خبرگزاری شبستان؛گروه دین و اندیشه؛ در دوره رسول خدا اولین مرکزی که برای اداره جامعه تاسیس وبنا شده مسجد است. اهمیت مسجد در همه ادیان الهی مشخص است ؛ رسول اکرم (ص) تمام فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی و نظامی و...را بر محور مسجد و در مسجد انجام می دادند و مسجد محور همه امور بود. اولین نهاد تشکیلاتی در تاریخ تمدن اسلامی مسجد است و قرن‌ها بر همین منوال بوده است که مساجد نقش اساسی در تحولات اجتماعی وسیاسی داشته اند ؛
در انقلاب اسلامی و پیروزی انقلاب نیز نقش اول را مساجد دارند و بهترین کانون‌های ارتباطی امام با مردم مساجد بودند؛ بنابراین مساجد را باید ارج نهاد و محوریت آنان را حفظ نمود. مهم تر این که زمینه حضور پر شور مردم در مسجد را فراهم کرد به ویژه نسل جوان و نوجوان را باید با مساجد مرتبط کرد. البته می دانید که ایجاد ارتباط تنگا تنگ با مساجد نیازمند برنامه های خاص است که از این مجال بیرون است و ان شاءالله در فرصت دیگر پرداخته می شود.
به مناسبت سالروز شهادت حضرت باقرالعلوم علیه السلام و با توجه به عنایت خاص آن حضرت به موضوع مسجد و محور قرار دادن مسجد در فعالیت ها و امور مختلف، حجت الاسلام «امیرعلی حسنلو» استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه در رابطه با همین موضوع یادداشتی را در اختیار خبرگزاری شبستان گذاشته است که در ادامه متن این یادداشت را خوانید؛
مسجدی ها؛ پرچمداران بهشت هستند
مسجد در نظر امام باقر علیه السلام - با اقتدا به سیره جد بزرگوارش رسول خدا- جایگاه رفیعی دارد؛ حضرت تمام فعالیت‌های علمی خود را در مسجد جدش رسول خدا انجام می داد و برای آن حرمت و احترام فراوان قایل بود. از آن حضرت روایت شده است که فرمودند: « قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله لِجَبْرَئِیلَ؛ أَیُّ الْبِقَاعِ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی، قَالَ: الْمَسَاجِدُ وَ أَحَبُّ أَهْلِهَا إِلَی اللَّهِ أَوَّلُهُمْ دُخُولًا إِلَیْهَا وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا؛ رسول اکرم از جبرئیل سؤال کرد، کدام مکان‌ها نزد خداوند محبوب‌تر است؟ جبرئیل عرض کرد: «مساجد» و دوست داشتنی‌ترین اهل مسجد نیز کسی است که پیش از همه به مسجد داخل و پس از همه از مسجد خارج شود.» همچنین در حدیث دیگری می فرمایند: پیامبر اکرم (ص) در وصایایی به ابوذر فرمود: «ای ابوذر! خوشا به حال پرچمداران روز قیامت که پرچم‌ها را به دوش برگرفته و پیش از دیگران به بهشت وارد می‌شوند. آنان همان کسانی هستند که در سحرگاهان و دیگر اوقات در رفتن به مساجد بر دیگران پیشی می‌گیرند.»
