نسل فردا را امروز باید ساخت؛ ضرورت تربیت اسلامی در عصر هجوم فرهنگی

خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| همه‌چیز از نگاه یک کودک آغاز می‌شود؛ نگاهی که هنوز با غبار عادت و تکرار تار نشده، نگاهی که هنوز می‌پرسد، تعجب می‌کند، تأمل می‌ورزد و معنا را می‌جوید. کودکی که روزها را با لبخند مادر و آغوش پدر می‌سنجد، و شب‌ها را با قصه‌ای از بزرگان دین به خواب می‌رود. تربیت از همین‌جا شروع می‌شود؛ از لحنِ نوازش، از واژه‌ای که به جای فریاد، فهم را یاد می‌دهد، از الگویی که پیش از آن‌که بگوید، زندگی می‌کند.

تربیت دینی و اسلامی، مفهومی ایستا در کتاب‌های درسی نیست؛ نه فقط حفظ احکام و آداب است و نه محدود به مناسبت‌های مذهبی. این تربیت، راهی است که با الگوهایی چون حضرت زهرا (س) و حضرت معصومه (س) روشن می‌شود؛ زنانی که کرامت‌شان، محدود به حریم خانه نبود و حضورشان، آرامش، صلابت و روشنی را به جامعه هدیه می‌داد.

اما این روزها، راه تربیت، ساده و هموار نیست. گردوغبار فضای مجازی، بمباران اطلاعاتی، هویت‌های جعلی و قهرمان‌سازی‌های تصنعی، جاده‌ی تربیت را پر پیچ و خم کرده‌اند. در چنین موقعیتی، اگر خانواده‌ای بخواهد فرزندی «با ایمان، با حیا، با شعور اجتماعی» پرورش دهد، باید با همه توانش بایستد، بیاموزد، مقاومت کند و عاشقانه ادامه دهد. و این خانواده، بی‌دفاع نیست.

سه‌ضلعی تربیت مؤثر

تربیت نسل آینده، امروز دیگر فقط دغدغه معلمان و مربیان مدرسه نیست. سردار فرج شجاعی معاون فرماندهی انتظامی فارس در تبیینی هوشمندانه، سه ضلع تأثیرگذار بر فرآیند تربیتی را معرفی می‌کند: خانواده، گروه هم‌سالان و نهادها و مراکز فرهنگی و آموزشی. اما او تاکید می‌کند که نقش خانواده‌ها به مراتب از دو ضلع دیگر مهم‌تر است. حقیقتی که بارها در مطالعات تربیتی به آن اشاره شده، اما در دنیای پرمشغله امروز، گاه از آن غفلت می‌شود.

«الگو گرفتن از سیره و منش اهل بیت(ع)» این اشاره، نه یک توصیه مذهبی که نوعی بازتعریف هویت تربیتی در جامعه اسلامی است؛ چرا که اهل بیت(ع)، نماد ایمان و تقوا و الگوی پررنگی از علم، حضور اجتماعی و تربیت نسل بوده‌اند.

اهل‌بیت؛ نقشه راه تربیت

در دل این تأکید، شجاعی ما را به سرچشمه‌ای ناب برای تربیت دینی و اخلاقی فرزندان ارجاع می‌دهد: «الگو گرفتن از سیره و منش اهل بیت(ع)» این اشاره، نه یک توصیه مذهبی که نوعی بازتعریف هویت تربیتی در جامعه اسلامی است؛ چرا که اهل بیت(ع)، نماد ایمان و تقوا و الگوی پررنگی از علم، حضور اجتماعی و تربیت نسل بوده‌اند.

هجوم بی‌مرز به ذهن‌ها

اما تربیت در دنیای امروز بی‌چالش نیست. یکی از تهدیدهای مهمی که معاون انتظامی استان فارس به آن اشاره می‌کند، فضای مجازی و آسیب‌های آن است. او با نگرانی از اهداف پنهان این فضا می‌گوید: «دشمنان و مخالفان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به دنبال تزلزل بنیان خانواده‌ها هستند.» این جمله به روشنی نشان می‌دهد که مخاطب آسیب‌های فضای مجازی فقط کودک و نوجوان نیست، بلکه بنیان خانواده هدف قرار گرفته است؛ و در این میان، نقش مادران را در این برهه حساس، دوچندان می‌داند.

تربیت، نه تقلید غربی

او جمله‌ای را بر زبان می‌آورد که در هیاهوی هزاران نظریه تربیتی و مدل‌های غربی، ساده اما راهبردی است: «فرزندانمان را بر اساس الگوهای اسلامی تربیت کنیم.» شاید این جمله به ظاهر کوتاه، یکی از بنیادی‌ترین نیازهای امروز جامعه ما را بازگو می‌کند؛ نیازی که اگر نادیده گرفته شود، علاوه بر خانواده، بنیان‌های فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی یک ملت را تهدید می‌کند.

در عصری که فضای مجازی، بی‌هیچ مرز و محدودیتی، وارد اتاق خواب کودکان و ذهن نوجوانان شده، دیگر نمی‌توان تنها با تکیه بر توصیه‌های کلیشه‌ای، در برابر هجمه فرهنگی ایستاد.

سردار جمالی بر این باور است که خانواده، نخستین و اثرگذارترین نهاد در تربیت نسل آینده است. در نگاه او، مادران و پدران نقش بی‌بدیلی در انتقال ارزش‌ها دارند؛ نقش‌هایی که باید با تکیه بر سیره ائمه(ع) معنا و جهت پیدا کنند. او به‌درستی هشدار می‌دهد که در عصری که فضای مجازی، بی‌هیچ مرز و محدودیتی، وارد اتاق خواب کودکان و ذهن نوجوانان شده، دیگر نمی‌توان تنها با تکیه بر توصیه‌های کلیشه‌ای، در برابر هجمه فرهنگی ایستاد.

تربیت اسلامی از منظر او، چیزی فراتر از آموزش چند دعای شبانه یا تشویق به نماز خواندن است؛ جمالی از الگوسازی سخن می‌گوید. الگویی زنده، قابل لمس و جاری در رفتار والدین، معلمان، و حتی دوستان و هم‌سالان. به‌همین دلیل است که سه ضلع خانواده، نهادهای فرهنگی و گروه هم‌سالان را مثلثی حیاتی برای شکل‌گیری شخصیت دینی فرزندان می‌داند؛ مثلثی که اگر یکی از ضلع‌هایش ترک بردارد، ساختار تربیتی نسل آینده نیز دچار فرسایش می‌شود.

اکنونِ مسئولیت‌ساز

سردار شجاعی نقشه راهی روشن پیش پای جامعه می‌گذارد: «اگر فرزندان خوبی تربیت کنیم، در آینده جامعه‌ای پرنشاط، سرحال و موفق خواهیم داشت.» جمله‌ای که بیش از آنکه یک آرزو باشد، هشداری است برای اکنون؛ اکنونی که در آن تربیت درست، آینده‌ای روشن می‌سازد و غفلت از آن، تنها سایه‌ای از پشیمانی به‌جا می‌گذارد.

این نگاه، نه صرفاً نگاهی آرمانی بلکه مبتنی بر واقعیت‌های اجتماعی است؛ چراکه کودک امروز، شهروند آینده است و چنان‌چه امروز بر پایه محبت، ایمان، مسئولیت‌پذیری و اخلاق تربیت نشود، فردا نیز نمی‌توان از او انتظار ساختن ایرانی پیشرفته، متعالی و الهی داشت.