از ادعا تا عمل/ ایران رتبه برتر ارائه خدمات پزشکی به حجاج

خبرگزاری شبستان؛ چندی پیش نخستین کنگره بین المللی پزشکی حج با حضور مهمانانی از 17 کشور اسلامی و به میزبانی مرکز پزشکی حج هلال احمر ایران برگزار شد. برپایی این کنگره علمی در سطح بین المللی نشان از توانمندی ها و ظرفیت های بالای پزشکی ایران در عرصه حج و زیارت داشته و گویای این مطلب است که امروز ایران، در زمینه سلامت و بهداشت حج در عرصه بین امللی نیز حرفی برای گفتن دارد. سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان در این راستا گفت و گویی با سید علی ریاض، رییس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر داشته است که در ادامه می خوانید.
آقای ریاض ضمن سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید با وجود مشغله زیاد و با توجه به فرا رسیدن ایام تمتع و حجم بالای کار، لطفا در ابتدای صحبت دلیل برتردانستن پزشکی حج ایران در مقایسه با سایر کشورهای اسلامی را تبیین بفرمایید چون شما اعلام کرده اید که ایران در مقایسه با سایر کشورها در زمینه ارائه خدمات بهداشتی و پزشکی در حج در رتبه برتر قرار دارد!
اینکه ما ادعا می کنیم ایران بهترین خدمات پزشکی حج را ارایه می کند به چند دلیل است نخست اینکه کشور عربستان خود به این موضوع اذعان دارد و در کنگره بین المللی اخیر که به میزبانی ایران و با حضور 17 کشور اسلامی برگزار شد، بسیاری از کشورهای شرکت کننده طالب و راغب الگوی کاری ما بوده و اظهار می کردند نظم و نسق ایران در مسایل پزشکی حج فوق العاده و کاملاً موفق است. اما مهمتر و فراتر از اعلام نظر سایرین، موضوع تنظیم برنامه ها و خدمات مرکز پزشکی در کلیه سطوح بهداشتی و درمانی است. همچنانکه در جریان هستید در هر یک از کاروانهای تمتع ما یک پزشک حضور دارد به عبارت دیگر ما در ایام تمتع شاهد حضور یک شبکه پزشکی موفق در شبکه کاروانی هستیم. اما سطح دوم خدمات ما، فعالیت دو بیمارستان در مکه مکرمه و مدینه منوره، و مرحله سوم، استفاده از بیمارستان های عربستان سعودی است. یعنی در صورتی که بیمار یا زایر ما نیازمند سطح بالاتری از خدمات پزشکی مانند جراحی و اتاق عمل باشد، به بیمارستان های عربستان سعودی اعزام می شود.
 

آیا تاکنون شرایطی پیش آمده که زایری به دلیل ناتوانی جسمی موفق به انجام اعمال و مناسک نشده باشد؟ در این صورت شما با این زایر چه می کنید؟
در ارایه خدمات پزشکی به حاجیان سطح دیگری را نیز می توان تعریف کرد که شامل شرایطی است که وضعیت بیمار به گونه ای است که با وجود دریافت خدمات درمانی حتی از بیمارستانهای سعودی، اما توان ادامه اعمال را ندارد که در این صورت با اولین پرواز بازگشت پیش از تشریق، به ایران بازگردانده می شود البته برای بازگرداندن بیمار، ابتدا شورای پزشکی ما در عربستان باید عدم توان زایر مبنی بر انجام اعمال و مناسک حج را اعلام و تایید کنند.

در ایام تمتع علاوه بر پزشک کاروان و پزشکان متخصص آیا گروه های دیگری از جامعه پزشکی نیز حضور دارند؟
مرکز پزشکی حج علاوه بر سطح بندی خدمات، گروه ها و سطوح مختلفی از جامعه پزشکی را نیز برای ارائه خدمات در ایام تمتع به عربستان اعزامم می کند که شامل چشم پزشکی، دندانپزشکی، ارتوپدی، جراحی، پزشک بانوان، داروسازی و علوم آزمایشگاهی و ... است و این موضوع از دیگر نکات مثبت پزشکی ایران در حج است در حالی که سایر کشورها خدمات این چنینی و در این سطح ارایه نمی کنند.

