به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در میان هیاهوی زندگی شهری، جایی هست که هنوز آرامش را میتوان در آن یافت؛ جایی که دیوارهایش صدای نمازگزاران را در خود جای داده و خاطرات نسلهای پیشین را نیز به دوش میکشد. مساجد، از دیرباز فراتر از نقش عبادی خود، مأمن مردم و پناهگاه دلهای خسته بودهاند. اگرچه در گذشته، مسجد تنها جایی برای عبادت بود، اما بهمرور زمان، جایگاهی فراتر از آن یافت و به مرکزی برای آموزش، فرهنگسازی و حتی حل مسائل اجتماعی بدل شد.
در محلههای قدیمی، مسجد تنها محل برپایی نماز جماعت نبود؛ جایی برای گردهماییهای خانوادگی، تصمیمگیریهای مهم اجتماعی و حتی کمک به نیازمندان بود. در هر گوشهای از این اماکن مقدس، ردپایی از تاریخ و فرهنگ مردمی به چشم میخورد که در سایه این نهاد دینی، به زندگی خود سامان دادهاند. اما امروز، با گسترش شهرها و تغییر سبک زندگی، نقش مساجد تا حدودی کمرنگ شده و برخی از آنها تنها به انجام فرایض دینی محدود شدهاند.
بااینحال، هنوز هم در دل محلههای قدیمی و حتی در مناطق جدید شهری، مساجد میتوانند محور تحول و توسعه باشند. اگر بهدرستی از ظرفیتهای آنها استفاده شود، میتوانند به مرکزی برای آموزش، فرهنگسازی، ارائه خدمات اجتماعی و حتی مدیریت بحران در محلهها تبدیل شوند.
امروزه، مدیریت شهری به این نتیجه رسیده است که مساجد نقشی کلیدی در احیا و تقویت همبستگی اجتماعی ایفا میکنند. آنها میتوانند محلی برای ارائه مشاورههای تحصیلی و خانوادگی، حمایت از قشرهای آسیبپذیر، برگزاری دورههای مهارتآموزی و... باشند. اما تحقق این امر، نیازمند نگاه جامع و حمایتهای عملی است؛ نگاهی که مساجد را بهعنوان یک نهاد اجتماعی فعال در نظر بگیرد و به آنها بهای بیشتری بدهد.
بر همین اساس، شورای اسلامی شهر شیراز و شهرداری این شهر، در تلاشاند تا با اختصاص بودجهای مشخص، مساجد را به محور احیای محلات تبدیل کنند. برنامهای که اگر بهدرستی اجرا شود، میتواند تحولی بزرگ در سطح محلههای کمبرخوردار ایجاد کند و بار دیگر، مساجد را به جایگاه اصیل خود در متن جامعه بازگرداند. اما آیا این وعدهها عملی خواهد شد؟ آیا مساجد توانایی مدیریت پروژههای اجتماعی را دارند؟ و مهمتر از همه، آیا مردم محلات در این فرآیند نقش فعالی خواهند داشت؟ اینها سؤالاتی است که پاسخ آن را تنها در عمل خواهیم یافت.
در همین راستا، رئیس شورای اسلامی شهر شیراز در دیدار مردمی که در مسجد حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (ع) برگزار شد، از برنامه ویژه شهرداری برای احیای محلات با محوریت مساجد خبر داد.
در شورای ششم، سه درصد از بودجه عمرانی را به رفع محرومیتهای مناطق محروم اختصاص دادهایم. علاوه بر این، سه درصد دیگر از این بودجه نیز مخصوص احیای محلات با محوریت مساجد است.
عدالت در توزیع منابع، راهی برای کاهش محرومیتها
سید ابراهیم حسینی، با تأکید بر لزوم توزیع عادلانه منابع در سطح شهر، اعلام کرد: "شهرداری به مناطق کمبرخوردار بودجه بیشتری اختصاص میدهد تا شرایط زندگی در این محلات بهبود یابد." به گفته او، این تصمیم در چارچوب سیاستهای کلان مدیریت شهری اتخاذ شده و هدف آن، ایجاد توازن در توسعه شهری است.
