به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از ایلام، حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در سال ۱۷۳ هجری قمری در مدینه منوره چشم به جهان گشود. ایشان فرزند عبدالله بن علی و از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) هستند. از نسل شریف علوی و از سادات حسنی، که نسبش به امام علی (ع) بازمیگردد.
عبدالعظیم در دوران کودکی و نوجوانی، از محضر بزرگانی چون امام کاظم (ع) و امام رضا (ع) بهرهمند شد. علم، تقوا و دیانتش، او را به یکی از چهرههای درخشان خاندان اهل بیت (ع) تبدیل کرد.
هجرتی برای حفظ دین
فشار خلفای عباسی بر علویان روزبهروز افزایش مییافت. حضرت عبدالعظیم، در اوج تهدید و تعقیب، از مدینه به سامرا و بغداد و سرانجام به شهر ری هجرت کرد. هجرتی که امام هادی (ع) از آن به عنوان «هجرتی الیالله» یاد کردند؛ مقامی والا که او را در ردیف اصحاب کهف و مجاهدان راه خدا قرار میدهد.
محور تشیع در ری
محمدی، استاد تاریخ اسلام دانشگاه الزهرا، در گفتوگو با خبرنگار ما میگوید: «حضرت عبدالعظیم را باید نه تنها شخصیت مذهبی، بلکه نمادی از یک مدیر اجتماعی دانست. در ری، او حلقه وصل اهل علم، فقها و مؤمنان شد و با پایداری در ایمان، در برابر جریانهای انحرافی زمانه چون غُلات ایستاد.»
او همچنین تأکید کرد که مرقد حضرت عبدالعظیم، از همان ابتدا، پایگاه ارادت اهل بصیرت بوده است.
ولایتپذیری بینظیر
حجتالاسلام ناصر رفیعی در سخنرانی در حرم حضرت عبدالعظیم گفت: «عبدالعظیم، یار شایستهای برای امامان بود. در روایتی، امام هادی (ع) به او فرمودند: "أنتَ وَلِیُّنا حقّاً". این جمله گواهی است بر تبعیت بیقید و شرط او از امام زمان خویش.»
وی ادامه داد: «عبدالعظیم، نماد بهرهبرداری درست از فرصتها بود؛ شخصیتی که بهموقع دین را شناخت و پاس داشت. امروز ما به چنین الگوهایی سخت نیاز داریم.»
عرضه دین و مهر تأیید امام
حجتالاسلام شیخ حسین انصاریان نیز در تیرماه ۱۴۰۱ در مراسمی در قم بیان کرد: «حضرت عبدالعظیم عقاید خود را نزد امام هادی (ع) عرضه کرد. امام فرمودند: 'هذا اعتقادنا'؛ این تأیید، نشاندهنده صحت ایمان، فقه و اعتقاد آن فقیه بزرگ بود.»
حجتالاسلام سید محسن مؤمنی، استاد حوزه، نیز با اشاره به نقش راهبردی حضرت عبدالعظیم، اظهار داشت: «هجرت ایشان، صرفاً برای فرار از خطر نبود؛ بلکه مأموریتی برای تبلیغ تشیع در شرق قلمرو خلافت عباسی بود. ری با حضور ایشان، به یکی از مراکز مهم شیعه تبدیل شد.»
وی افزود: «امام هادی (ع)، زیارت حضرت عبدالعظیم را همسنگ زیارت سیدالشهدا (ع) دانستهاند؛ این یعنی جایگاه عبدالعظیم، هم در علم، هم در تقوا، و هم در بصیرت، بینظیر بوده است.»
راوی حدیث و حافظ ایمان
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، یکی از راویان قابل اعتماد شیعه بود. از امام رضا (ع) و امام جواد (ع) روایات بسیاری نقل کرد که در منابعی همچون «کمالالدین»، «الکافی» و «عیون اخبار الرضا» آمده است.
او رسالهای در اعتقادات شیعه نوشت و به امام هادی (ع) عرضه کرد. امام، پس از تأیید آن، فرمودند: «یا أبا القاسم، هذا اعتقادنا.» این تأیید، تأکیدی است بر فقاهت و عمق معرفتی حضرت عبدالعظیم.
زهرا سادات نادری، پژوهشگر تاریخ اسلام، در گفتوگو با ما گفت: «عبدالعظیم را باید چهرهای سیاسی نیز دانست. رساله اعتقادی او، بخشی از تلاش پنهان شیعیان برای حفظ هویت در عصر اختناق عباسی بود.»
حجتالاسلام محمدمهدی ماندگاری، کارشناس معارف اسلامی گفت: تعبیر «مهاجر الیالله» از زبان امام هادی (ع) در وصف ایشان آمده است. عبدالعظیم از مدینه، شهر رسولالله، به ری رفت؛ جایی که هنوز فرهنگ اهلبیت در آن کمرنگ بود. او برای حفظ دینش و ترویج معارف، خطر کرد، غربت را پذیرفت و آگاهانه هجرت کرد. این هجرت با نیت خدایی بود؛ همان هجرتی که قرآن آن را ستوده است.
وی افزود: ایشان نهتنها محدث و فقیه بودند، بلکه مرجع سؤالات اعتقادی مردم در زمانه خود شدند. امام هادی (ع) گاهی مردم را به ایشان ارجاع میداد. اگر حضرت عبدالعظیم امروز میان ما بود، شاید مرجعی تقلید میشد!
حضرت عبدالعظیم پس از سالها مبارزه فرهنگی و تبلیغ دین، در سال ۲۵۲ هجری قمری در شهر ری دار فانی را وداع گفت. برخی منابع، شهادت ایشان بهدست عوامل عباسی را مطرح کردهاند. پیکر پاکش شبانه در خانهای که در آن ساکن بود دفن شد.
امروز، بارگاه نورانیاش زیارتگاه عاشقان اهل بیت (ع) و پناهگاهی برای دلهای مؤمن است؛ گواهی از غربتی که به افتخار بدل شد.
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، چهرهای بیبدیل در تاریخ تشیع است؛ مهاجری که هجرتش برای دین بود، عالمی که علمش به تأیید امام رسید، و شهیدی که غربتش به روشنایی بدل شد. در سالروز شهادتش، مرور راه او، چراغی است برای مسیر امروز ما؛ مسیری که اگر با عقل، دین و ولایت همراه شود، به حقیقت خواهد رسید.
نظر شما