به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان؛ محمد جواد گودینی (پژوهشگر تاریخ و استاد دانشگاه) طی یادداشتی نوشت: خدیجه بنت خُوَیلد(س) پانزده سال پیش از عام الفیل (سال هجوم سپاه اَبرَهه به مکه معظمه که نزد عرب، به عام الفیل شهرت یافته) در مکه دیده به جهان گشود و پدرش خویلد بن اَسَد از بزرگان و چهره های تیره بنی اسد (یکی از تیره های قریش) بوده و مادرش نیز بانویی به نام فاطمه بنت زائدة بن أصم نام داشته است.
خدیجه کبری(س) سه برادر به نام های نوفل حِزام و عَوام داشته و زبیر فرزند عوام (از اصحاب رسول خدا«ص») برادر زاده ام المؤمنین خدیجه(س) محسوب می شده است. از دوران کودکی وی، اطلاعات تاریخی چندانی به دست ما نرسیده است؛ اما طبق مشهور، پیش از ازدواج با پیامبر خدا(ص)، دو مرتبه ازدواج کرده بود و از شوهران سابقش، ثروتی انبوه به وی رسیده و او نیز که در بازرگانی استعداد فراوانی داشته، به فعالیت تجاری اشتغال یافت و ثروتش انبوه گردید و پیش از ازدواج با رسول اکرم(ص) یکی از زنان ثروتمند قریش و شهر مکه به شمار می رفت.
خدیجه(س) در دوران پیش از اسلام نیز تهی دستان و فقیران مکه را دستگیری می کرد و بخشی از اموال و دارایی اش را به نیازمندان می بخشید و در حل مشکلاتشان کوشا بوده است. وی بانویی خردمند، پارسا و پاکدامن بوده و در تجارت نیز توان و مهارت بالایی داشته و در محیط جاهلی، فعالیت های تجاری اش زبانزد بوده است. القاب آن بانو نیز عبارت بوده از: طاهره، کُبری، ام المؤمنین، سیدة النسوة، صِدِّیقه و مبارکه.
به گزارش سیره نویسان و مورخان، هنگامی که پیامبر خدا(ص) از سن بیست سالگی عبور نمود، عمویش ابوطالب بن عبدالمطلب که همواره پشتیبان و مدافع وی از روزگار کودکی تا دوران جوانی و میانسالی محسوب می گردید و پس از دوران پیامبری نیز بزرگترین حامی و پشتیبان آن یگانه ی دوران بوده، به آن حضرت(ص) پیشنهاد کرد: ای برادر زاده، خدیجه دختر خویلد(س) زنی ثروتمند بوده و تجارتی گسترده دارد؛ او به مردی همچون شما در امانتداری، پاکی و وفاداری نیازمند است؛ اگر بخواهی با او سخن بگویم تا شما را در کار تجارت سهیم کرده و بخشی از کارهایش را به شما واگذار نماید. پیامبر(ص) نیز تمایل خویش را ابراز نمود و ابوطالب با خدیجه(س) در این باره سخن گفت. آن بانوی بزرگوار نیز پیامبر(ص) را که مردی مورد اعتماد، امانتدار و آراسته به فضیلت های ارزشمند انسانی و اخلاقی بوده و در محیط جاهلی نزد همگان به راستی و درست کرداری مشهور بوده، می شناخت و از این رو او را وکیل و نماینده خویش و سرپرست کاروانهای تجاری اش قرار داد و آن حضرت(ص) نیز با سرمایه همسر آینده اش خدیجه(س)، سفری به شام رفته و فعالیت خویش را آغاز نمود. آری؛ فضیلت های اخلاقی پیامبر خدا(ص) از جمله راستگویی، امانت داری، خوش رفتاری و بزرگواری آن حضرت(ص) به بانوی مکه رسیده بود و او از مکارم اخلاقی و شرافت تباری رسول خدا(ص) به خوبی آگاهی داشت. در جریان سفر تجاری به شام، بانوی ثروتمند مکه، خادم خویش "مَیسَرة" را نیز فرستاد و وی را مامور نمود تمام رفتارها و اقدامات محمد امین(ص) را در این سفر زیر نظر گرفته و پس از بازگشت به بانویش گزارش دهد.