او همچنین در مورد رویکرد شورای اسلامی شهر شیراز نسبت به مساجد، عنوان کرد: "در شورای ششم، سه درصد از بودجه عمرانی را به رفع محرومیتهای مناطق محروم اختصاص دادهایم. علاوه بر این، سه درصد دیگر از این بودجه نیز مخصوص احیای محلات با محوریت مساجد است." این اقدام، نشاندهنده تغییر نگاه مدیریت شهری به مساجد است؛ یعنی از مکانی صرفاً عبادی، به یک نهاد اجتماعی تأثیرگذار که میتواند نقش محوری در توسعه محلی ایفا کند.
مساجد، بازوی اجرایی طرحهای اجتماعی و فرهنگی
یکی از مهمترین نکات مطرحشده در این نشست، مشارکت مساجد در اجرای پروژههای محلی بود. حسینی در اینباره گفت: "ما به مساجد این امکان را میدهیم که برای بهبود وضعیت محله خود اقدام کنند و شهرداری نیز از آنها حمایت میکند."
این حمایتها شامل پروژههایی است که به انتخاب خود مساجد و متناسب با نیازهای محله انجام میشود. رئیس شورای شهر شیراز با اشاره به گستردگی این طرح اظهار کرد: "در این برنامه، مساجد میتوانند از میان ۶۰۰ فعالیت مختلف، پروژههای مناسب برای محله خود را انتخاب کنند. این پروژهها میتواند شامل کارهای فرهنگی، مشاوره تحصیلی، مشاوره خانواده و خدمات دیگر باشد."
چالشهای اجرای طرح؛ از ایده تا واقعیت
در این برنامه، مساجد میتوانند از میان ۶۰۰ فعالیت مختلف، پروژههای مناسب برای محله خود را انتخاب کنند. این پروژهها میتواند شامل کارهای فرهنگی، مشاوره تحصیلی، مشاوره خانواده و خدمات دیگر باشد.
در حالی که اختصاص بودجه برای احیای محلات با محوریت مساجد اقدامی مثبت و ضروری به شمار میآید، اما چالشهایی نیز در مسیر اجرای آن وجود دارد. از جمله این چالشها میتوان به نحوه توزیع عادلانه بودجه، نظارت بر اجرای پروژهها، تعامل میان شهرداری و هیئتامنای مساجد و نیز توان اجرایی مساجد در مدیریت چنین طرحهایی اشاره کرد. آیا همه مساجد توانایی مدیریت این پروژهها را دارند؟ آیا مشارکت مردم در این طرحها بهدرستی لحاظ شده است؟
از سوی دیگر، یکی از مشکلات اساسی در محلات کمبرخوردار، عدم تخصیص بودجه پایدار و بلندمدت است. بسیاری از طرحهای حمایتی در سالهای گذشته به دلیل کمبود منابع مالی به سرانجام نرسیدهاند. بنابراین، ضمانت اجرایی این وعدهها، نیازمند شفافیت و برنامهریزی دقیق است.
تبدیل مساجد به پایگاههای توسعه اجتماعی و فرهنگی میتواند تأثیر شگرفی در بهبود وضعیت محلهها و کاهش مشکلات شهری داشته باشد. اما برای تحقق این هدف، لازم است که علاوه بر تخصیص بودجه، بر نحوه اجرای طرحها نیز نظارت کافی صورت گیرد. به گفته حسینی "مسئولان شورا و شهرداری برای حل مشکلات محلهها و بهبود شرایط زندگی مردم بهطور مستمر در خدمت آنها خواهند بود و در این مسیر از هر گونه پیشنهاد و انتقاد سازنده استقبال میکنند."
حال باید دید که این وعدههای مدیریت شهری تا چه اندازه به مرحله اجرا میرسند و آیا میتوانند تغییری ملموس در زندگی شهروندان به وجود آورند؟ آیا روزی خواهد رسید که محلات محروم با تکیه بر ظرفیتهای مساجد، به الگویی موفق در مدیریت محلی تبدیل شوند؟ این سؤالی است که پاسخ آن را در آیندهای نهچندان دور خواهیم یافت.
نظر شما