خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| در روزگاری که جهان با شتابی سرسامآور به سمت دیجیتالی شدن پیش میرود، کودکان و نوجوانان بیش از هر زمان دیگری در معرض تأثیرات این فضا قرار دارند. فناوری، دیگر یک ابزار انتخابی نیست؛ بلکه به بخش جداییناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده است. از کلاسهای آموزشی آنلاین گرفته تا سرگرمیهای دیجیتال، از ارتباطات مجازی تا بازیهای اینترنتی، همه و همه، دنیای تازهای را پیش روی نسل جدید گشودهاند. اما در پس این فرصتهای جذاب، سایهای از تهدیدها و آسیبها نیز در کمین است؛ تهدیدهایی که گاه آرام و پنهانی و گاه آشکار و ویرانگر، امنیت و سلامت روانی فرزندان ما را نشانه میگیرند.
فضای مجازی برای کودکانی که هنوز مهارتهای کافی برای تشخیص درست از نادرست را ندارند، میتواند به یک میدان پرخطر تبدیل شود. جایی که مجرمان سایبری با نقابهای فریبنده، شکارچیان دیجیتال با وعدههای دروغین، و شبکههای ناشناخته با محتوای نامناسب، منتظر کوچکترین غفلت هستند تا حریم شخصی کودکان را بشکنند و آرامش آنان را به مخاطره بیندازند. از زورگیریهای سایبری گرفته تا اخاذیهای اینترنتی، از آزار و اذیتهای روانی در چترومها تا تهدیدهای پنهانی در شبکههای اجتماعی، همگی بخشی از آسیبهایی هستند که کودکان، ناآگاه از عمق فاجعه، ممکن است قربانی آن شوند.
آنچه این چالش را پیچیدهتر میکند، شکاف بین آگاهی والدین و میزان حضور کودکان در فضای دیجیتال است. بسیاری از پدران و مادران، هنوز در دنیای سنتی خود زندگی میکنند و با پیچیدگیهای این جهان تازه آشنا نیستند. در حالی که فرزندانشان ساعتهای طولانی را در فضای مجازی سپری میکنند، دنیایی که در آن تعاملات واقعی جای خود را به روابط مجازی داده و اعتمادهای سادهلوحانه، میتواند به نتایج جبرانناپذیری منتهی شود.
اکنون پرسش این است که چگونه میتوان میان استفاده از فرصتهای بینظیر فضای دیجیتال و پیشگیری از تهدیدات آن، تعادلی هوشمندانه ایجاد کرد؟ چگونه میتوان فرزندان را بدون محدودیتهای سختگیرانه، در برابر خطرات این فضا ایمن ساخت؟ آیا قوانین فعلی، برای حفاظت از کودکان در این دنیای بیمرز کافی است؟ اینها پرسشهایی هستند که ذهن بسیاری از والدین و کارشناسان را به خود مشغول کرده و نیاز به پاسخی فوری و قاطع دارند.
رئیس پلیس فتا استان فارس، میگوید: «ممکن است کودکان در فضای مجازی مورد آزار و اذیت، زورگیریهای سایبری و تهدیدات و اخاذیهای مجازی قرار گیرند که دلیل مهم این موضوع را میتوان در عدم حفظ حریم خصوصی کودکان و نوجوانان و انتشار اطلاعات شخصی و خانوادگی آنها در این فضا دانست.
بدون شک، ورود آگاهانه و همراهی والدین، آموزش مهارتهای دیجیتال به کودکان، افزایش سواد رسانهای و ایجاد بستری ایمن در فضای مجازی، راهکارهایی اساسی برای مقابله با این تهدیدهاست. اما در کنار آن، نیاز به نظارت جدیتر، قوانین سختگیرانهتر و حمایتهای اجتماعی و حقوقی بیشتر، امری ضروری است. آینده نسل جدید، در گرو تصمیمهایی است که امروز گرفته میشود؛ تصمیمهایی که میتواند از آنان شهروندانی هوشمند، آگاه و در عین حال ایمن در دنیای دیجیتال بسازد.
سرهنگ امیرحسین سلیمانی، رئیس پلیس فتا استان فارس، دراینباره میگوید: «ممکن است این گروه سنی در فضای مجازی مورد آزار و اذیت، زورگیریهای سایبری و تهدیدات و اخاذیهای مجازی قرار گیرند که دلیل مهم این موضوع را میتوان در عدم حفظ حریم خصوصی کودکان و نوجوانان و انتشار اطلاعات شخصی و خانوادگی آنها در این فضا دانست.» این موضوع هشداری جدی به والدین، مربیان و مسئولان است که امنیت دیجیتال فرزندان خود را جدیتر بگیرند.