با توجه به این که رصد و نظارت بر مسایل بهداشتی نیر بر عهده مرکز پزشکی حج است، شما این ماموریت را چگونه انجام می دهید؟
موضوع بهداشت و رصد وضعیت بهداشتی زایران در کلیه مقاطع زمان حج از جمله فعالیت های این مرکز است که یک تیم 10 نفره متشکل از کارشناسان زبده بهداشتی بر کلیه امور مربوط به بهداشت زایران از جمله غذا، آشپزخانه، محل اسکان زایران، آب مورد استفاده در هتل ها، مواد غذایی و ...نظارت می کنند. آشپزخانه های ایران در عربستان سعودی آشپزخانه های مکانیزه مرکزی است که کلیه فعالیت های آنها از لباس کار کارکنان، دستکش ها، کارت بهداشت، نحوه طبخ غذا، نحوه توزیع و ... از نظر رعایت اصول بهداشتی کاملاً رصد و نظارت می شود. مسیر بهداشت شامل تغذیه، رسیدگی به بهداشت آب، بهداشت محل اسکان، بهداشت فردی زایران، توجیه آنها و ارائه توصیه های موردنیاز به همراه سطوح درمانی، تخصص ها و گروههای مختلف جامعه پزشکی همگی مدیریت سلامت حج را تشکیل می دهند که برنامه ریزی و ساماندهی آن بر عهده مرکز پزشکی حج هلال احمر است.

ایران چه وجه تمایز خاص و مشخصی در مقایسه با سایر کشورهای اسلامی در ارائه خدمات پزشکی و بهداشتی دارد؟
وجه تمایز ما با سایر کشورها در این است که علاوه بر کلیه فعالیت های اجرایی، جریان جدیدی نیز راه اندازی شده که تاکنون در سایر کشورها اتفاق نیفتاده است و آن علمی کردن فرایند ارایه خدمت به زایر است. این بدان معنا نیست که مسیر آموزش جامعه پزشکی برای خدمت رسانی به زایر تاکنون غیرعلمی بوده بلکه منظور آن است که مسیر، کاملاً دانشگاهی و علمی نبوده و بیشتر به صورت سمیناری برگزاری می شد همچنانکه ما پیش از این هیئت پزشکی حج داشتیم نه مرکز پزشکی حج. اما با ایجاد معاونت آموزشی پژوهشی در مرکز، دریافت مجوز مرکز تحقیقات پزشکی، برگزاری دوره تحصیلی MPH و دوره phD همچنین اخذ مجوز مجله علمی پژوهشی پزشکی در حج یک گام بلند در مسیر علمی کردن ارایه خدمات برداشته شد.

موضوع آموزش زایران و توجیه آنها در ارتباط با رعایت بهداشت فردی چگونه و تا چه میزان در برنامه های شما گنجانده شده است؟
آموزش زایران علاوه بر آموزش کادر پزشکی، دارای اهمیت فراوان است. ما از هر امکانی برای آموزش زایر استفاده می کنیم از زمانی که زایر ثبت نام کرده و فیش او برای اعزام اعلام می شود باید استطاعت جسمانی او توسط پزشک تایید شود سپس زایر در یک چرخه آموزشی قرار می گیرد و پزشک علاوه بر کنترل و نظارت بر سلامت زایران، آموزش هایی را نیز در قالب توصیه برای زایران دارد. ممکن است زایر و حاجی، توصیه ها و نکات آموزشی را فراموش کند به همین منظور مجله ای به نام «راهنمای سلامت» منتشر و در اختیار آنها قرار می گیرد. علاوه بر آن مجله ای نیز به نام «میقات تندرستی» در هتل های زایران در مکه و مدینه قرار داده می شود. هنگام پرواز نیز کارتی شامل مسایل درمانی و سلامت در پشت صندلی های زایران وجود دارد. پخش تیزرهای تبلیغاتی از طریق رسانه ها، مصاحبه و ارسال پیامک برای کلیه 75 هزار نفر زایر از دیگر اقدامات انجام شده در زمینه آموزش زایران است. همچنین تلفن گویای 86744444 آماده پاسخگویی به سوالات و راهنمایی زایران است.

