خبرگزاری شبستان، گروه بینالملل؛ فاطمه دوستدار: در منطقه جنبلا در جنوب عراق، رهبر قبیله «بنی حمدان»، ابوعبدالله الحسین بن حمدان الخصیبی، در سال ۹۲۶ میلادی مشهور شد که مهمترین نشردهنده فرقه علوی در جهان است و محمد بن نصیر در نیمه قرن نهم میلادی و سوم هجری آن را داخل عراق تاسیس کرد، اما گسترش فرقه علوی باتوجه به روابط متعدد الخصیبی بین قبایل عربی در آن زمان در زمان حکومت او انجام شد.
شرایط سیاسی و مذهبی در داخل عراق در آن دوره به الخصیبی اجازه نمی داد که پروژه خود را برای گسترش فرقه علوی دنبال کند، بنابراین او قبل از اینکه تصمیم به نقل مکان به حلب بگیرد، مدتی زندانی شد.
او خواب دید که حضرت عیسی مسیح او را به مهاجرت از این شهر ترغیب کند و همچنین حضور نزدیکانش در ایالت حمدانی در شهر حلب در شمال سوریه نیز به او کمک کرد تا به هدف خود برسد و این مهاجرت نقطه عطفی در تاریخ علویان باشد.
در حلب، الخصیبی پروژه خود را برای گسترش پایههای فرقه علوی ادامه داد و تا زمان مرگش در داخل شهر به این کار ادامه داد، به طوری که در آن دوره در جلب اعتماد و احترام کسانی که به این فرقه پیوستند، موفق شد تا اینکه او به یکی از نمادهای برجسته مذهبی آنها تبدیل شد و محل دفن او در حلب به زیارتگاه علویان از کشورهای مختلف تا امروز تبدیل شد، زیرا الخصیبی برای آنها ارزش دینی و اخلاقی زیادی دارد.
این مزار اخیراً پس از انتشار کلیپی در شبکه های اجتماعی مبنی بر آتش زدن مزار وی واقع در نزدیکی پادگان هنانو در شهر حلب که باعث اعتراضات گسترده مردمی در شهرهای لاذقیه، طرطوس، القرداحه و حمص شد، به موضوع گفتگوی مردم داخل سوریه تبدیل شد. جایی که تظاهرکنندگان شعارهای همبستگی با مزار «الخصیبی» سر دادند و برخی از تظاهرات مردمی برای دامن زدن به درگیریهای فرقهای سوء استفاده کردند و برخی از تظاهراتها با درگیریهای مسلحانه همراه بود که تقریباً به صحنهای خونین تبدیل شد.
در حالی که اداره عملیات نظامی وابسته به مدیریت کل جدید در سوریه اعلام کرد که حادثه آتش زدن این مزار به اواخر نوامبر ۲۰۲۴ و در جریان نبردهای کنترل شهر حلب برمی گردد، اما فیلم ضبط شده اخیراً پخش شده است و گروههایی برای تحریک درگیریهای فرقهای تلاش می کنند.
این موضوع توسط یکی از مقامات مسئول خدمات رسانی به این مزار در شهر حلب به نام شیخ احمد بلال تأیید شد و فاش کرد که این مکان اخیراً شاهد هیچ گونه خرابکاری نبوده است و فیلم منتشر شده مربوط به تاریخ قدیم است.
افزایش ترسها
پس از سقوط نظام بشار اسد در هشتم دسامبر، علوی ها در سراسر سوریه با خطرات بزرگی مواجه شدند، به ویژه اینکه خانواده ای که بیش از ۵۰ سال بر این کشور حکومت کردند، متعلق به این فرقه بودند.
سرشناسان فرقه علوی پس از وضعیت هرج و مرج و حمله به اموال عمومی در منطقه ساحلی سوریه اعلام کردند که آنها جزء لاینفک بافت واحد سوریه هستند.
در همین حال، «حیدر امیر جدید» وکیل سوری به المیادین نت تأکید میکند که افراد ناشناس به برخی از موسسات دولتی در ساحل سوریه از جمله دادگاه لاذقیه یورش بردند و علاوه برآن به اموال شخصی در لاذقیه، جبله و طرطوس حمله کردند. اما این وضعیت به سرعت در روز بعد و با ورود سریع نیروهای کمیسیون و امنیت عمومی و دفاع مدنی تحت کنترل قرار گرفت، قبل از اینکه همه چیز به تدریج به حالت عادی بازگردد.