او نیز چنین کرد و در بازگشت به مکه، شمّه ای از رفتارهای والا و شگفت انگیز و آراستگی رفتاری پیامبر(ص) را که در طول سفر از آن حضرت دیده بود، برای خدیجه دخت خویلد(س) شرح داد. پس از این جریان، بانوی قریش که آن هنگام مجرد بوده و شیفته رفتار و اخلاق آن حضرت(ص) شده بود، با وجودی که خواستگاران فراوانی از چهره های نامدار و ثروتمند قریش داشته، به آن بزرگوار(ص) پیغام فرستاد: ای پسر عمو، من به شما تمایل یافته ام، به دلیل نزدیکی و خویشاوندی و شرف و جایگاه تان در میان قوم (قریش). این بانوی بزرگ قریش، شیفته فضیلتها و نیکویی های پیامبر(ص) گردیده بود و ازدواج با آن شخصیت آسمانی را بر ثروتمندان قریش ترجیح می داد. پیامبر خدا(ص) نیز که آن زمان جوانی 25 ساله بود، این پیشنهاد را با عموهایش بویژه سرپرستش ابوطالب بن عبدالمطلب طرح نمود، او نیز با خواستگاری از بانوی ارجمند و والاتبار قریش موافقت نمود و این ازدواج فرخنده صورت پذیرفت. خدیجه کبری(س) نخستین همسر پیامبر خدا(ص) بوده و همه فرزندان پیامبر(ص) به جز ابراهیم که مادرش ماریه قِبطیه بوده، از دامان پاک خدیجه(س) متولد گردیدند. حضرت فاطمه زهرا(س) نیز که کوچکترین و محبوبترین دختر پیامبر(ص) بوده و نسل رسول اکرم(ص) از طریق ایشان و فرزندان وی تداوم یافته، مادرش خدیجه(س) بوده است. بیشتر مورخان بر این باور هستند آن بانو(س) هنگام ازدواج با رسول اکرم(ص) از وی بزرگتر بوده و زنی 40 ساله بوده است. (اگر چه درباره سن و سال وی در هنگام ازدواج، کمی اختلاف میان سیره نویسان و تاریخ نگاران دیده می شود).
خدیجه(س) را می توان بهترین نمونه و الگو برای ارزش های عالی انسانی و اخلاقی توصیف نمود. آن بانو در سالهای محاصره قریش در شِعب ابی طالب (دره ای نزدیک مکه که مسلمانان حدود سه سال از سوی مشرکان قریش تحریم شده و در این مکان به سر می بردند)، همواره کنار همسرش بود، روزهای سختی را کنار ایشان گذراند و انواع ناراحتی ها، فشارها و آزارهایی را که از سوی مشرکان و بت پرستان به بنی هاشم و دیگر پیروان پیامبر(ص) تحمیل می شد، با فداکاری و تحمل بسیار پشت سر نهاد. در جریان این محاصره سختگیرانه، قریش هر گونه خرید و فروش با مسلمانان را ممنوع ساخته و حتی از آب و غذا نیز دریغ می کردند و می کوشیدند مسلمانان و خویشان و پیروان پیامبر(ص) را در تنگنای سختی قرار دهند. در این روزهای پرمحنت که گاه صدای گریه و شیون کودکان از شدت گرسنگی به آسمان بلند می شد، ام المومنین خدیجه(س) به کمک مسلمانان شتافت و با فداکاری و از خود گذشتگی بسیار، دارایی خود را صرف کمک به همسرش نمود و برای مسلمانان از قبایل و شهرهای گوناگون (به ویژه طائف) غذا تهیه کرده و ثروت خود را در راه مقابله با نقشه های شوم مشرکان هزینه نمود و به پای شوهر و اهداف والای او ریخت؛ تا جاییکه پس از بازگشت مسلمانان به مکه، از دارایی آن بانوی فداکار، چیز زیادی برجای نمانده بود. او در این دوران، به دفاع همه جانبه از اسلام و مسلمانان اقدام نمود و حقی بزرگ بر گردن اسلام دارد.
علاوه بر ایثار و فداکاری در راه عقیده و باور، سبقت گرفتن در پذیرش آیین اسلام ویژگی دیگر آن بانوی بزرگوار بوده و به اجماع مورخان و محدثان شیعه و اهل سنت، نخستین زنی که به پیامبر(ص) ایمان آورد و رسالت آن حضرت(ص) را تصدیق نمود، بانوی جهان اسلام ام المومنین خدیجه(س) بوده است. مهربانی، فروتنی، کمک به گسترش دین اسلام و مبارزه با شرک و بت پرستی، خوب شوهر داری، تربیت نیک و ارزنده فرزندان، پاکدامنی، فروتنی و خِرَد ورزی نیز از دیگر ویژگی های آن بانو اسلام بوده است؛ فضیلت های خدیجه(س) آن چنان برجسته و عظیم بوده که رسول خدا(ص) او را از برترین بانوان توصیف فرموده و درباره او چنین گفته است: «برترین زنانِ اهل بهشت عبارتند از: خدیجه دخت خویلد، فاطمه دخت محمد، مریم دخت عمران و آسیه دخت مزاحم».
همچنین از رسول خدا(ص) روایت است که در تکریم مقام آسمانی و ارجمند همسر باوفایش خدیجه کبری(س) چنین فرمود: «او هنگامی به من ایمان آورد که مردم مرا تکذیب می کردند و ثروتش را در راه من صرف نمود؛ در حالی که مردم از من دریغ می کردند».
