خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| اعتیاد، این هیولای خاموش و ویرانگر، همچون طوفانی سهمگین در سایهسار جامعه میتازد و بنیان خانوادهها را در هم میپیچد. تصویر جوانانی که روزگاری سرشار از امید و آرزو بودند، اما اکنون در باتلاق وابستگی به مواد مخدر دستوپا میزنند، ذهن هر انسان دغدغهمندی را آشفته میسازد. شاید در نگاه نخست، اعتیاد تنها زخم فردی بر پیکر انسانی باشد، اما عمق ماجرا بهمراتب فراتر از این تصور ساده است. جامعهای که درگیر اعتیاد میشود، امنیت، اقتصاد، فرهنگ و ارزشهای انسانی خود را در خطر میبیند؛ چراکه اعتیاد روح و جسم فرد را تحلیل میبرد و ریشههای سلامت اجتماعی را نیز میخشکاند.
از کوچهپسکوچههای محروم تا خیابانهای پرهیاهوی شهر، هر گوشه و کنار شاهد ردپای این معضل شوم است. چهرههایی تکیده، نگاههایی خسته و دستهایی لرزان به وضوح نشانگر زخمی است که این آفت بر پیکر جامعه نهاده است. جوانانی که باید سازندگان فردای این مرزوبوم باشند، اسیر گرداب خانمانسوزی میشوند که جز تباهی و نابودی چیزی برایشان به ارمغان ندارد. این بحران تنها به مصرف مواد مخدر محدود نمیشود، بلکه با خود جرایمی همچون سرقت، خشونت و حتی قتل را به همراه میآورد.
در این میان، مسئله بغرنجتر آن است که اعتیاد دیگر تنها معضلی فردی یا خانوادگی نیست؛ به چالشی جدی برای امنیت و حاکمیت ملی بدل شده است. شبکههای قاچاق مواد مخدر با بهرهگیری از نیاز معتادان، آنان را به عاملی برای توزیع و گسترش این مواد تبدیل کرده و امنیت جامعه را به مخاطره انداختهاند. این شرایط ایجاب میکند که قوانین مبارزه با مواد مخدر با جدیت بیشتری اجرا شود و پیشگیری از گسترش این آسیب اجتماعی نیز بهعنوان یک وظیفه همگانی در دستور کار قرار گیرد.
اعتیاد؛ چالش امنیتی، اجتماعی و فرهنگی
اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یکی از معضلات پیچیده و چندوجهی جوامع امروزی، به بُعد بهداشتی محدود نمیشود بلکه ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی گستردهای را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در این میان، وضعیت نگرانکننده افراد درگیر با این معضل در جامعه ایران زنگ خطر جدی را برای مسئولان و نهادهای مختلف به صدا درآورده است.
جوانان به دلیل قرار داشتن در مرحله حساس رشد و تحول شخصیتی، بیشتر از سایر اقشار در معرض آسیبهای ناشی از مواد مخدر قرار دارند.
اعتیاد و تهدید ارزشهای انسانی و اسلامی
معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی استان فارس، ضمن ابراز نگرانی از گسترش اعتیاد در جامعه، تأکید میکند: «اعتیاد به عنوان یک آسیب و معضل اجتماعی، بهداشتی، اقتصادی و فرهنگی با پیچیدگیهای خاص خود، حاکمیت ملی، امنیت و استقلال کشور را تحت تأثیر قرار داده است. این آفت بزرگ ارزشهای انسانی و اسلامی و نیز هویت ملی ما را در معرض خطر قرار داده است.»
آمارهای رو به رشد معتادین در جامعه و بهویژه در میان قشر جوان، اهمیت اقدامات پیشگیرانه و برنامههای مقابلهای را دوچندان کرده است. جوانان به دلیل قرار داشتن در مرحله حساس رشد و تحول شخصیتی، بیشتر از سایر اقشار در معرض آسیبهای ناشی از مواد مخدر قرار دارند.
