به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان؛ دعای عرفه، یکی از والاترین نمونه‌های مناجات عارفانه است که امام حسین علیه السلام در روز عرفه، با خضوع و عشق بی‌پایان، خداوند را خطاب می‌کند. این دعا، سفری روحانی است که انسان را از شناخت نعمت‌های الهی، به درک عظمت پروردگار و نهایتاً به درخواست بخشش و قرب الهی هدایت می‌کند.
امام حسین علیه‌السلام در این دعا، شناخت خدا، توحید، نعمت‌شناسی، خشوع، توبه و امید به رحمت الهی را به گونه‌ای مهندسی کرده که خواننده را مرحله‌به‌مرحله به قرب الهی نزدیک کند. دعای عرفه نه‌تنها مناجات و طلب مغفرت است، بلکه یک مسیر تربیتی و عرفانی برای درک ارتباط عمیق با خداوند محسوب می‌شود.
حجت الاسلام مرتضی بافی رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه در مناسبت‌ها، روز نهم ذی‌الحجه روز عرفه نامیده شده است، اظهار کرد: در منابع اسلامی و شیعی دهه اول ذی‌الحجه جزو دهه‌های مهم است که زمینه سلوک و تقرب به خداوند و معرفت در آن فراهم شده است.
وی افزود: روز نهم ذی‌الحجه به عنوان روز عرفه در منابع اسلامی و شیعی، یکی از ارزشمندترین روزها محسوب می‌شود این روز در دهه ذی‌الحجه قرار دارد، دهه‌ای که فرصت سلوک معنوی، تقرب به خداوند و شناخت عمیق‌تر از حقیقت هستی را فراهم می‌کند.
شناخت خداوند و تزکیه نفس
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه گفت: بسیاری از بزرگان و اساتید دینی، روز عرفه را روز شناخت خدا، شناخت خود و تزکیه نفس نامیده‌اند این روز، فرصتی برای توبه، مناجات و تلاش برای نزدیکی به خداوند است.
حجت الاسلام وافی یادآور شد: بر اساس روایات، روز عرفه زمینه‌ای برای استغفار و طلب مغفرت از گناهان ایجاد می‌کند و درهای رحمت الهی به روی بندگان باز می‌شود دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام نمونه‌ای از عمیق‌ترین مناجات‌های عاشقانه با خداوند است که علاوه بر توحید و شناخت الهی، مفاهیمی همچون مراقبت نفس، توجه به معاد، اقرار به گناه و تقویت باورهای معنوی را در خود جای داده است.
وی تأکید کرد: در مضامین دعای عرفه، توجه خاصی به عهد و پیمان با خداوند دیده می‌شود. این دعا فرصتی برای تجدید عهد و بازنگری در ارتباط با پروردگار است تا انسان بتواند با خلوص نیت و اخلاص، خود را در مسیر تقرب به خداوند قرار دهد.
امید به درک عرفه
وی در خصوص این مهم که اصل اعمال و عبادات روز عرفه سیدالشهدا برای زائران حج در صحرای عرفات ذکر شده است، گفت: بر اساس برخی روایات این موضوع فقط منحصر به زائران در صحرای عرفات نیست روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمودند اگر زمینه توبه در ماه رمضان برای فردی فراهم نشد و از گناهان، چیزی بر عهده او ماند، صبر کند و امیدوار به درک عرفه باشد. حضرت علی علیه السلام نیز فرمودند مِنَ الذُّنوبِ ذُنوبٌ لاتُغفَرُ إلاّ بِعَرَفَاتٍ، برخی از گناهان جز در عرفات بخشوده نمی شوند.
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه گریزی به روایتی از پیامبر اکرم صلوات الله علیه زد و گفت: ایشان می‌فرمایند گناهکارترین مردم کسی است که از روز عرفات برگردد و گمان کند خدا او را نیامرزیده و نبخشیده است این سوءظن به خدا بالاترین گناه است و نشان از بی‌توجهی به روز عرفه دارد.
حجت الاسلام وافی با اشاره به اهمیت روز عرفه تأکید کرد: امام سجاد علیه السلام نیز وقتی مسکینی در روز عرفه دست نیاز و حاجت به سوی مردم دراز کرد، فرمودند: تو می‌دانی امروز چه روزی است، امروز روز عرفه است، دست حاجت به سوی خدای متعال بلند کن.
به گفته وی در منابع اسلامی و شیعی اعمال و عبادات زیادی مانند انجام نماز، غسل، قرائت دعا، زیارت سیدالشهدا علیه السلام و... در این روز توصیه شده است.