در سیره نورانی امام باقر(ع) آمده است: «آن حضرت هرگاه حاجتی داشتند یا مشکلی برای ایشان پیشامد می کرد به مسجد می‌رفتند و در آن مکان مقدس دعا می‌کردند. در زمینه مساجد روایات فراوانی در منابع روایی شیعه وجود دارد تا جائی که در کتاب‌های روایی و معاجم بزرگ فقهی و حتی تاریخ در باب مسجد و اهتمام به آن و حضور در آن و فضیلت مساجد باب‌های خاص وجود دارد. به مواردی اشاره می شود:
امام باقر(ع): «إِذَا دَخَلْتَ الْمَسْجِدَ وَ أَنْتَ تُرِیدُ أَنْ تَجْلِسَ فَلَا تَدْخُلْهُ إِلَّا طَاهِراً وَ إِذَا دَخَلْتَ فَاسْتَقْبِلِ الْقِبْلَةَ ثُمَّ ادْعُ اللَّهَ وَ اسْأَلْهُ وَ سَمِّ حِینَ تَدْخُلُهُ وَاحْمَدِ اللَّهَ وَ صَلِّ عَلَی النَّبِیِّ(ص)؛ امام محمد باقر(ع) فرمود: هرگاه خواستی وارد مسجد شوی و آنجا بنشینی، طاهر باش و وضو بگیر و چون وارد شدی، رو به قبله باش، سپس خدا را بخوان و از او درخواست نما و به هنگام ورود بسم الله بر زبان آور و خدا را حمد و ثنا بگو و بر پیامبر (ص) درود بفرست. در واقع حضرت با این بیان می فرماید بهترین ذکر ها در مسجد صلوات بر پیامبرش می باشد.
کودکان را در مسجد در میان صف ها و بین بزرگسالان جای دهید
کودکان را از کودکی باید به نماز تمرین داد. کودک باید با محیط مسجد مأنوس باشد. به تجربه ثابت شده است که اگر کودک به مسجد نرود، اگر در جمع نباشد نماز خواندن جمع را نبیند به این کار تشویق نمی شود.
گاهی متأسفانه رفتار و برخوردهای دور از انتظار مؤمنان نسبت به کودکانی که با اشتیاق برای نماز جماعت به مسجد آمدند، موجب سرخوردگی و شاید انحراف کودک از مسیر دین شود. شخصی برای من تعریف می کرد که «در کوچکی همیشه سعی می‌کردم نماز خود را در مسجد بخوانم. روزی در حال نماز متوجه شدم پیرمردی مراقب من است. نمازم که به پایان رسید، پیرمرد به من گفت نمازت درست نیست و سپس با سخنان نیشدار خود مرا ملامت کرد. من غرق در سکوت بودم؛ هرگاه می‌خواستم از او بپرسم کجای نماز من اشتباه است، اجازه نمی‌داد و پیوسته می‌گفت نمازت درست نیست و امثال تو حق ندارند به مسجد بیایند. از آن به بعد تصمیم گرفتم دیگر به مسجد نروم و در منزل هم نماز نخوانم؛ این نخستین قدم برای ترک کامل نماز و انحرافم از دین بود.»
این در حالی است که سیره معصومان(ع) کاملاً با این شیوه برخورد مخالف است. جابربن‌عبدالله می‌گوید: از امام باقر(ع) در مورد حضور کودکان در نماز جماعت مسجد پرسیدم. امام(ع) فرمودند: کودکان را در صف آخر در کنار هم قرار ندهید، بلکه آنان را در بین صف‌ها جداجدا بنشانید و با ایستادن بزرگترها در میانشان جدایی بیفکنید این توصیه بدان جهت هست که ممکن است کودکان در نماز سکوت را رعایت نکرده و سروصدا کنند، چنانکه عملا هم همینطور است اما وقتی در میان بزرگترها باشند هم اذکار را یاد می گیرند وهم آرامش دارند ؛ یکی از روش‌های یاد دادن نماز به کودکان همین شرکت دادن آنان در نمازهای جماعت مساجد است.
در این شرایط کودکان احساس بی‌توجهی و بی‌احترامی نمی کنند و با این شیوه، هم احترام کودکان را حفظ کرده‌ایم و به آنان شخصیت داده‌ایم و هم انگیزه حضور آنان در مسجد و نماز جماعت بیشتر شده، در عین حال به نماز جماعت نیز نظم خاصی بخشیده‌ایم.
مسجد، مجلس درس حضرت امام باقر(ع)
سیره نورانی امام باقر (ع) این بود که در مسجد النبی به روشنگری می پرداختند ومعارف دین را به مردم می آموختند از همه فرق اسلامی به حضورش شرفیایاب می شدند. شاگردان حضرت از همه فرق بودند. مسجد، با این پایگاه و جایگاه در میان مسلمانان شناخته شده بود و کانونی بود برای تعلیم همه گانی دین و ارتباط با مردم.
