خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| در تار و پود زندگی اجتماعی، نوجوانی یکی از حساسترین و تأثیرگذارترین مراحل رشد هر فرد محسوب میشود؛ دورهای پر از هیجان، کنجکاوی و تلاش برای یافتن هویت. در این برهه از زندگی، نوجوانان بیش از هر زمان دیگری در معرض تأثیرپذیری از محیط اطراف خود قرار دارند؛ محیطی که میتواند شامل خانواده، دوستان، مدرسه، رسانهها و شبکههای اجتماعی باشد. در این میان، یکی از بزرگترین چالشهایی که سلامت جسمی و روانی نوجوانان را تهدید میکند، خطر گرایش به مواد مخدر صنعتی است.
اعتیاد، اگرچه همواره بهعنوان یک معضل اجتماعی شناخته شده، اما در سالهای اخیر با ظهور مواد مخدر صنعتی و تغییر الگوهای مصرف، شکل پیچیدهتر و ویرانگرتری به خود گرفته است. این مواد که در آزمایشگاههای غیرقانونی تولید میشوند، به دلیل تأثیرات شدیدتر و اعتیادآوری سریعتر، به تهدیدی جدی برای نسل جوان تبدیل شدهاند. دسترسی آسان، تبلیغات اغواگرانه و فشارهای اجتماعی، نوجوانان را در معرض این دام خطرناک قرار میدهد.
در این میان، خانواده نخستین و مهمترین سد دفاعی در برابر این تهدید است. والدینی که آگاهی لازم را در زمینه مهارتهای فرزندپروری داشته باشند، میتوانند فرزندان خود را در برابر خطرات اجتماعی واکسینه کنند. ایجاد محیطی امن، تربیت آگاهانه، کنترل روابط اجتماعی نوجوانان و آموزش ارزشهای اخلاقی و مذهبی، از جمله راهکارهایی است که میتواند مانع از گرایش آنان به سمت مواد مخدر صنعتی شود.
بااینحال، نقش جامعه نیز در این زمینه انکارناپذیر است. مدارس، رسانهها، نهادهای فرهنگی و...، هرکدام به سهم خود وظیفه دارند که با برنامههای آموزشی و آگاهیبخشی، نوجوانان و خانوادهها را نسبت به عواقب مصرف مواد مخدر هوشیار سازند. رسانههای جمعی، بهویژه شبکههای اجتماعی که امروزه بیشترین تأثیر را بر نوجوانان دارند، میتوانند نقش مثبتی در جهتدهی فکری این نسل ایفا کنند و از گسترش تبلیغات مخرب و فریبنده جلوگیری نمایند.
با توجه به اهمیت این موضوع، بررسی راهکارهای مؤثر در پیشگیری از گرایش نوجوانان به مواد مخدر صنعتی، ضرورتی اجتنابناپذیر است.
نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد
معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی فارس، با تأکید بر اهمیت نقش خانواده در جلوگیری از گرایش نوجوانان به مواد مخدر صنعتی، معتقد است که برای پیشگیری از اعتیاد و گسترش آن در سطح جامعه، راهکارهای متعددی را میتوان مطرح کرد که هم در سطح فردی و هم اجتماعی قابل بررسی است.
برای پیشگیری از شکلگیری رفتارهای زمینهساز در گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر صنعتی، لازم است عوامل مختلف فردی، خانوادگی و محیطی را بهصورت جامع در طراحی و اجرای برنامههای پیشگیری از گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر صنعتی در نظر گرفت.
به گفته حمید افرامن، «برای پیشگیری از شکلگیری رفتارهای زمینهساز در گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر صنعتی، لازم است عوامل مختلف فردی، خانوادگی و محیطی را بهصورت جامع در طراحی و اجرای برنامههای پیشگیری از گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر صنعتی در نظر گرفت.»
او تأکید دارد که استانداردهای بینالمللی پیشگیری از مصرف مواد، خانواده را بهعنوان اولین بستر در مداخلات پیشگیرانه محسوب کرده و بر آموزش مهارتهای فرزندپروری والدین در دوران کودکی اولیه، کودکی میانی و نوجوانی اولیه تأکید میکند.