مضامین قوی دعا
وی با اشاره به آثار و برکات زیارت عرفه حضرت سیدالشهدا علیه السلام و قوی بودن متن این دعا تأکید کرد: بزرگان و اهل عرفان بر این باورند که دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام به دلیل مضامین قوی و پرمحتوا نیازی به بررسی سند ندارد چرا که متن دعا آن‌قدر مستحکم، عمیق و معتبر است که خود به تنهایی ارزش و وثاقت لازم را دارد و این دعا علاوه بر آثار معنوی، یکی از برترین مناجات‌های عرفانی محسوب می‌شود که زیارت آن، برکات زیادی برای انسان به همراه دارد.
توجه به معاد
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه با بیان اینکه مضامین دعای عرفه تحدیدعهد با خدا است، افزود: در دعای عرفه به مقام انبیای الهی، پیامبران، معاد، فردای قیامت و جهان آخرت توجه شده است و یکی از مهمترین درس‌های دعای عرفه، توجه به معاد و باور به فردای دیگر است امام حسین علیه‌السلام در این دعا، انسان را به مسئولیت‌پذیری و مراقبت از اعمال خود دعوت می‌کند، زیرا ایمان به جهان آخرت باعث می‌شود رفتارها سنجیده‌تر و مسئولانه‌تر باشد.
مراقبه نیایش محور
حجت‌الاسلام وافی اظهار کرد: دعای عرفه، انسان را به مراقبه و خودکنترلی معنوی هدایت می‌کند، حالتی که آن را به مراقبه‌های نیایش‌محور می‌شناسیم با خواندن این دعا فرد به اصلاح درونی و بازنگری در اعمال خود پرداخته و مسیر کمال را در پیش می‌گیرد.
وی تأکید کرد: یکی از درس‌ها و جلوه‌های مهم دعای عرفه ابراز عقاید و باورهای درونی انسان در برابر خداوند است این تلقین و تذکر، اثر جدی بر روح و روان انسان دارد و موجب شکل‌گیری ایمان عمیق‌تر می‌شود.
وی ابراز پشیمانی و اقرار به گناهان و بدی‌ها را از دیگر درس‌های دعای عرفه عنوان کرد و گفت: دعای عرفه، فرصتی برای پشیمانی از لغزش‌ها و اقرار به گناهان است، اعتراف به خطاها در پیشگاه خداوند، انسان را از غفلت دور کرده و زمینه اصلاح را فراهم می‌کند.
به گفته وی یکی دیگر از آثار مهم دعای عرفه این است که معانی عمیق و مسیر جدیدی در سلوک معنوی را برای انسان آشکار می‌کند در این دعا امام حسین علیه‌السلام از خداوند درخواست می‌کند که اخلاص در عمل و یقین را در قلبش افزایش دهد این خواسته، نه‌تنها یک دعا، بلکه درس و راهی برای زندگی انسان پس از عرفه است.
بصیرت در دین
وی تأکید کرد: یکی از مهمترین آموزه‌های دعای عرفه بصیرت در دین یعنی شناخت عمیق‌تر حقایق و رسیدن به درک صحیح از ایمان و بندگی است و دعای عرفه به انسان کمک می‌کند تا مسیر تقویت یقین، خلوص نیت و بینش روشن‌تر در زندگی معنوی را طی کند.
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه خاطرنشان کرد: توجه به فرازهای مهم این دعا می‌تواند مسیر سلوک و ارتباط انسان با خدا را عمیق‌تر کند و امید است با گسترش این مهم توجه بیشتری به مضامین ارزشمند آن صورت گیرد.
حجت الاسلام وافی ابراز امیدواری کرد: بندگان حق، با آمادگی روحی و عقلی خود، روز عرفه را درک کنند چراکه کسی عرفه را درک می‌کند که پیش از عرفه حال انتظار برای رسیدن عرفه را داشته باشد.
وی بزرگ شمردن نعمات خداوند را از دیگر درس‌های مهم دعای عرفه سیدالشهدا برشمرد و تأکید کرد: امام حسین علیه السلام نعمت‌هایی که از ناحیه حضرت حق رسیده است را بزرگ می‌شمارد و نعمت به ظاهر کوچک را نیز یاد می‌کند و با دیدن الطاف بی‌نهایت خداوند، اولین درس که توجه به نعمات خداوند، خداشناسی و ستایش حضرت حق است را یادآوری می‌کند.
تدبر در معنای دعا
وی بر تدبر در معنای دعا، مطالعه قبل از دعا و ... تأکید کرد و گفت: اگر امروزه بخواهیم مهمترین درس این دعا را مرور کنیم توجه به مظلومان جهان است که در چندین فراز دعای عرفه به آن اشاره شده است.