از جمله محاسن و نیکویی های دخت خویلد(س) آن است که از دامان پاک او، دختی گرانقدر و بزرگ منزلت به نام حضرت فاطمه زهرا(س) متولد گردیده و در آغوش چنین مادر آراسته، مهربان و دانایی تربیت یافته و به مدارج عالی انسانیت دست پیدا کرده است. تربیت بانویی همچون زهرای مرضیه(س)، خود فضیلتی بزرگ و ارزنده بوده که تنها نصیب بانوی قریش خدیجه کبری(س) گردیده است.
خدیجه(س) بانویی خردمند، شریف و مخالف با رسوم جاهلی بوده و دارای منزلت اجتماعی کم نظیری در اسلام بوده و زنی وفادار، برخوردار از بصیرت و قابل احترام در تاریخ به شمار رفته که نامش با فداکاری، بزرگواری، سخاوت و مهربانی قرین گشته است. او بانوی محترم و الگویی برای همه ی زنان مسلمان در تاریخ اسلام بوده و از بانوان برجسته صدر اسلام محسوب می گردد و صفات برجسته و ممتاز آن محبوبترین همسرِ پیامبر(ص) شایان توجه و تدقیق است.
او بانویی است که در شرایط غُربت و سختیِ آیین یگانه پرستی و کمی تعداد پیروان آن، به دفاع از حقانیت دین مبین اسلام پرداخت و در این مسیر پرافتخار، با همه ی وجود و امکاناتِ خود در خدمت پیامبر اکرم(ص) بوده و در این مسیر مقدس، از هیچ کوشش و ایثاری خودداری ننمود.
او در فضیلت های گوناگون تربیتی و رفتاری همانند خِرَد، مهربانی و فداکاری، ایثار و گذشت، صبر و استقامت، عفاف و پاکی، فعالیت اجتماعیِ صحیح و شرافتمندانه، کمک به نیازمندان و تهی دستان، دفاع از حق، شوهر داری نیک، تربیت فرزندان، دوری از زشتی و پلشتی و ... سرآمد عصر خویش بوده و در دورانِ تاریخ جاهلی، آن بانوی یگانه را "طاهره" می گفتند که دلیلی است بر بزرگی و آراستگی وی و پاکی اش از هر گونه آلودگی و رفتار ناصواب و ناپسند.
نکته دیگر، در جامعه ما نزد برخی افراد این تصور وجود دارد که ثروت بسیار، نامطلوب بوده و هر کس ثروتی کران دارد، از راه های نادرست آن را بدست آورده است! این در حالی است که کسب درآمد اگر از راه مشروع، صحیح و به کارگیری هوش و ذکاوت باشد و در راه خیر و کمک به نیازمندان و تنگ دستان هزینه شود و موجب حرکت چرخ اقتصاد در جامعه گردد و به کاهش بیکاری و ناهنجاری های ناشی از آن کمک نماید و ثروتمند از ویژگی هایی همچون تکبر، خودخواهی، اسراف و خوشگذرانی های ناسالم بدور باشد، نه تنها بد و منفی نیست؛ بلکه بسیار پسندیده و مطلوب است و بهترین نمونه در میان ثروتمندانِ اخلاق گرا که ثروتش را وقف آرمان های بلند اسلامی و دینی نمود، حضرت خدیجه کبری(س) بوده است.
رحلت آن حضرت(س) نیز در ماه رمضان سال دهم بعثت (تقریبا سه سال پیش از هجرت مسلمانان به یثرب که نقطه عطف مهمی در تاریخ اسلام بوده و پس از آن، زمینه برای تمدن سازی مسلمانان فراهم گردید) اتفاق افتاد و هنگامی که 65 سال از عمرش سپری می گردید، در مکه چشم از جهان فروبست. این رخداد در کنار وفات ابوطالب بن عبد المطلب عموی رسول خدا(ص) و بزرگترین پشتیبان اسلام در مکه که در همان سال روی داد، آن چنان بر رسول خدا(ص) سخت و دشوار بوده که آن سال را «عام الحزن» نامیده که این نام گذاری دلیلی دیگر است بر منزلت رفیع و والای آن بانوی اسلام نزد خدا و رسولش(ص).
پیامبر خدا(ص) پس از وفات همسرش خدیجه(س) همواره با بزرگی و نیکی از وی یاد کرده و فداکاری های او در راه گسترش اسلام در شرایط دشوارِ سالهای نخست بعثت را فراموش نمی کرد. خدیجه کبری(س) از زنان نامدار و بزرگی است که نزد مسلمانان از احترام فراوانی برخوردار بوده و می توان او را همسرِ نبوت و مادرِ امامت توصیف نمود.
نظر شما