ضرورت آموزش والدین برای مقابله با خطرات اعتیاد
یکی از عوامل اصلی در پیشگیری از مصرف مواد مخدر، توجه خانوادهها به فرایند تربیتی فرزندان است. افرامن در این زمینه توضیح میدهد: «میبایست در سبد کالای خانواده ایرانی، موضوع آموزش مهارتهای فرزندپروری برای کمک کردن به والدین جهت ایجاد یک رابطه مثبت و مراقبانه نسبت به فرزندان، آماده کردن یک محیط امن و سازنده در فضای منزل، استفاده از انضباط قاطعانه، داشتن انتظارات واقعبینانه و… مورد توجه جدی قرار گیرد.»
والدین نقش کلیدی در شکلگیری ارزشهای اجتماعی، خانوادگی و مذهبی فرزندان خود دارند. معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی فارس در ادامه میگوید: «والدین میتوانند ارزشهای اجتماعی، خانوادگی و مذهبی را از همان اوایل کودکی به فرزندشان آموزش دهند تا در نوجوانی این ارزشها جزئی از هویتشان شود. این یکی از بهترین شیوههای پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان است.»
نقش رسانهها در افزایش آگاهی خانوادهها
والدین میتوانند ارزشهای اجتماعی، خانوادگی و مذهبی را از همان اوایل کودکی به فرزندشان آموزش دهند تا در نوجوانی این ارزشها جزئی از هویتشان شود.
در دنیای امروز که رسانهها نقش پررنگی در اطلاعرسانی و آگاهیبخشی دارند، استفاده از ظرفیت آنها برای آموزش والدین و نوجوانان میتواند تأثیر بسزایی در پیشگیری از مصرف مواد مخدر داشته باشد. افرامن در این رابطه بیان میکند: «آگاه کردن خانوادهها، بهخصوص پدران و مادران، در رابطه با رفتار فرزندان و تربیت و کنترل صحیح آنها در اجتماع و آشنایی آنها با مضرات اعتیاد، بهوسیله رسانههای گروهی (رسانههای دیداری و شنیداری مانند رادیو و تلویزیون) از اهمیت ویژهای برخوردار است.»
او همچنین به نقش رسانههای دیجیتال اشاره کرده و میگوید: «امروزه با گسترش استفاده روزافزون از اینترنت، رسانههای برآمده از فضای اینترنت جایگاه ویژهای پیدا کردهاند. اینگونه رسانهها، مثل سایتهای اینترنتی و خبرگزاریها، امکان تعامل مخاطب را نیز فراهم میکنند.»
اهمیت کنترل والدین بر محیطهای اجتماعی فرزندان
تأثیر همسالان بر رفتار نوجوانان غیرقابل انکار است. ازاینرو، والدین باید بتوانند این تأثیرات را بهدرستی مدیریت کنند. معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی فارس دراینباره توضیح میدهد: «در این سنین، والدین باید تأثیر قدرتمند همسالان را بهوسیله تأثیر خود خنثی کنند. برای این کار، بهتر است والدین دوستان فرزند خود و والدین آنها را بشناسند و با آنها ملاقات داشته باشند.»
همچنین، نظارت بر محیطهای اجتماعی که نوجوان در آنها حضور دارد، از دیگر نکات کلیدی در پیشگیری از اعتیاد است. به گفته افرامن، «مقرراتی درباره منع رفتوآمد تا دیروقت و اجازه شرکت در مهمانیها و… باید وضع شود. والدین باید محلهایی که فرزند آنها به آنجا رفتوآمد میکند را شناسایی کنند.»
اعتیاد نوجوانان به مواد مخدر صنعتی، یک چالش جدی است که مقابله با آن نیازمند همکاری مستمر خانوادهها، نهادهای آموزشی، رسانهها و نیروهای انتظامی است. همانطور که حمید افرامن، معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی فارس، تأکید میکند، پیشگیری از این معضل باید از سنین کودکی آغاز شود و والدین نقش مهمی در ایجاد محیطی ایمن، آموزش ارزشهای صحیح و کنترل ارتباطات فرزندان خود دارند. در کنار آن، استفاده هوشمندانه از رسانهها، تدوین سیاستهای حمایتی و افزایش آگاهی عمومی، میتواند گامی مؤثر در مسیر مقابله با گسترش مصرف مواد مخدر صنعتی در میان نوجوانان باشد.
نظر شما