جدید میگوید: منطقه شاهد تظاهرات مسالمت آمیز برای جلوگیری از کشاندن به فتنهافکنی و جنگ فرقهای بود که در آن مردم قرداحه اعم از روشنفکران، پزشکان، روحانیون، کارگران و کشاورزان شرکت کردند، به طوری که مطالبات مردم بر لزوم ارتقای ثبات و حفظ امنیت و صلح مدنی به دور از درگیریهای فرقهای برای پیشبرد ملت متمرکز بود و این امر جز با ساختن انسان محقق نمیشود.
ابن النصیر مؤسس فرقه علوی
در شهر کوفه عراق، محمد بن نصیر که در سال ۸۳۳ میلادی به دنیا آمد، در اندیشههای دینی و اعتقادی خود بینظیر بود و با اندیشهها، تحقیقات و کتابهای خود مسیری بینظیر در دین اسلام را ترسیم کرد که اساس آن اعتلای و تقدیس امام علی بن ابی طالب(ع) بود.
محمد بن نصیر که از قبیله «بنی نمیر» در عراق بود، عالم مذهبی با شخصیتی پیچیده و مردمی جذاب در اواسط قرن نهم میلادی بود . پیش از آن که ابن نصیر در اندیشه ها و جهت گیری های دینی شهرت داشته باشد، ابن نصیر در میان شیعیان امامی به «باب» امامان معصوم شیعه، به ویژه امام علی الهادی، امام دهم، و امام حسن عسکری، امام یازدهم، معروف بود.
پس از مرگ ابن نصیر در سال ۸۸۳ میلادی، محمد بن جندب و سپس عبدالله بن محمد الجنان الجنبلانی رهبری این فرقه را بر عهده گرفتند و تا زمان ظهور اباعبدالله الحسین بن حمدان الخصیبی در محدوده جغرافیایی کوچکی باقی ماندند.
پس از آن، فرقه علوی، مراحل بسیاری را بین شکوفایی و افول در کوهستانها طی کرد تا این که پایان حکومت عثمانی و آغاز اشغالگری فرانسه، جایی که فرانسویها در سال ۱۹۲۲ از جامعه ملل مأموریت رسمی برای نظارت بر توسعه سیاسی در سوریه گرفتند. به موجب آن، فرانسه برای علویان دولت مخصوص شان را در سواحل سوریه تأسیس کرد. زمانی که سوریه استقلال خود را از قیمومیت فرانسه به دست آورد، رهبران دولت علوی با پیوستن دولت علوی به سوریه یکپارچه موافقت کرده بودند.
امروزه اکثر علویان در منطقهای زندگی میکنند که به شکل هلالی در ساحل شمال شرقی دریای مدیترانه از شمال لبنان تا دشتهای کیلیکیا در ترکیه و از سواحل سوریه میگذرد و نزدیک به ۱۵ درصد از جمعیت سوریه یعنی سه میلیون نفر را تشکیل میدهند. علویان در شمال غربی سوریه به ویژه در شهرهای لاذقیه و طرطوس متمرکز هستند و تجمعات دیگری در دمشق و حومه حمص و حماه وجود دارد.
فرقه علوی به ۴ عشیره اصلی تقسیم می شود که شامل الخیاطین، المتاورة، الحدادین و الکلبیه است. به طوری که عشایر الخیاطین در مناطق جنوبی کوه های ساحلی و اطراف رودخانه الکبیر جنوبی سکونت دارند که مسیر آن در مرزهای لبنان است.
در حالی که المتاورة در شمال و شرق لاذقیه، تا مرز ترکیه در شمال و منطقه مصیاف در جنوب متمرکز هستند، در حالی که عشایر الحدادین در مناطق ساحلی اطراف شهرهای طرطوس، بانیاس، جبله و لاذقیه زندگی می کنند و عشایر الکلبیه در اطراف القرداحه در حومه لاذیقه متمرکز شده اند.
علوی ها به عنوان یک گروه مذهبی جداگانه شناخته می شوند، قرآن تنها یکی از کتب و متون مقدس آنهاست. تفسیر آنها از آن با تفسیر بقیه مکاتب فکری مسلمانان اشتراک چندانی ندارد، اما با باطنی گرایی اولیه سازگار است.
آداب و رسوم علوی از چند جهت از جریان اصلی اسلام جدا می شود، برخی از آنها نیز به تناسخ، یعنی انتقال روح پس از مرگ به بدن حیوان یا انسان دیگر اعتقاد دارند، اما در ایمان آنها ضروری نیست. به خصوص که علویان در طول تاریخ بسیاری از عقاید، مناسک و عقاید معنوی خود را مخفی نگه داشته اند.