جلسات درس امام باقر العلوم(ع) علاوه بر مدینه و مسجد النبی(ص) در مکه و مسجد الحرام هم تشکیل می شد؛ چنان که ابوبصیر می گوید که ابو جعفر(ع) با عده ای از شاگردان و یاران خود در مسجد الحرام نشسته و به درس و بحث مشغول بودند که طاووس یمانی با عده ای آمد و پرسید: «استاد جلسه کیست؟ گفتند: محمّد بن علی علیه السلام. طاووس یمانی گفت: من هم او را می خواهم.
مسجد و ظهور حضرت حجت سل(عج)
همچنان که شروع و ادامه حکومت اسلامی در زمان رسول خدا(ص) از مسجد بوده و همچنین وصی و خلیفه بلافصل آن حضرت، حضرت امام علی (ع)، در مسجد حکومت را تشکیل داد و اداره حکومت هم از مسجد بوده، در این راستا شروع حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) نیز از مسجد خواهد بود. «بعضی روایات مؤید آن است که حضرت حجت(عج) در آغاز کار با اندکی از یاران ظهور می کند و از مسجدالحرام ظهورش شروع می شود.»
در این باره از امام باقر (ع) روایت شده است که فرمودند: «همانا قائم ما از راه کوه ذی طوبی با ۳۱۳ مرد به عدد رزمندگان جنگ بدر می آید تا اینکه به حجر الاسود تکیه داده و پرچم پیامبر (ص) را می افرازد.» بنابراین روایت، شروع نهضت جهانی حضرت مهدی (عج) از مسجدالحرام است و از آنجا به دنیا پیام خواهد داد و ندای ملکوتی «أنا المهدی» را به گوش جهانیان خواهد رساند. آن حضرت برای فتح جهان، از مسجد شروع خواهد کرد.
در مسیر مسجد، تمام موجوادات زیر پایت تسبیح می گویند
سیره امام باقر(ع) و همه ائمه خود بهترین راهنما برای حضور در مساجد هست، هیچگاه دیده نشد که رسول خدا (ص) برای نماز در مسجد حضور نیابند. دیگر ائمه (ع) هم در صورت نبود مانع در مساجد فعالیت علمی داشتند و دین با تکیه بر کانون مساجد حفظ گردیده است چرا که بهترین راه ارتباط با مردم همین کانون‌های دینی هستند.
امام باقر(ع) دراین باره می فرماید: «من ترکَ الجماعةَ رغبةً عنها و عن جماعةِ المسلمین مِن غیرِ علةٍ فلا صلاة له» کسی‌که از روی بی‌میلی، بدون عذر و علت نماز جماعت را که اجتماع مسلمانان است، ترک کند، نمازی برای او نیست. در جای دیگری می فرمایند: «هرکس به سوی مسجدی برای نماز حرکت کند تمام موجودات زیر پای او تسبیح می گویند و ثواب آن را برای این فرد می نویسند».
جلسات علمی حضرت امام باقر علیه‌السلام در مسجد برگزار می شد و اصحاب و یاران هم این روش را عملا از حضرت فرا گرفتند و مساجد سراسر ممالک اسلامی محلی برای آموزش وتعلیم وانتقال سیره وسخنان اهل بیت(ع) بود. افزون بر آن حضرت به برخی از شاگردانش همچون «ابان بن تَغْلب» فرمود: «اِجْلِسْ فِی مَسْجِدِ الْمَدینَةِ وَ اَفْتِ النّاسَ فَاِنّی اُحِبُّ اَنْ یُری فِی شِیعَیتی مِثْلُکَ؛ در مسجد مدینه بنشین، و برای مردم فتوا بده، زیرا من دوست دارم در میان شیعیانم فردی مثل تو دیده شود.
نظر شما