز کارگروه را فرصتی برای تعامل بین استانها و بررسی مشکلات مشترک دانست. او تأکید کرد که با بهرهگیری از ظرفیتهای منطقهای، ملی و حتی بینالمللی، میتوان خدماترسانی به زائران را به سطحی ارتقاء داد که هم شأن این حرکت فرهنگی باشد و هم پاسخگوی نیازهای روزافزون باشد.
زیارت، فراتر از مناسک فردی
از مجموع سخنان مسئولان چنین برمیآید که «زیارت» در نگاه جمهوری اسلامی ایران، ابزاری برای مهندسی فرهنگی، تمدنسازی و تعاملات انسانی است. امروز «حرم شاهچراغ(ع)» در آغاز راهی است که حرم امام رضا(ع) طی چهار دهه پیموده است؛ راهی که از پیادهسازی الگوهای مدیریتی تا گسترش زیرساختها، از تدوین شاخصهای ملی تا جذب سرمایه و مشارکت مردمی را میطلبد.
شرط تحقق این آرمان، چیزی نیست جز عزم ملی، برنامهریزی مدون و حکمرانی هوشمندانه در عرصه زیارت.
نظر شما