شیخ ادیب دیوب ابو عیسی، یکی از سرشناسان منطقه القرداحه تاکید کرد که علویان، همانند که اکثریت آنها را مینامند و النصیریه که برخی آن را نامیدند، بخش جدایی ناپذیر از اجزای عربی و اسلامی به طور کلی و سوریه به طور خاص است. نام «النصیریه» به محمد بن نصیر النمیزی، موسس این فرقه برمی گردد.
شیخ ابوعیسی معتقد است که علویان مسلمان شیعه هستند، اما به افراط گرایی متهم می شوند، زیرا در عشق خود به امام علی، مبالغه می کنند، بنابراین، آنها جزء لاینفک مسلمانان هستند که شهادت می دهند که معبودی جز خدا نیست و پیامبرمحمد رسول الله (ص) است است،اما ظلم و بی عدالتی که این فرقه در معرض آن قرار گرفت، باعث شد تا به درون خود عقب نشینی کند یعنی به سمت باطن خود بروند.
ابوعیسی با اشاره به مناسبتهای مذهبی که علویان برگزار میکنند، میگوید که دو عید اصلی علویان، عید قربان و عید فطر است همچنین اعیاد مربوط به مناسبتهای دیگری مانند عید غدیر که عید ولایت اکبر وجود دارد و همچنین اعیادی است که به مناسبتها یا رویدادهای تاریخی پیوند خورده و هدف آن ذکر و عبادت است، مانند عید پایان گرما از سرما در اکتبر و پایان سرما از گرما در آوریل و این رویدادها نیز مربوط به کشاورزی است.
او با اشاره به اینکه علویها صدها سال در سوریه حضور دارند و کمک های بزرگی به تاریخ کشور کردهاند و شخصیتهای سیاسی، ادبی، فرهنگی و اجتماعی بسیاری را صادر کردهاند، تاکید کرد: امروز می خواهند یک کشور آزاد بسازند. زیرا معتقدند دین از آن خداست و وطن برای همه است. این فرقه امروز خواستار سوریه یکپارچه با همه فرقهها و اجزای آن است و تقسیم نظری و جغرافیایی نمی خواهد، بلکه به دنبال ساخت کشور در کنار بقیه گروههای سوری هستند.
اهمیت زیاد مزارها
علویها در تاریخ خود به انجام مناسک دینی عمومی معروف نبوده ان، آنها به عنوان یک گروه باطنی، مایلند مراسم خود را مخفی نگه دارند، اما بازدید از مزارها و مقامها در ملاء عام این دستور را نقض می کند.
مقامها و مزارها جایگاه برجستهای در سنتهای مذهبی فرقه علوی دارند و زیارت آنها یک وظیفه مقدس تلقی میشود، آنها مکانهایی هستند که با بقایای صاحبانشان برکت یافته است، بندگان صالحی که دارای کرامت خاصی هستند و بسیاری از مردم در جستجوی خیر و شفا و رزق به آنها می روند.
تعداد آنها در مناطق سوریه به نزدیک ۴۰۰ مزار می رسد که در استانهای لاذقیه، طرطوس، حماة، حمص و حلب گسترده شده اند.
اهمیت مزارها در اعیاد مختلف مذهبی نیز برجسته می شود، زیرا آنها به عنوان مکانی است که در آن ارادتمندان از مناطق مختلف گرد هم می آیند تا شادی و خوشحالی خود را در هر مناسبت مذهبی ابراز کنند.
شاید مهمترین مزار مخصوص علویان، مقام شیخ احمد قرفیص در حومه کوهستانی شهر لاذقیه است که علویان آن را « ابو نذور» (پدر نذرها) نامیدندو بنابراین این مزار و بنا به فرهنگ دینی علویان، شخث در صورت تحقق آرزوی خود،اعم از رهایی از بیماری و یا رسیدن به موفقیت در زندگی، برای صاحب مزار قربانی می کند.
مقام زین العابدین در حماة نیز اهمیت بسیاری در میان شیعیان و علویان برخوردار است. در مکان مقام مرتفع، جشنها و مراسمهای مذهبی و قربانی نیز برگزار میشود. در این مقام دادگاههای توسط شیوخ مسئول این مقام برپا میشد که طرفین دعوا با رضایت کامل به مقام زین العابدین می آمدند تا شیوخ درباره جرائم و جنایات داوری کنند.
نظر شما