به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، امارات متحده عربی اخیراً جشنوارهای با عنوان «جشنواره بینالمللی خط و تذهیب» برگزار کرده است که در بخش «خط عربی» از خطوطی همچون محقق، نسخ، نستعلیق و مغربی بهعنوان نمونههایی از خط عربی یاد کرده است. این موضوع بهویژه زمانی جنجالی میشود که بدانیم خطوط محقق، نسخ و نستعلیق از جمله مهمترین خطوطی هستند که توسط خوشنویسان ایرانی در قرن چهارم هجری شناخته و تثبیت شدهاند. اقدام اخیر اماراتیها در معرفی این خطوط بهعنوان بخشی از خط عربی، مسألهای است که نمیتوان آن را نادیده گرفت و بسیاری از صاحبنظران هنر خوشنویسی آن را بهعنوان نوعی «مصادره فرهنگی» و «تحریف تاریخ» قلمداد میکنند.
در همین راستا دکتر«حجت امانی» پژوهشگر هنر اسلامی و احیاگر خط تعلیق به این اقدام اعتراض کرده و اظهار داشت که «خط عربی در واقع همان خط حجازی است که هنوز زیباییشناسی بر آن اعمال نشده است.»
به گفته وی، تاریخ و مستندات مبرهن نشان میدهند که ایرانیان با نبوغ و تجربه زیباییشناسی پیشین، هنر خطنگاری را بهسطح بالاتری رساندهاند.
امانی همچنین تأکید کرده است که خطوطی چون تعلیق، نستعلیق و شکسته نستعلیق در طی زمان، تغییرات زیباشناسانهای را تجربه کردهاند که نمیتوان ردپای خطوط پیشین را در آنها یافت، بهطوریکه ماهیت آنها بهطور کامل با خط عربی متفاوت است.
نکته جالب و در عین حال عجیب دیگر این جشنواره، حضور برخی از اساتید خوشنویسی ایرانی در هیئت داوران آن است. این خوشنویسان، که از اعضای انجمن خوشنویسان ایران هستند، تاکنون هیچگونه اعتراضی به این اقدام نکردهاند و به نظر میرسد که در برابر این تحریف تاریخی سکوت اختیار کردهاند. این سکوت، خود جای سوالاتی را برای علاقهمندان به هنر خوشنویسی و تاریخ هنر اسلامی باقی گذاشته است.
این اتفاق در حالی رخ میدهد که تاریخ هنر خوشنویسی بهویژه در ایران، ریشههای عمیقی دارد و گواهی بر تکامل و تحول آن از قرنها پیش در دسترس است. بنابراین، به نظر میرسد که مسأله تنها محدود به یک جشنواره فرهنگی نبوده بلکه به نوعی موضوعی است که باید در سطح مسئولان فرهنگی و هنری کشورها مورد توجه قرار گیرد.
در چنین شرایطی از مسئولان انتظار میرود که در برابر اینگونه تحریفهای فرهنگی و تاریخی واکنش مناسب نشان داده و نسبت به حفظ میراث معنوی و ناملموس فرهنگ ایرانی حساسیت بیشتری به خرج دهند. اگرچه هنر خوشنویسی یک پدیده جهانی است، اما هویت و اصالت آن باید حفظ و شناخته شود تا نسلهای آینده بتوانند به آن افتخار کنند.
نظر شما