خبرگزاری شبستان/چهارمحال و بختیاری
در گذشته موسیقی به صورت سینه به سینه به نسل های بعدی منتقل می شد و نگاه اساتید موسیقی آن زمان نیز بیشتر به همینگونه بود، از زمان بوجود آمدن نُت در موسیقی و نگارش آن اساتید موسیقی و آهنگسازان برای نوشتن آهنگ هایی که به ذهنشان می رسید از نت استفاده می کردند.
هرچه پیش تر بیاییم نگاه علمی و مدرن تر به موسیقی باعث شد که آثاری که در این رشته تولید می شود، علمی تر و اصولی تر شود، آهنگسازانی که طی سالیان گذشته در زمینه موسیقی بختیاری کار کرده اند سعی کرده اند از این اصول با حفظ چارچوب و اصالت آن در خدمت موسیقی قوم بختیاری به شکل زیبا استفاده کنند.
در این گزارش و گزارش های بعدی سعی در معرفی موسیقی اصیل بختیاری و آسیب شناسی آن در زمان کنونی داریم.
اگر بخواهیم اشاره ای گذرا به تاریخ موسیقی بختیاری داشته باشیم می بایست یادآوری کرد که از آنجا که قوم بختیاری به صورت کوچ نشین زندگی می کنند و به طور دائم در ییلاق و قشلاق به سر می برند و از زمانی که قوم بختیاری در ایران شکل گرفت موسیقی بختیاری نیز بوجود آمد، چرا که این نوع موسیقی زندگی بختیاری ها است، حکایت دلیرمردان و شیرزنان این قوم است از بدو تولد تا زمان مرگ که به آداب، رسوم، آیین ها و فرهنگ های مختلف مردمان بختیاری اشاره می کند.
این موسیقی تداعی کننده گذشته پر فراز و نشیب قوم بختیاری همراه با احساسات وسیع است. موسیقی در بین قوم بختیاری از جایگاهی ارزشمند برخوردار است از آنجا که این موسیقی اشاره به آداب و رسوم ایل بختیاری دارد، جزئی جدایی ناپذیر از زندگی بختیاری ها است که در اصل با زندگی آنان عجین شده است.
موسیقی بختیاری شامل انواع مختلفی است که به صورت کلی می توان به موسیقی حماسی، موسیقی چپی (عزا)، موسیقی کار، شادینه خوانی ( موسیقی شاد) اشاره کرد.
از آنجایی که این موسیقی از بدو تولد تا زمان مرگ بختیاری ها را شامل می شود، هر مرحله ای از زندگی آنان دارای موسیقی خاص است به عنوان مثال زمان تولد کودک، لالایی های ویژه می خوانند یا در جشن های عروسی مقام هایی اجرا می شود که دووالالی (داماد و عروس) نامیده می شود. برای مثال یک نمونه از ترانه های محلی که در جشن های بختیاری ها توسط زنان بختیاری و به صورت گروهی خوانده می شود «یارُمِی گُلِی» نام دارد که یکی از ابیات آن را با هم می خوانیم:
بور زِ کینه؟ بور زِ کینه؟ پشت مالمون بگدشت / دَردِس چینُم آقا دوما، شیربُها داد و نشست
( اسب پیشانی سفید قهوه ای از کیست که از پشت ایل می گذرد؟ این اسب متعلق به داماد است که برای دادن شیربها آمده است)
با وجود انکه در بین قوم بختیاری شعرای بسیار خوبی وجود دارد، متأسفانه ترانه سرایانی که بتوانند در خدمت موسیقی بختیاری باشند انگشت شمار هستند، چرا که مقوله ترانه سرایی با سرودن شعر در قالب های دیگر متفاوت است.
شاید یکی از دلایلی که موجب شد خواننده افسانه ای موسیقی بختیاری زنده یاد مسعود بختیاری خود به ترانه سرایی جهت ملودی های آثارش روی آورد همین کمبود ترانه سرا در بین بختیاری ها بوده است، هرچند باید اذعان داشت طی سال های اخیر چهره های موفق و با استعدادی در عرصه ترانه سرایی بختیاری ظهور کرده اند که از آن جمله می توان کورش کیانی قلعه سردی، بیژن حسینی،امین کیانی قلعه سردی، عبدالعلی خسروی و آرمان راکیان بختیاری را نام برد.
از جمله سازهایی که در گذشته در موسیقی بختیاری به کار برده می شد می توان به سرنا، کرنا، دهل، نی شیت، نی هفت بند و کمانچه اشاره کرد که هم اکنون نیز کمابیش استفاده می شود ولی بیشتر در آثار سالیان گذشته از سازهای موسیقی ایرانی در خدمت موسیقی بختیاری استفاده شده است.
در گذشته سازهایی مانند سرنا، کرنا و دهل به مناسبت های مختلف از جمله عروسی، عزا و هنگام جنگ های مختلف قبیله ای که در بین بختیاری ها صورت می گرفت جهت تهییج و آماده سازی سربازان و بالا بردن روحیه حماسی آنان استفاده می شد که هم اکنون نیز کمابیش در پاره ای از مجالس شادی و عزا مورد استفاده قرار می گیرد.
متأسفانه یکی از آسیب های بسیار مهم که صدمات جبران ناپذیری بر پیکره موسیقی بختیاری وارد کرده است، عدم تحقیق و تفحص لازم در زمینه پیدا کردن ملودی های بکر و اصیل بختیاری در بین خوانندگان و آهنگسازان این نوع موسیقی است.
اگر به این مورد نگاه مادی و ابزاری اکثر هنرمندانی که در این حیطه فعالیت دارند را اضافه کنیم می بینیم که موسیقی بختیاری در خطر ابتذال قرار گرفته است، توجه به آداب و رسوم و سنن اصیل و کهن این قوم پر صلابت و به کارگیری ملودی های اصیل، داشتن سواد موسیقایی، عدم استفاده از انواع موسیقی مبتذل تحت عنوان موسیقی بختیاری و تعهد و وجدان کاری هنرمندان این رشته به این موسیقی می تواند در راه اعتلا و اصالت این موسیقی بسیار تأثیرگذار باشد.
منبع:گفتگو با سبد رحیم عدنانی، خواننده برجسته بختیاری و موسیقی سنتی ایرانی صاحب آلبوم های مندگار و شولیز در موسیقی بختیاری
پایان پیام/
نظر شما