در رابطه با ملاک انتخاب پزشکان اعزامی برای حج تمتع هم توضیح بدهید؟ سایر اعضای کادر پزشکی که به عربستان سعودی اعزام می شوند به چه شکل مورد انتخاب و گزینش قرار می گیرند؟
پزشکان متقاضی اعزام به تمتع ابتدا می بایست در عتبات و کربلا و نجف به زایران خدمت رسانی کرده باشند. این پزشکان پس از ارزیابی عملکرد در عتبات به عمره راه پیدا می کنند و اگر در عمره نیز ارزیابی موفقی داشته باشند برای تمتع انتخاب می شوند. طی کردن این مسیر و رعایت این ضوابط از جمله اصول مرکز پزشکی برای انتخاب پزشکان تمتع است. من ترجیح می دهم کسی را به حج اعزام کنم که در عتبات و عمره کارآزموده شده و فضای عربستان را نیز در عمره تجربه کرده باشد البته این طرح یک سال است که اجرا می شود. شرکت در کنگره های علمی حج نیز یکی از آیتم ها و امتیازات است چرا که شرکت در این برنامه ها بیانگر آن است که این پزشک آنچنان متوجه موضوع حج بوده است که حتی دوره بازآموزی و مطالب علمی حج را نیز دنبال کرده و آموزش دیده است. کادر پزشکی بیمارستان ها نیز از کلیه دانشگاههای کشور انتخاب، سپس مصاحبه و گزینش می شوند.

اشاره کردیدکه در صورت نیاز بیماران ایرانی می توانند از بیمارستانهای عربستان سعودی نیز استفاده کنند آیا در این زمینه مشکلی در رابطه با ارتباط کلامی با پزشکان یا توضیح وضعیت بیمار برای پزشکان سعودی و توجیه آنها نسبت به وضعیت بیمار پیش نمی آید؟
با توجه به این که بیمارستانهای ایرانی در عربستان تنها دارای تخت بستری و مراقب های ویژه مانند CCU هستند در صورت نیاز به اتاق عمل و جراحی از امکانات بیمارستانهای عربستان سعودی استفاده می شود. در این راستا و برای جلوگیری از مشکلات احتمالی 10 پزشک مسلط به زبان عربی و انگلیسی همراه با گروه پزشکی اعزام می شوند تا در مواقع نیاز بتوانند مشکل ارتباط کلامی با پزشکان عربستان و توجیه آنها نسبت به وضعیت بیمار را حل کنند.

آیا علاوه بر پزشک مخصوص بانوان، پزشکان عمومی خانم نیز در موسم تمتع در عربستان حضور دارند؟ و بانوان زایر می توانند در صورت نیاز به پزشک عمومی خانم مراجعه کنند یا نه؟
ما سالهای گذشته در عربستان در 8 پایگاه 8 اتاق مخصوص بانوان و پرستاران زن داشتیم تا در صورت نیاز بانوان به تزریق یا پانسمان مشکلی وجود نداشته باشد که امسال برای نخستین بار 8 پزشک عمومی زنان را جایگزین این پرستاران کردیم.
ایرانیان خارج از کشور که از ایران به تمتع مشرف نمی شوند هم می توانند از خدمات پزشکی مرکز پزشکی حج ایران استفاده کنند؟
ایرانیان و زایران خارج از کشور نیز در صورت هماهنگی از طرف مدیران کاروان ها و قرارداد سرانه با مرکز پزشکی حج، می توانند از خدمات پزشکی و درمانی ما استفاده کنند. بنابراین می بینید که ادعای ما مبنی بر برتری مرکز پزشکی حج ایران نسبت به سایر کشورها براساس عملکرد و نوع خدمات رسانی است که در دو سال اخیر اتفاق افتاده است.
 پایان پیام/