تحلیلی نقادانه بر پلورالیسم و لذت گرایی در اوشو از واقعیت تا خلسه

به گزارش خبرگزاری شبستان، کتاب «اوشو؛ از واقعیت تا خلسه» تالیفی است مشترک از هادی وکیلی و آزاده مدنی برای واکاوی و نقد اندیشه های اوشو .
بنابراین گزارش، این کتاب سعی دارد تا در هیاهوی اندیشه‌های انحرافی و از ورای زرق و برق ظاهری این افکارِ درهم‌آمیخته و ناموزون، در پیش روی مخاطبان جوان و پرسشگر خود چراغی برافروزد. از این رو، در این کتاب عناوینی چون تناسخ، مراقبه، آزادی، عقل، شریعت، پلورالیسم، لذت گرایی و دین‌داری که شاکله های اصلی اندیشه‌های اوشو را تشکیل می‌دهد، در بوته نقد و بررسی قرار گرفته است.
همچنین، در این کتاب توضیح داده می‌شود که در عبادت مورد توصیة اشو، خدا نقش چندانی ندارد. در نگاه اوشو آنچه عبادت را سودمند یا بی‌فایده می‌سازد، حالات انسانی و توان روانی او است. خدا در آموزه های عبادی اوشو در موقعیت انفعال قرار دارد؛ در نگاه او پیش از آنکه خدا به یاری انسان آید،‌ شادی درون خود افراد سبب این امر می‌گردد.
اوشو اعتقاد دارد که انسان تنها موجودی است که هیچ فرمانروایی برای او فرمان صادر نکرده است؛ بنا بر همین اعتقاد است که پیوسته به شریعت حمله می‌کند و از آن گریزان است. در نظر اوشو انسان باید از هر چیزی که آزادی اش را محدود می کند فاصله بگیرد، حتی اگر آن چیز خدا و دستورات او باشد؛ چنان که با صراحت ابراز می دارد همه چیز را باید فدای آزادی کرد حتی زندگی را... حتی می توان خدا را فدای آزادی کرد، اما نمی توان آزادی را فدای خدا کرد.
علاوه بر این، اشو به مخاطبان خود توصیه می کند از هرگونه چارچوب، اعم از چارچوب های شرعی، عرفی، اخلاقی، اجتماعی و ذهنی، کناره بگیرند و به هیچ حد و مرزی تن ندهند؛ چرا که همة این چارچوب ها در حکم زندان هایی هستند که ما را در خود اسیر می کنند. به همین دلیل او قدیسان را بزرگ‌ترین بردگان روی زمین می داند.
شکی نیست که اوشو از مدافعان سرسخت آزادی است اما تفسیری که او از آزادی ارائه می دهد بسیار قابل تأمل است. آزادی در نگاه اوشو همچون آزادی مورد نظر کوئیلیو مبتنی بر گرایشات فردگرایانه و سودجویانه است. اوشو معتقد است انسان باید به هر کاری که دوست دارد اقدام کند، بدون اینکه عواقب آن را در نظر بگیرد.
از نظر او مهم نیست که دیگران چه می گویند و چه می خواهند؛ مهم آن است که من چه می خواهم و چه چیزی را دوست دارم. این نوع نگرش او را به جایی می رساند که حتی حاضر است خدا را فدای تمایلات و خواهش های نفسانی نماید؛ چراکه هیچ‌چیز برای او مهم تر از خودش نیست. اوشو به اسم آزادی مفاهیمی را به مخاطبان خود عرضه می کند که سرچشمة هرگونه اسارت و بردگی است. آزادی اوشو بر پایة هوس ها و شهوت ها شکل می گیرد و مبتنی بر بعد حیوانی وجود آدمی است.
اوشو از مخالفان سرسخت عقل و منطق است. از نظر وی منطق همیشه می تواند انسان را فریب دهد. چراکه یک نوع هماهنگی را القا می کند و ذهن منطقی، ذهنی بیهوده گو است. اوشو به مخاطبان خود توصیه می کند که از استدلال و اندیشه دست بردارند. زیرا در نظر او همة اندیشه ها آلوده اند؛ حتی اندیشة خدا. اوشو معتقد است که هر کس به جستجوی دلیل برای اثبات خداوند برود در نهایت به این نتیجه می رسد که خدا وجود ندارد.
دینداری اوشو کاملاً منطبق با اهداف سکولاریستی است. در دینی که اوشو معرفی می‌کند احکام، دستورات، آیین ها و کتب مقدس جایی ندارد. دین او دینی کاملاً فردی و خصوصی است که هیچ برنامه ای برای ساحات مختلف زندگی انسان ندارد. اصرار اوشو برای منفی جلوه دادن نهادهای دینی از این روست.
اوشو از شادی به عنوان یگانه معیار انسانی نام می برد. البته شادی و خنده‌ای که او معرفی می‌کند هیچ پشتوانة معرفتی‌ای ندارد و نشئت‌ گرفته از جهان بینی خاص اوشو است. او به همه چیز با دید سرگرمی می نگرد و عقیده دارد هیچ چیز را نباید جدی گرفت. این مسئله تا جایی پیش می رود که مرگ هم از نظر او یک بازی و سرگرمی تلقی می شود.
اوشو در زندگی مطالعات بسیاری داشته است؛ خصوصاً در زمینه فلسفه و روان شناسی. اما نکته جالب توجه اینجاست که او بعدها به‌شدت با علم اکتسابی مخالفت می کند؛ او بیشتر شاعران را افرادی معمولی و کور می‌داند که گاهی قوة تخیلشان را به پرواز در می‌آورند. دربارة موسیقی دانان نیز قضاوت بهتری نداشته است، هرچند خود به شعر و موسیقی علاقه‌مند بود و خوش داشت او را شاعر بدانند.
شایان ذکر است، کتاب «اوشو؛ از واقعیت تا خلسه» تالیف هادی وکیلی و آزاده مدنی با قطع رقعی و در صفحه 264 صفحه و قیمت 35 هزار ریال تا کنون دو مرتبه از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.

پایان پیام/