معمای افزایش شاخص بورس

خبرگزاری شبستان: چندی پیش در پی اطلاعی غیرمنتظره شاهد ثبت رکود نجومی در بازار سرمایه بودیم. این در حالی است که مطابق الگوهای اقتصادی این پدیده زمانی صورت می پذیرد که میزان سوددهی معاملات افزایش یابد وبه تبع آن ضریب ریسک خریداری سهام بازار نیز کاهش یابد. علاوه برآن باید شاهد رکود در بازار های سرمایه ای رقابتی آن نیز باشیم. این بازار ها عمدتا در کشورما در بازار ارز و طلا خلاصه می شوند ولیکن باتمامی این تفاسیر از طرفی شاهد افزایش تقاضا در بازار هستیم که این تقاضا در چند ماهه اخیر به عنوان مازاد نیاز بازار نیز تعریف می شود واز طرفی دیگر در بازار طلا وسکه نیز شاهد افزایش اقبال به سرمایه گذاری برای ایجاد فرصت های زود بازده هستیم. به طور دقیق تر باید گفت تبیین وجستجوی ارتباط علی-معلولی و همچنین وحدت نظر برای چرایی این شرایط بسیار دشوار است وشفاف تر ازآن پیدایی یک الگو و المان پیش بینی نیز فارغ از تحلیل ها وبررسی های ساده انگارانه نیست.
اگر به دنبال توضیح مختصری از روند افزایشی حجم معاملات در سال باشیم باید به اواخر فروردین ماه امسال توجه کنیم که در آن بازار سرمایه از رشد27هزار واحدگذشت. این در حالی بود که این زمان به اصطلاح بازار نوبری سهام شرکت های بزرگ می باشد و در خلال این بازار که رفتار بازیگران خود را بسیار هیجان زده کرده بود شاهد شور و نشاط فزاینده ای در این بازار بودیم. در ادامه باید تصریح کرد افزایش قطر گلوگاه اصلی سرمایه در این شرایط با عملکردی منطقی و پیش بینی شده بسیار عالی بود. بعد از این به طور قابل ملاحظه ای این افزایش واحد از موضع خود عدول کرد و در همین راستا ناشی از فشار های معاملاتی نفتی ومشکل استرداد پول عایده از فروش صنایع سنگین مرتبط با صنعت پتروشیمی ونفت، 23هزار واحد را تجربه کرد. پس از این هم شاهد ثبت رکورد معاملاتی در این بازار با ارقامی چون بالاتر از 28هزار واحد در طول 46ساله بورس کشور بودیم که به طور دقیق این رقم در پنجم مهر ماه سال جاری تحصیل شد.
در چنین شرایطی بسیاری دلایلی مبنی بر روند منطقی بورس مبتنی بر جذب تقاضای بالقوه مطرح می کنند که اساسا خالی از اشکال نیست. در تائید چنین ادعایی بسیاری بر این باورند افزایش ضریب اطمینان و همچنین تلاطم بازار های رقیب وهمچنین قاعده مندی وتحت نظارت بودن آن وعلاوه برآن نرخ برابری ارز با ریال ناشی از راه اندازی سامانه معاملاتی ارز از جمله دلایلی است که می تواند چنین شرایطی را تسریع نمایند. در مقابل نیز بسیاری بر این باورند افزایش معاملات در بازار سرمایه در چند روزه اخیر ناشی از ایجاد حباب قیمت ها متاثر از افزایش بی رویه آن هاست ودر آینده ای نه چندان دور شاهد کاهش بالفعل این قیمت ها وبه تبع آن شاهد شکسته شدن سد تعدیل قیمت ها و افول ناگهانی این بازار خواهیم بود.
در پاسخ به چنین تحلیل ها وبازخورد های مثبت ومنفی، باید روشی اتخاذ کرد که هم پوشاننده دوجهت وسویه بالا باشیم. در بازخورد اول که افزایش واحد ها متاثر از عقلانیت و منطق تعریف می شود ونقش عوامل داخلی بازار در کنار رقابت با بازار های دیگر لحاظ می شود باید تصریح کرد که این رویکرد مرکز پندار در چنین شرایطی بسیار ضعیف است. زیرا افزایش واحد هفته گذشته وعبور آن از مرز 28هزار واحد متاثر از افزایش ارزش سهام بوده است نه افزایش حجم معاملات؛ به طور صحیح تر باید افزود افزایش واحد در این بازار بدلیل افزایش ارزش مازاد آن ها نسبت به گذشته بوده است نه چیز دیگری. در تعریف دوم نیز نقش فاکتور افزایش نقدینگی به خصوص در میان سرمایه گزاران غول پیکر ناچیز تلقی می شود وبه تبع آن تغییروتحول آن فقط بر اساس فرضیه افزایش مازاد بر ارزش یا حباب تلقی می شود که این فرضیه نیز به دلیل توجه نه چندان کافی به فاکتورهای روانشناسانه بازار در شرایط التهاب سست ومتزلزل می نماید.
حال سوال اصلی برای خوانندگان و به خصوص نگارنده این یادداشت این است که تجربه بی سابقه بورس در هفته گذشته، باتوجه به شرایط فعلی که هنوز نرخ تورم و رشد اقتصادی بسیار مکدر است وهمچنین شاهد رکورد زنی نرخ ارز آزاد بودیم که خود نشان دهنده عدم تغذیه مکفی بازار از ارز می باشد، چگونه بوجود آمده است؟
در جمع بندی سیاه نوشته های بالا باید تصریح کرد هنوز دلایل متقنی برای چنین رشد بی سابقه ای وجود ندارد یا حداقل به چشم نگارنده بسیارکمرنگ است، علاوه بر آن اقامه دلیل وکشف رابطه ای پنهانی بازار باید به مثابه ارایه چارچوبی تحلیلی ونظری ومطابق با علل اقتصادی باشد زیرا پیش داوری در چنین شرایطی آفت اصلی تحلیل هاست. ولیکن با تمامی تفاسیر فوق دوعلت عمده در چنین شرایطی متصور است: اولی مربوط به افزایش قیمت بیش از 20درصدی سهام صنایع بنیادی است که تاثیر شگرف آن بر شاخص های دیگر برهیچ کس پوشیده نیست.(مانند سیمان ). ودومی مربوط به افزایش سهام شرکت هایی است که سودآوری فعال خود را مرتبط با افزایش صادرات به کشور های دیگر می دانند که به دلیل مبادله کالایشان با ارز جهانی سودآوری بسیاری را نصیب خود کرده اند، این شرکت ها عموما بومی می باشند ومنابع اولیه خویش را در داخل کشورتهیه می کنند.
پایان پیام/