آسیبهای فضای مجازی؛ از تهدید تا فریب
کودکان و نوجوانان به دلیل کنجکاوی و عدم آگاهی کافی از تهدیدهای سایبری، بهراحتی در دام کلاهبرداران و افراد سودجو در فضای مجازی گرفتار میشوند. انتشار بیپروا و ناآگاهانه اطلاعات شخصی، موقعیت مکانی، تصاویر و ویدئوهای خصوصی در شبکههای اجتماعی، فرصتی طلایی برای مجرمان سایبری فراهم میکند تا از این دادهها برای تهدید، اخاذی یا سوءاستفادههای دیگر بهره ببرند.
یکی دیگر از آسیبهای جدی در این حوزه، زورگیریهای سایبری است. افراد سودجو ممکن است با تهدید به انتشار اطلاعات خصوصی یا تصاویر شخصی، از کودکان و نوجوانان باجخواهی کنند. گاهی این اتفاق در قالب بازیهای آنلاین یا شبکههای اجتماعی رخ میدهد، جایی که کودکان برای محافظت از اطلاعات خود، مجبور به پرداخت پول یا ارائه اطلاعات محرمانه بیشتری میشوند.
نقش خانواده و نهادهای آموزشی در کاهش آسیبها
بیشک، یکی از مهمترین راهکارهای کاهش جرائم سایبری علیه کودکان و نوجوانان، افزایش سواد رسانهای و آموزش مهارتهای دیجیتال است. والدین باید بر فعالیت فرزندانشان در فضای مجازی نظارت کرده و آنها را از خطرات و تهدیدهای احتمالی نیز آگاه سازند. در این راستا، مجموعهای از اقدامات پیشگیرانه میتواند به کاهش تهدیدات فضای مجازی کمک کند.
بیشک، یکی از مهمترین راهکارهای کاهش جرائم سایبری علیه کودکان و نوجوانان، افزایش سواد رسانهای و آموزش مهارتهای دیجیتال است.
یکی از این راهکارها، تنظیم حریم خصوصی در شبکههای اجتماعی و خودداری از انتشار اطلاعات شخصی کودکان است. بسیاری از مجرمان سایبری از طریق اطلاعاتی که کاربران، بهویژه کودکان و نوجوانان، بهصورت ناخواسته در اینترنت منتشر میکنند، سوءاستفاده کرده و آنها را هدف تهدید و اخاذی قرار میدهند.
همچنین، گفتوگو و آموزش فرزندان درباره خطرات فضای مجازی و شیوههای مقابله با تهدیدات سایبری از دیگر اقدامات مؤثر در این زمینه به شمار میرود. والدین باید با ایجاد فضایی امن و صمیمی، کودکان را نسبت به آسیبهای احتمالی فضای دیجیتال آگاه کرده و آنها را به رفتارهای هوشمندانه در فضای مجازی ترغیب کنند.
علاوه بر این، استفاده از نرمافزارهای کنترل والدین و تعیین محدودیتهای زمانی برای حضور کودکان در اینترنت، یکی دیگر از روشهای کاربردی برای کاهش آسیبهای فضای مجازی محسوب میشود. این ابزارها امکان نظارت بر فعالیتهای آنلاین کودکان را فراهم کرده و از مواجهه آنها با محتوای نامناسب جلوگیری میکند.
از سوی دیگر، کارشناسان بر لزوم گزارشدهی موارد مشکوک به پلیس فتا و سایر نهادهای مسئول تأکید دارند. در بسیاری از موارد، والدین و مربیان میتوانند با اطلاعرسانی بهموقع، از وقوع آسیبهای جدیتر جلوگیری کرده و اقدامات قانونی لازم را در برابر مجرمان سایبری به جریان بیندازند.
در بسیاری از موارد، والدین و مربیان میتوانند با اطلاعرسانی بهموقع، از وقوع آسیبهای جدیتر جلوگیری کرده و اقدامات قانونی لازم را در برابر مجرمان سایبری به جریان بیندازند.
به گفته متخصصان، ترکیب این اقدامات پیشگیرانه با افزایش آگاهی عمومی و تقویت قوانین حمایتی، میتواند نقش مهمی در حفظ امنیت کودکان و نوجوانان در فضای مجازی ایفا کند.
نیاز به قوانین و حمایتهای بیشتر
هرچند پلیس فتا و سایر نهادهای امنیتی اقدامات قابلتوجهی در زمینه مقابله با جرائم سایبری انجام دادهاند، اما همچنان نیاز به قوانین سختگیرانهتر و نظارت بیشتر بر پلتفرمهای دیجیتال احساس میشود. فیلترینگ هوشمند، رصد محتواهای نامناسب و حمایت حقوقی از قربانیان جرائم سایبری، میتواند نقش مهمی در کاهش این تهدیدات ایفا کند.
فضای مجازی با تمام فرصتهای خود، چالشهای فراوانی نیز به همراه دارد. والدین، مربیان و نهادهای دولتی باید با آگاهیبخشی، فرهنگسازی و اعمال سیاستهای حمایتی، از کودکان و نوجوانان در برابر آسیبهای فضای سایبری محافظت کنند. در غیر این صورت، نسل آینده بیش از گذشته در معرض خطرات پنهان دنیای دیجیتال قرار خواهد گرفت.
نظر شما