پیامدهای فردی و اجتماعی اعتیاد
حمید افرامن به پیامدهای اخلاقی و رفتاری اعتیاد نیز اشاره کرده و معتقد است: «شخصیت فرد معتاد متزلزل و ناپایدار بوده و بیثباتی در اصول اخلاقی و رفتاری او حاکم میشود. این افراد دیگر قادر به مراعات موازین شرعی، عقلی و قانونی نیستند و روحیه پرخاشگری و خشونت در هنگام نیاز به مواد مخدر شدت مییابد.»
شواهد عینی نیز حاکی از آن است که فرد معتاد برای تأمین مواد مخدر، ممکن است به ارتکاب جرائم خشن و اقدامات مجرمانه تن دهد. این رفتارها علاوه بر اینکه به خود فرد آسیب میرساند، امنیت و نظم جامعه را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.
شبکههای قاچاق و جرائم مرتبط با مواد مخدر
از آنجا که مصرفکنندگان مواد مخدر اغلب از امکانات مالی پایینی برخوردار هستند، ناچار به ارتکاب جرائمی همچون سرقت یا همکاری با عمدهفروشان مواد مخدر میشوند.
یکی از چالشهای اصلی در مقابله با اعتیاد، نقش شبکهها و باندهای قاچاق مواد مخدر است. افرامن توضیح میدهد: «فرد معتاد به راحتی در دام شبکهها و باندهای قاچاقچیان گرفتار شده و به اعمال غیرقانونی دست میزند. از آنجا که مصرفکنندگان مواد مخدر اغلب از امکانات مالی پایینی برخوردار هستند، ناچار به ارتکاب جرائمی همچون سرقت یا همکاری با عمدهفروشان مواد مخدر میشوند.»
وی تأکید دارد که جرائم مرتبط با مواد مخدر به دو دسته تقسیم میشوند: جرائمی که به طور مستقیم با مواد مخدر ارتباط دارند، مانند قاچاق و مصرف، و جرائمی که به طور غیرمستقیم و به دلیل وابستگی به مواد مخدر ارتکاب مییابند.
مجازاتها و سیاستهای جنایی کشور
در قوانین مبارزه با مواد مخدر در ایران، برای هر یک از جرائم مرتبط با مواد مخدر مجازاتهایی تعیین شده است. افرامن به ماده ۵ قانون اصلاح مبارزه با مواد مخدر (اصلاحی ۱۳۹۹) اشاره کرده و میگوید: «به تناسب وزن مواد مخدر که حمل یا نگهداری شده، مجازات حبس برای عاملین آن پیشبینی شده است.»
وی تأکید دارد که هدف از وضع این مقررات جزایی، اصلاح مجرمان و پیشگیری از وقوع و تکرار جرائم است. بنابراین، پیشگیری خاص و عام باید در سیاست جنایی کشور سهم مهمی داشته باشد.
با توجه به پیچیدگیهای مسئله اعتیاد و پیامدهای گسترده آن، به نظر میرسد که مقابله با این معضل نیازمند همکاری و همافزایی همه نهادها و سازمانهای مرتبط است. از تقویت برنامههای آموزشی و آگاهیبخشی در مدارس و دانشگاهها گرفته تا افزایش توانمندیهای پلیس و دستگاه قضایی برای برخورد با قاچاقچیان و شبکههای توزیع مواد مخدر، همگی بخشی از راهکارهای ضروری برای مقابله با این چالش بزرگ اجتماعی هستند.
از سوی دیگر، ارتقای سطح فرهنگی جامعه و ایجاد بسترهای مناسب برای اشتغال و فعالیتهای سالم برای جوانان میتواند در کاهش گرایش به اعتیاد نقش مؤثری داشته باشد. توجه به این موارد میتواند گام مهمی در حفظ ارزشهای انسانی و اسلامی جامعه و تضمین امنیت و استقلال کشور باشد.
نظر شما