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه بر توجه به مظلومیت و حمایت از مظلومان جهان، درخواست نصرت برای مظلومان و نابودی ظالمان تأکید کرد و افزود: بر اساس فرازی از دعای عرفه «وَ هُوَ لِلدَّعَوَاتِ سَامِعٌ وَ لِلْکُرُبَاتِ دَافِعٌ وَ لِلدَّرَجَاتِ رَافِعٌ وَ لِلْجَبَابِرَهِ قَامِعٌ»، اوست که دعای بندگان را مستجاب می‌گرداند و گرفتاری‌هایشان را دفع می‌کند و مقامشان را بالا می‌برد و گردنکشان را سرکوب می‌کند و این وعده حتمی خداوند متعال است که دنیایی بدون ظلمِ ظالمان و کفار پیش رو خواهیم داشت.
حجت الاسلام وافی با اشاره به این مهم که دعای عرفه با شناخت نعمت‌های الهی آغاز شده و انسان را به اوج بندگی و خضوع در برابر خداوند می‌رساند. گفت: یکی از نکات مهم این دعا، درخواست نصرت الهی برای مظلومان جهان است که در بخش‌های مختلف دعا به آن اشاره شده است و امسال باید بیش از پیش به این بخش توجه کنیم و در مسیر حق و عدالت حامی مظلومان جهان به ویژه مردم مظلوم فلسطین و غزه باشیم.
خداباوری
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه با بیان اینکه دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام جنبه توحیدی و خداباوری عمیقی دارد، اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب نیز دعای عرفه سیدالشهدا را مرتبط با دعای چهل و هفتم صحیفه سجادیه و دعای امام سجاد علیه‌السلام دانسته و بر تبیین مفاهیم آن تأکید کرده‌اند.
دعای عرفه سجاد(ع)
حجت‌الاسلام وافی با اشاره به دعای عرفه امام سجاد علیه‌السلام، گفت: دعای عرفه امام سجاد علیه‌السلام در ۱۰ بخش منظم به بیان نکاتی شامل امام‌شناسی، انسان‌شناسی، شناخت حیله‌های شیطان، درس‌هایی درباره شیطان‌شناسی و... می‌پردازد.
وی با بیان اینکه این دعا به انتظار حکومت اهل‌بیت علیهم‌السلام نیز اشاره دارد و توجه خاصی به امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه در آن دیده می‌شود، یادآور شد: این دعا طولانی‌ترین دعای صحیفه سجادیه و وسیع‌تر از دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام بوده و بخش‌های مفصل‌تری دارد.
وی بر خواندن دعای عرفه امام سجاد علیه السلام قبل از نماز ظهر و قبل از خواندن دعای عرفه سیدالشهدا علیه السلام تأکید کرد و ابراز امیدواری نمود: این مهم که سیره اهل بیت است شکل پیدا کرده و گسترش یابد.
رئیس بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه با بیان اینکه دعای عرفه دارای دو بخش صدر (شروع دعا) و ذیل (پایان دعا) است، گفت: در خصوص ذیل و انتهای دعا بحث‌هایی وجود دارد، برخی معتقدند که بخش پایانی از زبان امام حسین علیه‌السلام نیست، در برخی منابع مانند مفاتیح‌الجنان، این قسمت جداگانه آورده شده است، اما علامه مجلسی دربحارالانوار و برخی اساتید دعای عرفه را بدون بخش پایانی نقل کرده است.
حجت الاسلام وافی افزود: برخی بر این باورند که سبک این قسمت با شیوه بیان اهل‌بیت علیهم‌السلام تفاوت دارد و در ۸۰۰ واژه آن صلوات بر پیامبر صلوات‌الله‌علیه که جزو سنت دعاهای اهل‌بیت است، دیده نمی‌شود.
وی تأکید کرد: این تعابیر، مضامین عرفانی و سلوکی عمیقی دارند و خواندن آن‌ها برای تقرب به خداوند است و پیشنهاد می‌شود که خواندن انتهای دعای عرفه نیز ترک نشده و مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه دعای عرفه به زبان‌های مختلف ترجمه شده است، یادآور شد: برخی اساتید در تحقیقات خود از مضمون دعای عرفه استفاده می‌کنند به طور مثال سید محسن فاطمی یکی از اساتید دانشگاه آمریکا (فوق دکترای روانشناسی) در تحقیقات خود بخشی از دعا را کاربردی و به عنوان درمان افسردگی و اضطراب آورده که نشان می‌دهد به جز جنبه‌های عمومی، به دعای عرفه سیدالشهدا علیه السلام در دنیا نیز توجه می‌شود.
نظر شما