«داوود طالبی» فعال رسانهای در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره وضعیت نشرکتاب و کتابخوانی در کشور گفت: نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران امسال نیز با همان شعارهای همیشگی و غرفههای رنگارنگش آغاز به کار کرده است. اما پشت این ظاهر پرزرق و برق، واقعیتی تلخی نهفته است که کمتر کسی جرأت بیان آن را دارد. صنعت نشر ایران به شکلی خزنده در حال از دست دادن حیات خود است و این زوال، تبعات جبرانناپذیری برای فرهنگ عمومی کشور خواهد داشت.
وی افزود: در پنج سال گذشته شاهد افزایش سرسامآور ۴۰۰ درصدی قیمت کتابها بودهایم. کتابی که روزی با دو ساعت کار یک کارگر قابل خرید بود، امروز به کالایی لوکس تبدیل شده که برای تهیه آن باید یک روز کامل کار کرد. این افزایش قیمت در حالی رخ داده که قدرت خرید مردم به شدت کاهش یافته است. نتیجه این وضعیت، رشد قارچگونه بازار سیاه کتاب و فروش غیرقانونیPDFها شده است. بسیاری از کتابدوستان امروز ناگزیر به استفاده از همین نسخههای غیررسمی روی آوردهاند، چرا که قیمت کتابهای اصلی از توان مالی خارج شده است.
داوود طالبی با اشاره به وضعیت ناشران کتاب اظهار کرد: ناشران کوچک که روزی موتور محرکه صنعت نشر کشور بودند، یکی پس از دیگری تعطیل میشوند. آمارها نشان میدهد حدود ۳۰ درصد از این ناشران در سه سال گذشته ورشکست شدهاند. تیراژ کتابها از ۳۰۰۰ نسخه در دهه ۸۰ به رقم ناامیدکننده ۵۰۰ نسخه در سالهای اخیر رسیده است. این ارقام به وضوح نشان میدهد که صنعت نشر ایران در حال تجربه یکی از سختترین دورههای حیات خود است. اما مشکل تنها به اقتصاد نشر محدود نمیشود.
این فعال رسانه ای با بیان اینکه تغییر الگوی مصرف فرهنگی در جامعه نگرانکننده است، توضیح داد: سرانه مطالعه در کشور به ۱۲ دقیقه در روز کاهش یافته و بررسیها نشان میدهد ۶۰ درصد از ایرانیان در سال گذشته حتی یک کتاب هم نخواندهاند. در حالی که در ترکیه، سرانه مطالعه به ۶۵ دقیقه در روز میرسد و دولت با کاهش ۵۰ درصدی قیمت کتاب برای جوانان، به شدت از کتابخوانی حمایت میکند و همچنین ژاپن با ۴۵ دقیقه مطالعه روزانه، یکی از پیشرفتهترین سیستمهای انتشار کتاب الکترونیک را دارد. حتی در کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی، سرانه مطالعه ۳۵ دقیقه است و کتابخانههای مجهز به آخرین فناوریها در دسترس عموم قرار دارد.
وی یادآور شد: جوانان امروز ترجیح میدهند به جای مطالعه کتابهای کامل به خلاصههای شبکهای بسنده کنند یا کتابهای صوتی گوش دهند. این تغییر ذائقه فرهنگی، هرچند به خودی خود قابل احترام است، اما نشاندهنده فاصله گرفتن از مطالعه عمیق و تفکر انتقادی است. این تغییر الگوی رفتاری زنگ خطر جدی برای آینده فرهنگی کشور است. وقتی جامعه از کتاب فاصله میگیرد، به تدریج توان تفکر نقادانه، تحلیل عمیق مسائل و خلاقیت را از دست میدهد. تجربه کشورهای موفق نشان میدهد که توسعه واقعی بدون سرمایهگذاری روی کتاب و مطالعه ممکن نیست.
این فعال رسانه ای با اشاره به سیاستگذاریهای فرهنگی کشور در حوزه نشر گفت: مالیات ۹ درصدی بر کتاب که در مقایسه با بسیاری از کشورها رقم بالایی محسوب میشود خود تنها یکی از این تصمیمهای است که به نشر لطمه زده است؛ از طرفی بودجه تبلیغات کتاب کمتر از یک درصد کل بودجه فرهنگی را تشکیل میدهد، در حالی که این رقم برای سینما و تئاتر به ۱۵ درصد میرسد. دیجیتالسازی نشر نیز با مشکلات جدی روبرو است و پلتفرمهای داخلی تنها ۲۰ درصد از بازار را در اختیار دارند. راه نجات این صنعت حیاتی در گرو اقدامات فوری و برنامهریزی بلندمدت است.
وی حذف مالیات بر کتاب، ایجاد کارتهای تخفیف برای قشر دانشجو و فرهنگی و تأسیس بانک کتاب را از جمله اقدامات فوری برشمرد که میتواند به بهبود وضعیت نشر کمک کند و اظهار کرد: در بلندمدت نیز الزام صداوسیما به ترویج کتابخوانی، ایجاد زنجیره توزیع در مناطق محروم و حمایت از تولید کتابهای صوتی باکیفیت میتواند تأثیرات مثبتی در این راستا داشته باشد.
وی تصریح کرد: بحران صنعت نشر ایران امروز به نقطهای رسیده که دیگر نمیتوان آن را نادیده گرفت. این صنعت روزی مایه افتخار فرهنگ ایرانی بود. اگر مسئولان فرهنگی کشور به فکر چاره نباشند، به زودی شاهد نابودی کامل این میراث ارزشمند خواهیم بود. آینده فرهنگ عمومی کشور در گرو تصمیماتی است که امروز گرفته میشود.
نظر شما